% Rāmāyaṇa: Sundarakāṇḍa
% Last updated: Sat Sep 25 2021
% Encoding: Unicode Roman
%
5001001a tato rāvaṇanītāyāḥ sītāyāḥ śatrukarśanaḥ
5001001c iyeṣa padam anveṣṭuṁ cāraṇācarite pathi
5001002a atha vaidūryavarṇeṣu śādvaleṣu mahābalaḥ
5001002c dhīraḥ salilakalpeṣu vicacāra yathāsukham
5001003a dvijān vitrāsayan dhīmān urasā pādapān haran
5001003c mr̥gāṁś ca subahūn nighnan pravr̥ddha iva kesarī
5001004a nīlalohitamāñjiṣṭhapadmavarṇaiḥ sitāsitaiḥ
5001004c svabhāvavihitaiś citrair dhātubhiḥ samalaṁkr̥tam
5001005a kāmarūpibhir āviṣṭam abhīkṣṇaṁ saparicchadaiḥ
5001005c yakṣakiṁnaragandharvair devakalpaiś ca pannagaiḥ
5001006a sa tasya girivaryasya tale nāgavarāyute
5001006c tiṣṭhan kapivaras tatra hrade nāga ivābabhau
5001007a sa sūryāya mahendrāya pavanāya svayambhuve
5001007c bhūtebhyaś cāñjaliṁ kr̥tvā cakāra gamane matim
5001008a añjaliṁ prāṅmukhaḥ kurvan pavanāyātmayonaye
5001008c tato hi vavr̥dhe gantuṁ dakṣiṇo dakṣiṇāṁ diśam
5001009a plavaṁgapravarair dr̥ṣṭaḥ plavane kr̥taniścayaḥ
5001009c vavr̥dhe rāmavr̥ddhyarthaṁ samudra iva parvasu
5001010a niṣpramāṇa śarīraḥ sam̐l lilaṅghayiṣur arṇavam
5001010c bāhubhyāṁ pīḍayām āsa caraṇābhyāṁ ca parvatam
5001011a sa cacālācalāś cāru muhūrtaṁ kapipīḍitaḥ
5001011c tarūṇāṁ puṣpitāgrāṇāṁ sarvaṁ puṣpam aśātayat
5001012a tena pādapamuktena puṣpaugheṇa sugandhinā
5001012c sarvataḥ saṁvr̥taḥ śailo babhau puṣpamayo yathā
5001013a tena cottamavīryeṇa pīḍyamānaḥ sa parvataḥ
5001013c salilaṁ saṁprasusrāva madaṁ matta iva dvipaḥ
5001014a pīḍyamānas tu balinā mahendras tena parvataḥ
5001014c rītir nirvartayām āsa kāñcanāñjanarājatīḥ
5001014e mumoca ca śilāḥ śailo viśālāḥ samanaḥśilāḥ
5001015a giriṇā pīḍyamānena pīḍyamānāni sarvaśaḥ
5001015c guhāviṣṭāni bhūtāni vinedur vikr̥taiḥ svaraiḥ
5001016a sa mahāsattvasaṁnādaḥ śailapīḍānimittajaḥ
5001016c pr̥thivīṁ pūrayām āsa diśaś copavanāni ca
5001017a śirobhiḥ pr̥thubhiḥ sarpā vyaktasvastikalakṣaṇaiḥ
5001017c vamantaḥ pāvakaṁ ghoraṁ dadaṁśur daśanaiḥ śilāḥ
5001018a tās tadā saviṣair daṣṭāḥ kupitais tair mahāśilāḥ
5001018c jajvaluḥ pāvakoddīptā vibhiduś ca sahasradhā
5001019a yāni cauṣadhajālāni tasmiñ jātāni parvate
5001019c viṣaghnāny api nāgānāṁ na śekuḥ śamituṁ viṣam
5001020a bhidyate ’yaṁ girir bhūtair iti matvā tapasvinaḥ
5001020c trastā vidyādharās tasmād utpetuḥ strīgaṇaiḥ saha
5001021a pānabhūmigataṁ hitvā haimam āsanabhājanam
5001021c pātrāṇi ca mahārhāṇi karakāṁś ca hiraṇmayān
5001022a lehyān uccāvacān bhakṣyān māṁsāni vividhāni ca
5001022c ārṣabhāṇi ca carmāṇi khaḍgāṁś ca kanakatsarūn
5001023a kr̥takaṇṭhaguṇāḥ kṣībā raktamālyānulepanāḥ
5001023c raktākṣāḥ puṣkarākṣāś ca gaganaṁ pratipedire
5001024a hāranūpurakeyūra pārihārya dharāḥ striyaḥ
5001024c vismitāḥ sasmitās tasthur ākāśe ramaṇaiḥ saha
5001025a darśayanto mahāvidyāṁ vidyādharamaharṣayaḥ
5001025c sahitās tasthur ākāśe vīkṣāṁ cakruś ca parvatam
5001026a śuśruvuś ca tadā śabdam r̥ṣīṇāṁ bhāvitātmanām
5001026c cāraṇānāṁ ca siddhānāṁ sthitānāṁ vimale ’mbare
5001027a eṣa parvatasaṁkāśo hanūmān mārutātmajaḥ
5001027c titīrṣati mahāvegaṁ samudraṁ makarālayam
5001028a rāmārthaṁ vānarārthaṁ ca cikīrṣan karma duṣkaram
5001028c samudrasya paraṁ pāraṁ duṣprāpaṁ prāptum icchati
5001029a dudhuve ca sa romāṇi cakampe cācalopamaḥ
5001029c nanāda ca mahānādaṁ sumahān iva toyadaḥ
5001030a ānupūrvyāc ca vr̥ttaṁ ca lāṅgūlaṁ romabhiś citam
5001030c utpatiṣyan vicikṣepa pakṣirāja ivoragam
5001031a tasya lāṅgūlam āviddham ativegasya pr̥ṣṭhataḥ
5001031c dadr̥śe garuḍeneva hriyamāṇo mahoragaḥ
5001032a bāhū saṁstambhayām āsa mahāparighasaṁnibhau
5001032c sasāda ca kapiḥ kaṭyāṁ caraṇau saṁcukopa ca
5001033a saṁhr̥tya ca bhujau śrīmāṁs tathaiva ca śirodharām
5001033c tejaḥ sattvaṁ tathā vīryam āviveśa sa vīryavān
5001034a mārgam ālokayan dūrād ūrdhvapraṇihitekṣaṇaḥ
5001034c rurodha hr̥daye prāṇān ākāśam avalokayan
5001035a padbhyāṁ dr̥ḍham avasthānaṁ kr̥tvā sa kapikuñjaraḥ
5001035c nikuñcya karṇau hanumān utpatiṣyan mahābalaḥ
5001035e vānarān vānaraśreṣṭha idaṁ vacanam abravīt
5001036a yathā rāghavanirmuktaḥ śaraḥ śvasanavikramaḥ
5001036c gacchet tadvad gamiṣyāmi laṅkāṁ rāvaṇapālitām
5001037a na hi drakṣyāmi yadi tāṁ laṅkāyāṁ janakātmajām
5001037c anenaiva hi vegena gamiṣyāmi surālayam
5001038a yadi vā tridive sītāṁ na drakṣyāmi kr̥taśramaḥ
5001038c baddhvā rākṣasarājānam ānayiṣyāmi rāvaṇam
5001039a sarvathā kr̥takāryo ’ham eṣyāmi saha sītayā
5001039c ānayiṣyāmi vā laṅkāṁ samutpāṭya sarāvaṇām
5001040a evam uktvā tu hanumān vānarān vānarottamaḥ
5001040c utpapātātha vegena vegavān avicārayan
5001041a samutpatati tasmiṁs tu vegāt te nagarohiṇaḥ
5001041c saṁhr̥tya viṭapān sarvān samutpetuḥ samantataḥ
5001042a sa mattakoyaṣṭibhakān pādapān puṣpaśālinaḥ
5001042c udvahann ūruvegena jagāma vimale ’mbare
5001043a ūruvegoddhatā vr̥kṣā muhūrtaṁ kapim anvayuḥ
5001043c prasthitaṁ dīrgham adhvānaṁ svabandhum iva bāndhavāḥ
5001044a tam ūruvegonmathitāḥ sālāś cānye nagottamāḥ
5001044c anujagmur hanūmantaṁ sainyā iva mahīpatim
5001045a supuṣpitāgrair bahubhiḥ pādapair anvitaḥ kapiḥ
5001045c hanumān parvatākāro babhūvādbhutadarśanaḥ
5001046a sāravanto ’tha ye vr̥kṣā nyamajjam̐l lavaṇāmbhasi
5001046c bhayād iva mahendrasya parvatā varuṇālaye
5001047a sa nānākusumaiḥ kīrṇaḥ kapiḥ sāṅkurakorakaiḥ
5001047c śuśubhe meghasaṁkāśaḥ khadyotair iva parvataḥ
5001048a vimuktās tasya vegena muktvā puṣpāṇi te drumāḥ
5001048c avaśīryanta salile nivr̥ttāḥ suhr̥do yathā
5001049a laghutvenopapannaṁ tad vicitraṁ sāgare ’patat
5001049c drumāṇāṁ vividhaṁ puṣpaṁ kapivāyusamīritam
5001050a puṣpaugheṇānubaddhena nānāvarṇena vānaraḥ
5001050c babhau megha ivodyan vai vidyudgaṇavibhūṣitaḥ
5001051a tasya vegasamudbhūtaiḥ puṣpais toyam adr̥śyata
5001051c tārābhir abhirāmābhir uditābhir ivāmbaram
5001052a tasyāmbaragatau bāhū dadr̥śāte prasāritau
5001052c parvatāgrād viniṣkrāntau pañcāsyāv iva pannagau
5001053a pibann iva babhau cāpi sormijālaṁ mahārṇavam
5001053c pipāsur iva cākāśaṁ dadr̥śe sa mahākapiḥ
5001054a tasya vidyutprabhākāre vāyumārgānusāriṇaḥ
5001054c nayane viprakāśete parvatasthāv ivānalau
5001055a piṅge piṅgākṣamukhyasya br̥hatī parimaṇḍale
5001055c cakṣuṣī saṁprakaśete candrasūryāv iva sthitau
5001056a mukhaṁ nāsikayā tasya tāmrayā tāmram ābabhau
5001056c saṁdhyayā samabhispr̥ṣṭaṁ yathā sūryasya maṇḍalam
5001057a lāṅgalaṁ ca samāviddhaṁ plavamānasya śobhate
5001057c ambare vāyuputrasya śakradhvaja ivocchritaḥ
5001058a lāṅgūlacakreṇa mahāñ śukladaṁṣṭro ’nilātmajaḥ
5001058c vyarocata mahāprājñaḥ pariveṣīva bhāskaraḥ
5001059a sphigdeśenābhitāmreṇa rarāja sa mahākapiḥ
5001059c mahatā dāriteneva girir gairikadhātunā
5001060a tasya vānarasiṁhasya plavamānasya sāgaram
5001060c kakṣāntaragato vāyur jīmūta iva garjati
5001061a khe yathā nipataty ulkā uttarāntād viniḥsr̥tā
5001061c dr̥śyate sānubandhā ca tathā sa kapikuñjaraḥ
5001062a patatpataṁgasaṁkāśo vyāyataḥ śuśubhe kapiḥ
5001062c pravr̥ddha iva mātaṁgaḥ kakṣyayā badhyamānayā
5001063a upariṣṭāc charīreṇa chāyayā cāvagāḍhayā
5001063c sāgare mārutāviṣṭā naur ivāsīt tadā kapiḥ
5001064a yaṁ yaṁ deśaṁ samudrasya jagāma sa mahākapiḥ
5001064c sa sa tasyāṅgavegena sonmāda iva lakṣyate
5001065a sāgarasyormijālānām urasā śailavarṣmaṇām
5001065c abhighnaṁs tu mahāvegaḥ pupluve sa mahākapiḥ
5001066a kapivātaś ca balavān meghavātaś ca niḥsr̥taḥ
5001066c sāgaraṁ bhīmanirghoṣaṁ kampayām āsatur bhr̥śam
5001067a vikarṣann ūrmijālāni br̥hanti lavaṇāmbhasi
5001067c atyakrāman mahāvegas taraṅgān gaṇayann iva
5001068a plavamānaṁ samīkṣyātha bhujaṅgāḥ sāgarālayāḥ
5001068c vyomni taṁ kapiśārdūlaṁ suparṇam iti menire
5001069a daśayojanavistīrṇā triṁśadyojanam āyatā
5001069c chāyā vānarasiṁhasya jale cārutarābhavat
5001070a śvetābhraghanarājīva vāyuputrānugāminī
5001070c tasya sā śuśubhe chāyā vitatā lavaṇāmbhasi
5001071a plavamānaṁ tu taṁ dr̥ṣṭvā plavagaṁ tvaritaṁ tadā
5001071c vavr̥ṣuḥ puṣpavarṣāṇi devagandharvadānavāḥ
5001072a tatāpa na hi taṁ sūryaḥ plavantaṁ vānareśvaram
5001072c siṣeve ca tadā vāyū rāmakāryārthasiddhaye
5001073a r̥ṣayas tuṣṭuvuś cainaṁ plavamānaṁ vihāyasā
5001073c jaguś ca devagandharvāḥ praśaṁsanto mahaujasaṁ
5001074a nāgāś ca tuṣṭuvur yakṣā rakṣāṁsi vibudhāḥ khagāḥ
5001074c prekṣyākāśe kapivaraṁ sahasā vigataklamam
5001075a tasmin plavagaśārdūle plavamāne hanūmati
5001075c ikṣvākukulamānārthī cintayām āsa sāgaraḥ
5001076a sāhāyyaṁ vānarendrasya yadi nāhaṁ hanūmataḥ
5001076c kariṣyāmi bhaviṣyāmi sarvavācyo vivakṣatām
5001077a aham ikṣvākunāthena sagareṇa vivardhitaḥ
5001077c ikṣvākusacivaś cāyaṁ nāvasīditum arhati
5001078a tathā mayā vidhātavyaṁ viśrameta yathā kapiḥ
5001078c śeṣaṁ ca mayi viśrāntaḥ sukhenātipatiṣyati
5001079a iti kr̥tvā matiṁ sādhvīṁ samudraś channam ambhasi
5001079c hiraṇyanābhaṁ mainākam uvāca girisattamam
5001080a tvam ihāsurasaṁghānāṁ pātālatalavāsinām
5001080c devarājñā giriśreṣṭha parighaḥ saṁniveśitaḥ
5001081a tvam eṣāṁ jñātavīryāṇāṁ punar evotpatiṣyatām
5001081c pātālasyāprameyasya dvāram āvr̥tya tiṣṭhasi
5001082a tiryag ūrdhvam adhaś caiva śaktis te śailavardhitum
5001082c tasmāt saṁcodayāmi tvām uttiṣṭha nagasattama
5001083a sa eṣa kapiśārdūlas tvām uparyeti vīryavān
5001083c hanūmān rāmakāryārthaṁ bhīmakarmā kham āplutaḥ
5001084a tasya sāhyaṁ mayā kāryam ikṣvākukulavartinaḥ
5001084c mama ikṣvākavaḥ pūjyāḥ paraṁ pūjyatamās tava
5001085a kuru sācivyam asmākaṁ na naḥ kāryam atikramet
5001085c kartavyam akr̥taṁ kāryaṁ satāṁ manyum udīrayet
5001086a salilād ūrdhvam uttiṣṭha tiṣṭhatv eṣa kapis tvayi
5001086c asmākam atithiś caiva pūjyaś ca plavatāṁ varaḥ
5001087a cāmīkaramahānābha devagandharvasevita
5001087c hanūmāṁs tvayi viśrāntas tataḥ śeṣaṁ gamiṣyati
5001088a kākutsthasyānr̥śaṁsyaṁ ca maithilyāś ca vivāsanam
5001088c śramaṁ ca plavagendrasya samīkṣyotthātum arhasi
5001089a hiraṇyanābho maināko niśamya lavaṇāmbhasaḥ
5001089c utpapāta jalāt tūrṇaṁ mahādrumalatāyutaḥ
5001090a sa sāgarajalaṁ bhittvā babhūvātyutthitas tadā
5001090c yathā jaladharaṁ bhittvā dīptaraśmir divākaraḥ
5001091a śātakumbhamayaiḥ śr̥ṅgaiḥ sakiṁnaramahoragaiḥ
5001091c ādityodayasaṁkāśair ālikhadbhir ivāmbaram
5001092a tasya jāmbūnadaiḥ śr̥ṅgaiḥ parvatasya samutthitaiḥ
5001092c ākāśaṁ śastrasaṁkāśam abhavat kāñcanaprabham
5001093a jātarūpamayaiḥ śr̥ṅgair bhrājamānaiḥ svayaṁ prabhaiḥ
5001093c ādityaśatasaṁkāśaḥ so ’bhavad girisattamaḥ
5001094a tam utthitam asaṁgena hanūmān agrataḥ sthitam
5001094c madhye lavaṇatoyasya vighno ’yam iti niścitaḥ
5001095a sa tam ucchritam atyarthaṁ mahāvego mahākapiḥ
5001095c urasā pātayām āsa jīmūtam iva mārutaḥ
5001096a sa tadā pātitas tena kapinā parvatottamaḥ
5001096c buddhvā tasya kaper vegaṁ jaharṣa ca nananda ca
5001097a tam ākāśagataṁ vīram ākāśe samavasthitam
5001097c prīto hr̥ṣṭamanā vākyam abravīt parvataḥ kapim
5001097e mānuṣaṁ dharayan rūpam ātmanaḥ śikhare sthitaḥ
5001098a duṣkaraṁ kr̥tavān karma tvam idaṁ vānarottama
5001098c nipatya mama śr̥ṅgeṣu viśramasva yathāsukham
5001099a rāghāvasya kule jātair udadhiḥ parivardhitaḥ
5001099c sa tvāṁ rāmahite yuktaṁ pratyarcayati sāgaraḥ
5001100a kr̥te ca pratikartavyam eṣa dharmaḥ sanātanaḥ
5001100c so ’yaṁ tat pratikārārthī tvattaḥ saṁmānam arhati
5001101a tvannimittam anenāhaṁ bahumānāt pracoditaḥ
5001101c yojanānāṁ śataṁ cāpi kapir eṣa samāplutaḥ
5001101e tava sānuṣu viśrāntaḥ śeṣaṁ prakramatām iti
5001102a tiṣṭha tvaṁ hariśārdūla mayi viśramya gamyatām
5001102c tad idaṁ gandhavat svādu kandamūlaphalaṁ bahu
5001102e tad āsvādya hariśreṣṭha viśrānto ’nugamiṣyasi
5001103a asmākam api saṁbandhaḥ kapimukhyas tvayāsti vai
5001103c prakhyātas triṣu lokeṣu mahāguṇaparigrahaḥ
5001104a vegavantaḥ plavanto ye plavagā mārutātmaja
5001104c teṣāṁ mukhyatamaṁ manye tvām ahaṁ kapikuñjara
5001105a atithiḥ kila pūjārhaḥ prākr̥to ’pi vijānatā
5001105c dharmaṁ jijñāsamānena kiṁ punar yādr̥śo bhavān
5001106a tvaṁ hi devavariṣṭhasya mārutasya mahātmanaḥ
5001106c putras tasyaiva vegena sadr̥śaḥ kapikuñjara
5001107a pūjite tvayi dharmajña pūjāṁ prāpnoti mārutaḥ
5001107c tasmāt tvaṁ pūjanīyo me śr̥ṇu cāpy atra kāraṇam
5001108a pūrvaṁ kr̥tayuge tāta parvatāḥ pakṣiṇo ’bhavan
5001108c te ’pi jagmur diśaḥ sarvā garuḍānilaveginaḥ
5001109a tatas teṣu prayāteṣu devasaṁghāḥ saharṣibhiḥ
5001109c bhūtāni ca bhayaṁ jagmus teṣāṁ patanaśaṅkayā
5001110a tataḥ kruddhaḥ sahasrākṣaḥ parvatānāṁ śatakratuḥ
5001110c pakṣāṁś ciccheda vajreṇa tatra tatra sahasraśaḥ
5001111a sa mām upagataḥ kruddho vajram udyamya devarāṭ
5001111c tato ’haṁ sahasā kṣiptaḥ śvasanena mahātmanā
5001112a asmim̐l lavaṇatoye ca prakṣiptaḥ plavagottama
5001112c guptapakṣaḥ samagraś ca tava pitrābhirakṣitaḥ
5001113a tato ’haṁ mānayāmi tvāṁ mānyo hi mama mārutaḥ
5001113c tvayā me hy eṣa saṁbandhaḥ kapimukhya mahāguṇaḥ
5001114a asminn evaṁgate kārye sāgarasya mamaiva ca
5001114c prītiṁ prītamanā kartuṁ tvam arhasi mahākape
5001115a śramaṁ mokṣaya pūjāṁ ca gr̥hāṇa kapisattama
5001115c prītiṁ ca bahumanyasva prīto ’smi tava darśanāt
5001116a evam uktaḥ kapiśreṣṭhas taṁ nagottamam abravīt
5001116c prīto ’smi kr̥tam ātithyaṁ manyur eṣo ’panīyatām
5001117a tvarate kāryakālo me ahaś cāpy ativartate
5001117c pratijñā ca mayā dattā na sthātavyam ihāntarā
5001118a ity uktvā pāṇinā śailam ālabhya haripuṁgavaḥ
5001118c jagāmākāśam āviśya vīryavān prahasann iva
5001119a sa parvatasamudrābhyāṁ bahumānād avekṣitaḥ
5001119c pūjitaś copapannābhir āśīrbhir anilātmajaḥ
5001120a athordhvaṁ dūram utpatya hitvā śailamahārṇavau
5001120c pituḥ panthānam āsthāya jagāma vimale ’mbare
5001121a bhūyaś cordhvagatiṁ prāpya giriṁ tam avalokayan
5001121c vāyusūnur nirālambe jagāma vimale ’mbare
5001122a tad dvitīyaṁ hanumato dr̥ṣṭvā karma suduṣkaram
5001122c praśaśaṁsuḥ surāḥ sarve siddhāś ca paramarṣayaḥ
5001123a devatāś cābhavan hr̥ṣṭās tatrasthās tasya karmaṇā
5001123c kāñcanasya sunābhasya sahasrākṣaś ca vāsavaḥ
5001124a uvāca vacanaṁ dhīmān paritoṣāt sagadgadam
5001124c sunābhaṁ parvataśreṣṭhaṁ svayam eva śacīpatiḥ
5001125a hiraṇyanābhaśailendraparituṣṭo ’smi te bhr̥śam
5001125c abhayaṁ te prayacchāmi tiṣṭha saumya yathāsukham
5001126a sāhyaṁ kr̥taṁ te sumahad vikrāntasya hanūmataḥ
5001126c kramato yojanaśataṁ nirbhayasya bhaye sati
5001127a rāmasyaiṣa hi dautyena yāti dāśarather hariḥ
5001127c satkriyāṁ kurvatā śakyā toṣito ’smi dr̥ḍhaṁ tvayā
5001128a tataḥ praharṣam alabhad vipulaṁ parvatottamaḥ
5001128c devatānāṁ patiṁ dr̥ṣṭvā parituṣṭaṁ śatakratum
5001129a sa vai dattavaraḥ śailo babhūvāvasthitas tadā
5001129c hanūmāṁś ca muhūrtena vyaticakrāma sāgaram
5001130a tato devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ
5001130c abruvan sūryasaṁkāśāṁ surasāṁ nāgamātaram
5001131a ayaṁ vātātmajaḥ śrīmān plavate sāgaropari
5001131c hanūmān nāma tasya tvaṁ muhūrtaṁ vighnam ācara
5001132a rākṣasaṁ rūpam āsthāya sughoraṁ parvatopamam
5001132c daṁṣṭrākarālaṁ piṅgākṣaṁ vaktraṁ kr̥tvā nabhaḥspr̥śam
5001133a balam icchāmahe jñātuṁ bhūyaś cāsya parākramam
5001133c tvāṁ vijeṣyaty upāyena viṣadaṁ vā gamiṣyati
5001134a evam uktā tu sā devī daivatair abhisatkr̥tā
5001134c samudramadhye surasā bibhratī rākṣasaṁ vapuḥ
5001135a vikr̥taṁ ca virūpaṁ ca sarvasya ca bhayāvaham
5001135c plavamānaṁ hanūmantam āvr̥tyedam uvāca ha
5001136a mama bhakṣaḥ pradiṣṭas tvam īśvarair vānararṣabha
5001136c ahaṁ tvāṁ bhakṣayiṣyāmi praviśedaṁ mamānanam
5001137a evam uktaḥ surasayā prāñjalir vānararṣabhaḥ
5001137c prahr̥ṣṭavadanaḥ śrīmān idaṁ vacanam abravīt
5001138a rāmo dāśarathir nāma praviṣṭo daṇḍakāvanam
5001138c lakṣmaṇena saha bhrātrā vaidehyā cāpi bhāryayā
5001139a asya kāryaviṣaktasya baddhavairasya rākṣasaiḥ
5001139c tasya sītā hr̥tā bhāryā rāvaṇena yaśasvinī
5001140a tasyāḥ sakāśaṁ dūto ’haṁ gamiṣye rāmaśāsanāt
5001140c kartum arhasi rāmasya sāhyaṁ viṣayavāsini
5001141a atha vā maithilīṁ dr̥ṣṭvā rāmaṁ cākliṣṭakāriṇam
5001141c āgamiṣyāmi te vaktraṁ satyaṁ pratiśr̥ṇomi te
5001142a evam uktā hanumatā surasā kāmarūpiṇī
5001142c abravīn nātivarten māṁ kaś cid eṣa varo mama
5001143a evam uktaḥ surasayā kruddho vānarapuṁgavaḥ
5001143c abravīt kuru vai vaktraṁ yena māṁ viṣahiṣyase
5001144a ity uktvā surasāṁ kruddho daśayojanam āyataḥ
5001144c daśayojanavistāro babhūva hanumāṁs tadā
5001145a taṁ dr̥ṣṭvā meghasaṁkāśaṁ daśayojanam āyatam
5001145c cakāra surasāpy āsyaṁ viṁśadyojanam āyatam
5001146a hanumāṁs tu tataḥ kruddhas triṁśadyojanam āyataḥ
5001146c cakāra surasā vaktraṁ catvāriṁśat tathocchritam
5001147a babhūva hanumān vīraḥ pañcāśadyojanocchritaḥ
5001147c cakāra surasā vaktraṁ ṣaṣṭiyojanam āyatam
5001148a tathaiva hanumān vīraḥ saptatiṁ yojanocchritaḥ
5001148c cakāra surasā vaktram aśītiṁ yojanāyatam
5001149a hanūmān acala prakhyo navatiṁ yojanocchritaḥ
5001149c cakāra surasā vaktraṁ śatayojanam āyatam
5001150a tad dr̥ṣṭvā vyāditaṁ tv āsyaṁ vāyuputraḥ sa buddhimān
5001150c dīrghajihvaṁ surasayā sughoraṁ narakopamam
5001151a sa saṁkṣipyātmanaḥ kāyaṁ jīmūta iva mārutiḥ
5001151c tasmin muhūrte hanumān babhūvāṅguṣṭhamātrakaḥ
5001152a so ’bhipatyāśu tad vaktraṁ niṣpatya ca mahājavaḥ
5001152c antarikṣe sthitaḥ śrīmān idaṁ vacanam abravīt
5001153a praviṣṭo ’smi hi te vaktraṁ dākṣāyaṇi namo ’stu te
5001153c gamiṣye yatra vaidehī satyaṁ cāstu vacas tava
5001154a taṁ dr̥ṣṭvā vadanān muktaṁ candraṁ rāhumukhād iva
5001154c abravīt surasā devī svena rūpeṇa vānaram
5001155a arthasiddhyai hariśreṣṭha gaccha saumya yathāsukham
5001155c samānaya ca vaidehīṁ rāghaveṇa mahātmanā
5001156a tat tr̥tīyaṁ hanumato dr̥ṣṭvā karma suduṣkaram
5001156c sādhu sādhv iti bhūtāni praśaśaṁsus tadā harim
5001157a sa sāgaram anādhr̥ṣyam abhyetya varuṇālayam
5001157c jagāmākāśam āviśya vegena garuṇopamaḥ
5001158a sevite vāridhāribhiḥ patagaiś ca niṣevite
5001158c carite kaiśikācāryair airāvataniṣevite
5001159a siṁhakuñjaraśārdūlapatagoragavāhanaiḥ
5001159c vimānaiḥ saṁpatadbhiś ca vimalaiḥ samalaṁkr̥te
5001160a vajrāśanisamāghātaiḥ pāvakair upaśobhite
5001160c kr̥tapuṇyair mahābhāgaiḥ svargajidbhir alaṁkr̥te
5001161a bahatā havyam atyantaṁ sevite citrabhānunā
5001161c grahanakṣatracandrārkatārāgaṇavibhūṣite
5001162a maharṣigaṇagandharvanāgayakṣasamākule
5001162c vivikte vimale viśve viśvāvasuniṣevite
5001163a devarājagajākrānte candrasūryapathe śive
5001163c vitāne jīvalokasya vitato brahmanirmite
5001164a bahuśaḥ sevite vīrair vidyādharagaṇair varaiḥ
5001164c kapinā kr̥ṣyamāṇāni mahābhrāṇi cakāśire
5001165a praviśann abhrajālāni niṣpataṁś ca punaḥ punaḥ
5001165c prāvr̥ṣīndur ivābhāti niṣpatan praviśaṁs tadā
5001166a plavamānaṁ tu taṁ dr̥ṣṭvā siṁhikā nāma rākṣasī
5001166c manasā cintayām āsa pravr̥ddhā kāmarūpiṇī
5001167a adya dīrghasya kālasya bhaviṣyāmy aham āśitā
5001167c idaṁ hi me mahat sattvaṁ cirasya vaśam āgatam
5001168a iti saṁcintya manasā chāyām asya samakṣipat
5001168c chāyāyāṁ saṁgr̥hītāyāṁ cintayām āsa vānaraḥ
5001169a samākṣipto ’smi sahasā paṅgūkr̥taparākramaḥ
5001169c pratilomena vātena mahānaur iva sāgare
5001170a tiryag ūrdhvam adhaś caiva vīkṣamāṇas tataḥ kapiḥ
5001170c dadarśa sa mahāsattvam utthitaṁ lavaṇāmbhasi
5001171a kapirājñā yad ākhyātaṁ sattvam adbhutadarśanam
5001171c chāyāgrāhi mahāvīryaṁ tad idaṁ nātra saṁśayaḥ
5001172a sa tāṁ buddhvārthatattvena siṁhikāṁ matimān kapiḥ
5001172c vyavardhata mahākāyaḥ prāvr̥ṣīva balāhakaḥ
5001173a tasya sā kāyam udvīkṣya vardhamānaṁ mahākapeḥ
5001173c vaktraṁ prasārayām āsa pātālāmbarasaṁnibham
5001174a sa dadarśa tatas tasyā vikr̥taṁ sumahan mukham
5001174c kāyamātraṁ ca medhāvī marmāṇi ca mahākapiḥ
5001175a sa tasyā vivr̥te vaktre vajrasaṁhananaḥ kapiḥ
5001175c saṁkṣipya muhur ātmānaṁ niṣpapāta mahābalaḥ
5001176a āsye tasyā nimajjantaṁ dadr̥śuḥ siddhacāraṇāḥ
5001176c grasyamānaṁ yathā candraṁ pūrṇaṁ parvaṇi rāhuṇā
5001177a tatas tasya nakhais tīkṣṇair marmāṇy utkr̥tya vānaraḥ
5001177c utpapātātha vegena manaḥsaṁpātavikramaḥ
5001178a tāṁ hatāṁ vānareṇāśu patitāṁ vīkṣya siṁhikām
5001178c bhūtāny ākāśacārīṇi tam ūcuḥ plavagarṣabham
5001179a bhīmam adya kr̥taṁ karma mahat sattvaṁ tvayā hatam
5001179c sādhayārtham abhipretam ariṣṭaṁ plavatāṁ vara
5001180a yasya tv etāni catvāri vānarendra yathā tava
5001180c dhr̥tir dr̥ṣṭir matir dākṣyaṁ sa karmasu na sīdati
5001181a sa taiḥ saṁbhāvitaḥ pūjyaḥ pratipannaprayojanaḥ
5001181c jagāmākāśam āviśya pannagāśanavat kapiḥ
5001182a prāptabhūyiṣṭha pāras tu sarvataḥ pratilokayan
5001182c yojanānāṁ śatasyānte vanarājiṁ dadarśa saḥ
5001183a dadarśa ca patann eva vividhadrumabhūṣitam
5001183c dvīpaṁ śākhāmr̥gaśreṣṭho malayopavanāni ca
5001184a sāgaraṁ sāgarānūpān sāgarānūpajān drumān
5001184c sāgarasya ca patnīnāṁ mukhāny api vilokayan
5001185a sa mahāmeghasaṁkāśaṁ samīkṣyātmānam ātmanā
5001185c nirundhantam ivākāśaṁ cakāra matimān matim
5001186a kāyavr̥ddhiṁ pravegaṁ ca mama dr̥ṣṭvaiva rākṣasāḥ
5001186c mayi kautūhalaṁ kuryur iti mene mahākapiḥ
5001187a tataḥ śarīraṁ saṁkṣipya tan mahīdharasaṁnibham
5001187c punaḥ prakr̥tim āpede vītamoha ivātmavān
5001188a sa cārunānāvidharūpadhārī; paraṁ samāsādya samudratīram
5001188c parair aśakyapratipannarūpaḥ; samīkṣitātmā samavekṣitārthaḥ
5001189a tataḥ sa lambasya gireḥ samr̥ddhe; vicitrakūṭe nipapāta kūṭe
5001189c saketakoddālakanālikere; mahādrikūṭapratimo mahātmā
5001190a sa sāgaraṁ dānavapannagāyutaṁ; balena vikramya mahormimālinam
5001190c nipatya tīre ca mahodadhes tadā; dadarśa laṅkām amarāvatīm iva
5002001a sa sāgaram anādhr̥ṣyam atikramya mahābalaḥ
5002001c trikūṭaśikhare laṅkāṁ sthitāṁ svastho dadarśa ha
5002002a tataḥ pādapamuktena puṣpavarṣeṇa vīryavān
5002002c abhivr̥ṣṭaḥ sthitas tatra babhau puṣpamayo yathā
5002003a yojanānāṁ śataṁ śrīmāṁs tīrtvāpy uttamavikramaḥ
5002003c aniśvasan kapis tatra na glānim adhigacchati
5002004a śatāny ahaṁ yojanānāṁ krameyaṁ subahūny api
5002004c kiṁ punaḥ sāgarasyāntaṁ saṁkhyātaṁ śatayojanam
5002005a sa tu vīryavatāṁ śreṣṭhaḥ plavatām api cottamaḥ
5002005c jagāma vegavām̐l laṅkāṁ laṅghayitvā mahodadhim
5002006a śādvalāni ca nīlāni gandhavanti vanāni ca
5002006c gaṇḍavanti ca madhyena jagāma nagavanti ca
5002007a śailāṁś ca tarusaṁchannān vanarājīś ca puṣpitāḥ
5002007c abhicakrāma tejasvī hanumān plavagarṣabhaḥ
5002008a sa tasminn acale tiṣṭhan vanāny upavanāni ca
5002008c sa nagāgre ca tāṁ laṅkāṁ dadarśa pavanātmajaḥ
5002009a saralān karṇikārāṁś ca kharjūrāṁś ca supuṣpitān
5002009c priyālān muculindāṁś ca kuṭajān ketakān api
5002010a priyaṅgūn gandhapūrṇāṁś ca nīpān saptacchadāṁs tathā
5002010c asanān kovidārāṁś ca karavīrāṁś ca puṣpitān
5002011a puṣpabhāranibaddhāṁś ca tathā mukulitān api
5002011c pādapān vihagākīrṇān pavanādhūtamastakān
5002012a haṁsakāraṇḍavākīrṇā vāpīḥ padmotpalāyutāḥ
5002012c ākrīḍān vividhān ramyān vividhāṁś ca jalāśayān
5002013a saṁtatān vividhair vr̥kṣaiḥ sarvartuphalapuṣpitaiḥ
5002013c udyānāni ca ramyāṇi dadarśa kapikuñjaraḥ
5002014a samāsādya ca lakṣmīvām̐l laṅkāṁ rāvaṇapālitām
5002014c parikhābhiḥ sapadmābhiḥ sotpalābhir alaṁkr̥tām
5002015a sītāpaharaṇārthena rāvaṇena surakṣitām
5002015c samantād vicaradbhiś ca rākṣasair ugradhanvibhiḥ
5002016a kāñcanenāvr̥tāṁ ramyāṁ prākāreṇa mahāpurīm
5002016c aṭṭālakaśatākīrṇāṁ patākādhvajamālinīm
5002017a toraṇaiḥ kāñcanair divyair latāpaṅktivicitritaiḥ
5002017c dadarśa hanumām̐l laṅkāṁ divi devapurīm iva
5002018a girimūrdhni sthitāṁ laṅkāṁ pāṇḍurair bhavanaiḥ śubhaiḥ
5002018c dadarśa sa kapiḥ śrīmān puram ākāśagaṁ yathā
5002019a pālitāṁ rākṣasendreṇa nirmitāṁ viśvakarmaṇā
5002019c plavamānām ivākāśe dadarśa hanumān purīm
5002020a saṁpūrṇāṁ rākṣasair ghorair nāgair bhogavatīm iva
5002020c acintyāṁ sukr̥tāṁ spaṣṭāṁ kuberādhyuṣitāṁ purā
5002021a daṁṣṭribhir bahubhiḥ śūraiḥ śūlapaṭṭiśapāṇibhiḥ
5002021c rakṣitāṁ rākṣasair ghorair guhām āśīviṣair api
5002022a vapraprākārajaghanāṁ vipulāmbunavāmbarām
5002022c śataghnīśūlakeśāntām aṭṭālakavataṁsakām
5002023a dvāram uttaram āsādya cintayām āsa vānaraḥ
5002023c kailāsaśikharaprakhyam ālikhantam ivāmbaram
5002023e dhriyamāṇam ivākāśam ucchritair bhavanottamaiḥ
5002024a tasyāś ca mahatīṁ guptiṁ sāgaraṁ ca nirīkṣya saḥ
5002024c rāvaṇaṁ ca ripuṁ ghoraṁ cintayām āsa vānaraḥ
5002025a āgatyāpīha harayo bhaviṣyanti nirarthakāḥ
5002025c na hi yuddhena vai laṅkā śakyā jetuṁ surair api
5002026a imāṁ tu viṣamāṁ durgāṁ laṅkāṁ rāvaṇapālitām
5002026c prāpyāpi sa mahābāhuḥ kiṁ kariṣyati rāghavaḥ
5002027a avakāśo na sāntvasya rākṣaseṣv abhigamyate
5002027c na dānasya na bhedasya naiva yuddhasya dr̥śyate
5002028a caturṇām eva hi gatir vānarāṇāṁ mahātmanām
5002028c vāliputrasya nīlasya mama rājñaś ca dhīmataḥ
5002029a yāvaj jānāmi vaidehīṁ yadi jīvati vā na vā
5002029c tatraiva cintayiṣyāmi dr̥ṣṭvā tāṁ janakātmajām
5002030a tataḥ sa cintayām āsa muhūrtaṁ kapikuñjaraḥ
5002030c giriśr̥ṅge sthitas tasmin rāmasyābhyudaye rataḥ
5002031a anena rūpeṇa mayā na śakyā rakṣasāṁ purī
5002031c praveṣṭuṁ rākṣasair guptā krūrair balasamanvitaiḥ
5002032a ugraujaso mahāvīryo balavantaś ca rākṣasāḥ
5002032c vañcanīyā mayā sarve jānakīṁ parimārgitā
5002033a lakṣyālakṣyeṇa rūpeṇa rātrau laṅkā purī mayā
5002033c praveṣṭuṁ prāptakālaṁ me kr̥tyaṁ sādhayituṁ mahat
5002034a tāṁ purīṁ tādr̥śīṁ dr̥ṣṭvā durādharṣāṁ surāsuraiḥ
5002034c hanūmāṁś cintayām āsa viniḥśvasya muhur muhuḥ
5002035a kenopāyena paśyeyaṁ maithilīṁ janakātmajām
5002035c adr̥ṣṭo rākṣasendreṇa rāvaṇena durātmanā
5002036a na vinaśyet kathaṁ kāryaṁ rāmasya viditātmanaḥ
5002036c ekām ekaś ca paśyeyaṁ rahite janakātmajām
5002037a bhūtāś cārtho vipadyante deśakālavirodhitāḥ
5002037c viklavaṁ dūtam āsādya tamaḥ sūryodaye yathā
5002038a arthānarthāntare buddhir niścitāpi na śobhate
5002038c ghātayanti hi kāryāṇi dūtāḥ paṇḍitamāninaḥ
5002039a na vinaśyet kathaṁ kāryaṁ vaiklavyaṁ na kathaṁ bhavet
5002039c laṅghanaṁ ca samudrasya kathaṁ nu na vr̥thā bhavet
5002040a mayi dr̥ṣṭe tu rakṣobhī rāmasya viditātmanaḥ
5002040c bhaved vyartham idaṁ kāryaṁ rāvaṇānartham icchataḥ
5002041a na hi śakyaṁ kva cit sthātum avijñātena rākṣasaiḥ
5002041c api rākṣasarūpeṇa kim utānyena kena cit
5002042a vāyur apy atra nājñātaś cared iti matir mama
5002042c na hy asty aviditaṁ kiṁ cid rākṣasānāṁ balīyasām
5002043a ihāhaṁ yadi tiṣṭhāmi svena rūpeṇa saṁvr̥taḥ
5002043c vināśam upayāsyāmi bhartur arthaś ca hīyate
5002044a tad ahaṁ svena rūpeṇa rajanyāṁ hrasvatāṁ gataḥ
5002044c laṅkām abhipatiṣyāmi rāghavasyārthasiddhaye
5002045a rāvaṇasya purīṁ rātrau praviśya sudurāsadām
5002045c vicinvan bhavanaṁ sarvaṁ drakṣyāmi janakātmajām
5002046a iti saṁcintya hanumān sūryasyāstamayaṁ kapiḥ
5002046c ācakāṅkṣe tadā vīrā vaidehyā darśanotsukaḥ
5002046e pr̥ṣadaṁśakamātraḥ san babhūvādbhutadarśanaḥ
5002047a pradoṣakāle hanumāṁs tūrṇam utpatya vīryavān
5002047c praviveśa purīṁ ramyāṁ suvibhaktamahāpatham
5002048a prāsādamālāvitatāṁ stambhaiḥ kāñcanarājataiḥ
5002048c śātakumbhamayair jālair gandharvanagaropamām
5002049a saptabhaumāṣṭabhaumaiś ca sa dadarśa mahāpurīm
5002049c talaiḥ sphāṭikasaṁpūrṇaiḥ kārtasvaravibhūṣitaiḥ
5002050a vaidūryamaṇicitraiś ca muktājālavibhūṣitaiḥ
5002050c talaiḥ śuśubhire tāni bhavanāny atra rakṣasām
5002051a kāñcanāni vicitrāṇi toraṇāni ca rakṣasām
5002051c laṅkām uddyotayām āsuḥ sarvataḥ samalaṁkr̥tām
5002052a acintyām adbhutākārāṁ dr̥ṣṭvā laṅkāṁ mahākapiḥ
5002052c āsīd viṣaṇṇo hr̥ṣṭaś ca vaidehyā darśanotsukaḥ
5002053a sa pāṇḍurodviddhavimānamālinīṁ; mahārhajāmbūnadajālatoraṇām
5002053c yaśasvināṁ rāvaṇabāhupālitāṁ; kṣapācarair bhīmabalaiḥ samāvr̥tām
5002054a candro ’pi sācivyam ivāsya kurvaṁs; tārāgaṇair madhyagato virājan
5002054c jyotsnāvitānena vitatya lokam; uttiṣṭhate naikasahasraraśmiḥ
5002055a śaṅkhaprabhaṁ kṣīramr̥ṇālavarṇam; udgacchamānaṁ vyavabhāsamānam
5002055c dadarśa candraṁ sa kapipravīraḥ; poplūyamānaṁ sarasīva haṁsaṁ
5003001a sa lambaśikhare lambe lambatoyadasaṁnibhe
5003001c sattvam āsthāya medhāvī hanumān mārutātmajaḥ
5003002a niśi laṅkāṁ mahāsattvo viveśa kapikuñjaraḥ
5003002c ramyakānanatoyāḍhyāṁ purīṁ rāvaṇapālitām
5003003a śāradāmbudharaprakhyair bhavanair upaśobhitām
5003003c sāgaropamanirghoṣāṁ sāgarānilasevitām
5003004a supuṣṭabalasaṁguptāṁ yathaiva viṭapāvatīm
5003004c cārutoraṇaniryūhāṁ pāṇḍuradvāratoraṇām
5003005a bhujagācaritāṁ guptāṁ śubhāṁ bhogavatīm iva
5003005c tāṁ savidyudghanākīrṇāṁ jyotirmārganiṣevitām
5003006a caṇḍamārutanirhrādāṁ yathendrasyāmarāvatīm
5003006c śātakumbhena mahatā prākāreṇābhisaṁvr̥tām
5003007a kiṅkiṇījālaghoṣābhiḥ patākābhir alaṁkr̥tām
5003007c āsādya sahasā hr̥ṣṭaḥ prākāram abhipedivān
5003008a vismayāviṣṭahr̥dayaḥ purīm ālokya sarvataḥ
5003008c jāmbūnadamayair dvārair vaidūryakr̥tavedikaiḥ
5003009a maṇisphaṭika muktābhir maṇikuṭṭimabhūṣitaiḥ
5003009c taptahāṭakaniryūhai rājatāmalapāṇḍuraiḥ
5003010a vaidūryatalasopānaiḥ sphāṭikāntarapāṁsubhiḥ
5003010c cārusaṁjavanopetaiḥ kham ivotpatitaiḥ śubhaiḥ
5003011a krauñcabarhiṇasaṁghuṣṭe rājahaṁsaniṣevitaiḥ
5003011c tūryābharaṇanirghoṣaiḥ sarvataḥ pratināditām
5003012a vasvokasārāpratimāṁ samīkṣya nagarīṁ tataḥ
5003012c kham ivotpatitāṁ laṅkāṁ jaharṣa hanumān kapiḥ
5003013a tāṁ samīkṣya purīṁ laṅkāṁ rākṣasādhipateḥ śubhām
5003013c anuttamām r̥ddhiyutāṁ cintayām āsa vīryavān
5003014a neyam anyena nagarī śakyā dharṣayituṁ balāt
5003014c rakṣitā rāvaṇabalair udyatāyudhadhāribhiḥ
5003015a kumudāṅgadayor vāpi suṣeṇasya mahākapeḥ
5003015c prasiddheyaṁ bhaved bhūmir maindadvividayor api
5003016a vivasvatas tanūjasya hareś ca kuśaparvaṇaḥ
5003016c r̥kṣasya ketumālasya mama caiva gatir bhavet
5003017a samīkṣya tu mahābāho rāghavasya parākramam
5003017c lakṣmaṇasya ca vikrāntam abhavat prītimān kapiḥ
5003018a tāṁ ratnavasanopetāṁ koṣṭhāgārāvataṁsakām
5003018c yantrāgārastanīm r̥ddhāṁ pramadām iva bhūṣitām
5003019a tāṁ naṣṭatimirāṁ dīpair bhāsvaraiś ca mahāgr̥haiḥ
5003019c nagarīṁ rākṣasendrasya dadarśa sa mahākapiḥ
5003020a praviṣṭaḥ sattvasaṁpanno niśāyāṁ mārutātmajaḥ
5003020c sa mahāpatham āsthāya muktāpuṣpavirājitam
5003021a hasitodghuṣṭaninadais tūryaghoṣa puraḥ saraiḥ
5003021c vajrāṅkuśanikāśaiś ca vajrajālavibhūṣitaiḥ
5003021e gr̥hamedhaiḥ purī ramyā babhāse dyaur ivāmbudaiḥ
5003022a prajajvāla tadā laṅkā rakṣogaṇagr̥haiḥ śubhaiḥ
5003022c sitābhrasadr̥śaiś citraiḥ padmasvastikasaṁsthitaiḥ
5003022e vardhamānagr̥haiś cāpi sarvataḥ suvibhāṣitaiḥ
5003023a tāṁ citramālyābharaṇāṁ kapirājahitaṁkaraḥ
5003023c rāghavārthaṁ carañ śrīmān dadarśa ca nananda ca
5003024a śuśrāva madhuraṁ gītaṁ tristhānasvarabhūṣitam
5003024c strīṇāṁ madasamr̥ddhānāṁ divi cāpsarasām iva
5003025a śuśrāva kāñcīninādaṁ nūpurāṇāṁ ca niḥsvanam
5003025c sopānaninadāṁś caiva bhavaneṣu mahātmanam
5003025e āsphoṭitaninādāṁś ca kṣveḍitāṁś ca tatas tataḥ
5003026a svādhyāya niratāṁś caiva yātudhānān dadarśa saḥ
5003026c rāvaṇastavasaṁyuktān garjato rākṣasān api
5003027a rājamārgaṁ samāvr̥tya sthitaṁ rakṣobalaṁ mahat
5003027c dadarśa madhyame gulme rākṣasasya carān bahūn
5003028a dīkṣitāñ jaṭilān muṇḍān go’jināmbaravāsasaḥ
5003028c darbhamuṣṭipraharaṇān agnikuṇḍāyudhāṁs tathā
5003029a kūṭamudgarapāṇīṁś ca daṇḍāyudhadharān api
5003029c ekākṣānekakarṇāṁś ca calallambapayodharān
5003030a karālān bhugnavaktrāṁś ca vikaṭān vāmanāṁs tathā
5003030c dhanvinaḥ khaḍginaś caiva śataghnī musalāyudhān
5003030e parighottamahastāṁś ca vicitrakavacojjvalān
5003031a nātiṣṭhūlān nātikr̥śān nātidīrghātihrasvakān
5003031c virūpān bahurūpāṁś ca surūpāṁś ca suvarcasaḥ
5003032a śaktivr̥kṣāyudhāṁś caiva paṭṭiśāśanidhāriṇaḥ
5003032c kṣepaṇīpāśahastāṁś ca dadarśa sa mahākapiḥ
5003033a sragviṇas tv anuliptāṁś ca varābharaṇabhūṣitān
5003033c tīkṣṇaśūladharāṁś caiva vajriṇaś ca mahābalān
5003034a śatasāhasram avyagram ārakṣaṁ madhyamaṁ kapiḥ
5003034c prākārāvr̥tam atyantaṁ dadarśa sa mahākapiḥ
5003035a triviṣṭapanibhaṁ divyaṁ divyanādavināditam
5003035c vājiheṣitasaṁghuṣṭaṁ nāditaṁ bhūṣaṇais tathā
5003036a rathair yānair vimānaiś ca tathā gajahayaiḥ śubhaiḥ
5003036c vāraṇaiś ca caturdantaiḥ śvetābhranicayopamaiḥ
5003037a bhūṣitaṁ ruciradvāraṁ mattaiś ca mr̥gapakṣibhiḥ
5003037c rākṣasādhipater guptam āviveśa gr̥haṁ kapiḥ
5004001a tataḥ sa madhyaṁ gatam aṁśumantaṁ; jyotsnāvitānaṁ mahad udvamantam
5004001c dadarśa dhīmān divi bhānumantaṁ; goṣṭhe vr̥ṣaṁ mattam iva bhramantam
5004002a lokasya pāpāni vināśayantaṁ; mahodadhiṁ cāpi samedhayantam
5004002c bhūtāni sarvāṇi virājayantaṁ; dadarśa śītāṁśum athābhiyāntam
5004003a yā bhāti lakṣmīr bhuvi mandarasthā; tathā pradoṣeṣu ca sāgarasthā
5004003c tathaiva toyeṣu ca puṣkarasthā; rarāja sā cāruniśākarasthā
5004004a haṁso yathā rājatapañjurasthaḥ; siṁho yathā mandarakandarasthaḥ
5004004c vīro yathā garvitakuñjarasthaś; candro ’pi babhrāja tathāmbarasthaḥ
5004005a sthitaḥ kakudmān iva tīkṣṇaśr̥ṅgo; mahācalaḥ śveta ivoccaśr̥ṅgaḥ
5004005c hastīva jāmbūnadabaddhaśr̥ṅgo; vibhāti candraḥ paripūrṇaśr̥ṅgaḥ
5004006a prakāśacandrodayanaṣṭadoṣaḥ; pravr̥ddharakṣaḥ piśitāśadoṣaḥ
5004006c rāmābhirāmeritacittadoṣaḥ; svargaprakāśo bhagavān pradoṣaḥ
5004007a tantrī svanāḥ karṇasukhāḥ pravr̥ttāḥ; svapanti nāryaḥ patibhiḥ suvr̥ttāḥ
5004007c naktaṁcarāś cāpi tathā pravr̥ttā; vihartum atyadbhutaraudravr̥ttāḥ
5004008a mattapramattāni samākulāni; rathāśvabhadrāsanasaṁkulāni
5004008c vīraśriyā cāpi samākulāni; dadarśa dhīmān sa kapiḥ kulāni
5004009a parasparaṁ cādhikam ākṣipanti; bhujāṁś ca pīnān adhivikṣipanti
5004009c mattapralāpān adhivikṣipanti; mattāni cānyonyam adhikṣipanti
5004010a rakṣāṁsi vakṣāṁsi ca vikṣipanti; gātrāṇi kāntāsu ca vikṣipanti
5004010c dadarśa kāntāś ca samālapanti; tathāparās tatra punaḥ svapanti
5004011a mahāgajaiś cāpi tathā nadadbhiḥ; sūpūjitaiś cāpi tathā susadbhiḥ
5004011c rarāja vīraiś ca viniḥśvasadbhir; hrado bhujaṅgair iva niḥśvasadbhiḥ
5004012a buddhipradhānān rucirābhidhānān; saṁśraddadhānāñ jagataḥ pradhānān
5004012c nānāvidhānān rucirābhidhānān; dadarśa tasyāṁ puri yātudhānān
5004013a nananda dr̥ṣṭvā sa ca tān surūpān; nānāguṇān ātmaguṇānurūpān
5004013c vidyotamānān sa ca tān surūpān; dadarśa kāṁś cic ca punar virūpān
5004014a tato varārhāḥ suviśuddhabhāvās; teṣāṁ striyas tatra mahānubhāvāḥ
5004014c priyeṣu pāneṣu ca saktabhāvā; dadarśa tārā iva suprabhāvāḥ
5004015a śriyā jvalantīs trapayopagūḍhā; niśīthakāle ramaṇopagūḍhāḥ
5004015c dadarśa kāś cit pramadopagūḍhā; yathā vihaṁgāḥ kusumopagūḍāḥ
5004016a anyāḥ punar harmyatalopaviṣṭās; tatra priyāṅkeṣu sukhopaviṣṭāḥ
5004016c bhartuḥ priyā dharmaparā niviṣṭā; dadarśa dhīmān manadābhiviṣṭāḥ
5004017a aprāvr̥tāḥ kāñcanarājivarṇāḥ; kāś cit parārdhyās tapanīyavarṇāḥ
5004017c punaś ca kāś cic chaśalakṣmavarṇāḥ; kāntaprahīṇā rucirāṅgavarṇāḥ
5004018a tataḥ priyān prāpya mano’bhirāmān; suprītiyuktāḥ prasamīkṣya rāmāḥ
5004018c gr̥heṣu hr̥ṣṭāḥ paramābhirāmā; haripravīraḥ sa dadarśa rāmāḥ
5004019a candraprakāśāś ca hi vaktramālā; vakrākṣipakṣmāś ca sunetramālāḥ
5004019c vibhūṣaṇānāṁ ca dadarśa mālāḥ; śatahradānām iva cārumālāḥ
5004020a na tv eva sītāṁ paramābhijātāṁ; pathi sthite rājakule prajātām
5004020c latāṁ praphullām iva sādhujātāṁ; dadarśa tanvīṁ manasābhijātām
5004021a sanātane vartmani saṁniviṣṭāṁ; rāmekṣaṇīṁ tāṁ madanābhiviṣṭām
5004021c bhartur manaḥ śrīmad anupraviṣṭāṁ; strībhyo varābhyaś ca sadā viśiṣṭām
5004022a uṣṇārditāṁ sānusr̥tāsrakaṇṭhīṁ; purā varārhottamaniṣkakaṇṭhīm
5004022c sujātapakṣmām abhiraktakaṇṭhīṁ; vane pravr̥ttām iva nīlakaṇṭhīm
5004023a avyaktalekhām iva candralekhāṁ; pāṁsupradigdhām iva hemalekhām
5004023c kṣataprarūḍhām iva bāṇalekhāṁ; vāyuprabhinnām iva meghalekhām
5004024a sītām apaśyan manujeśvarasya; rāmasya patnīṁ vadatāṁ varasya
5004024c babhūva duḥkhābhihataś cirasya; plavaṁgamo manda ivācirasya
5005001a sa nikāmaṁ vināmeṣu vicaran kāmarūpadhr̥k
5005001c vicacāra kapir laṅkāṁ lāghavena samanvitaḥ
5005002a āsasādātha lakṣmīvān rākṣasendraniveśanam
5005002c prākāreṇārkavarṇena bhāsvareṇābhisaṁvr̥tam
5005003a rakṣitaṁ rākṣasair bhīmaiḥ siṁhair iva mahad vanam
5005003c samīkṣamāṇo bhavanaṁ cakāśe kapikuñjaraḥ
5005004a rūpyakopahitaiś citrais toraṇair hemabhūṣitaiḥ
5005004c vicitrābhiś ca kakṣyābhir dvāraiś ca rucirair vr̥tam
5005005a gajāsthitair mahāmātraiḥ śūraiś ca vigataśramaiḥ
5005005c upasthitam asaṁhāryair hayaiḥ syandanayāyibhiḥ
5005006a siṁhavyāghratanutrāṇair dāntakāñcanarājataiḥ
5005006c ghoṣavadbhir vicitraiś ca sadā vicaritaṁ rathaiḥ
5005007a bahuratnasamākīrṇaṁ parārdhyāsanabhājanam
5005007c mahārathasamāvāsaṁ mahārathamahāsanam
5005008a dr̥śyaiś ca paramodārais tais taiś ca mr̥gapakṣibhiḥ
5005008c vividhair bahusāhasraiḥ paripūrṇaṁ samantataḥ
5005009a vinītair antapālaiś ca rakṣobhiś ca surakṣitam
5005009c mukhyābhiś ca varastrībhiḥ paripūrṇaṁ samantataḥ
5005010a muditapramadā ratnaṁ rākṣasendraniveśanam
5005010c varābharaṇanirhrādaiḥ samudrasvananiḥsvanam
5005011a tad rājaguṇasaṁpannaṁ mukhyaiś ca varacandanaiḥ
5005011c bherīmr̥daṅgābhirutaṁ śaṅkhaghoṣavināditam
5005012a nityārcitaṁ parvahutaṁ pūjitaṁ rākṣasaiḥ sadā
5005012c samudram iva gambhīraṁ samudram iva niḥsvanam
5005013a mahātmāno mahad veśma mahāratnaparicchadam
5005013c mahājanasamākīrṇaṁ dadarśa sa mahākapiḥ
5005014a virājamānaṁ vapuṣā gajāśvarathasaṁkulam
5005014c laṅkābharaṇam ity eva so ’manyata mahākapiḥ
5005015a gr̥hād gr̥haṁ rākṣasānām udyānāni ca vānaraḥ
5005015c vīkṣamāṇo hy asaṁtrastaḥ prāsādāṁś ca cacāra saḥ
5005016a avaplutya mahāvegaḥ prahastasya niveśanam
5005016c tato ’nyat pupluve veśma mahāpārśvasya vīryavān
5005017a atha meghapratīkāśaṁ kumbhakarṇaniveśanam
5005017c vibhīṣaṇasya ca tathā pupluve sa mahākapiḥ
5005018a mahodarasya ca tathā virūpākṣasya caiva hi
5005018c vidyujjihvasya bhavanaṁ vidyunmāles tathaiva ca
5005018e vajradaṁṣṭrasya ca tathā pupluve sa mahākapiḥ
5005019a śukasya ca mahāvegaḥ sāraṇasya ca dhīmataḥ
5005019c tathā cendrajito veśma jagāma hariyūthapaḥ
5005020a jambumāleḥ sumāleś ca jagāma hariyūthapaḥ
5005020c raśmiketoś ca bhavanaṁ sūryaśatros tathaiva ca
5005021a dhūmrākṣasya ca saṁpāter bhavanaṁ mārutātmajaḥ
5005021c vidyudrūpasya bhīmasya ghanasya vighanasya ca
5005022a śukanābhasya vakrasya śaṭhasya vikaṭasya ca
5005022c hrasvakarṇasya daṁṣṭrasya romaśasya ca rakṣasaḥ
5005023a yuddhonmattasya mattasya dhvajagrīvasya nādinaḥ
5005023c vidyujjihvendrajihvānāṁ tathā hastimukhasya ca
5005024a karālasya piśācasya śoṇitākṣasya caiva hi
5005024c kramamāṇaḥ krameṇaiva hanūmān mārutātmajaḥ
5005025a teṣu teṣu mahārheṣu bhavaneṣu mahāyaśāḥ
5005025c teṣām r̥ddhimatām r̥ddhiṁ dadarśa sa mahākapiḥ
5005026a sarveṣāṁ samatikramya bhavanāni samantataḥ
5005026c āsasādātha lakṣmīvān rākṣasendraniveśanam
5005027a rāvaṇasyopaśāyinyo dadarśa harisattamaḥ
5005027c vicaran hariśārdūlo rākṣasīr vikr̥tekṣaṇāḥ
5005027e śūlamudgarahastāś ca śakto tomaradhāriṇīḥ
5005028a dadarśa vividhān gulmāṁs tasya rakṣaḥpater gr̥he
5005029a raktāñ śvetān sitāṁś caiva harīṁś caiva mahājavān
5005029c kulīnān rūpasaṁpannān gajān paragajārujān
5005030a niṣṭhitān gajaśikhāyām airāvatasamān yudhi
5005030c nihantr̥̄n parasainyānāṁ gr̥he tasmin dadarśa saḥ
5005031a kṣarataś ca yathā meghān sravataś ca yathā girīn
5005031c meghastanitanirghoṣān durdharṣān samare paraiḥ
5005032a sahasraṁ vāhinīs tatra jāmbūnadapariṣkr̥tāḥ
5005032c hemajālair avicchinnās taruṇādityasaṁnibhāḥ
5005033a dadarśa rākṣasendrasya rāvaṇasya niveśane
5005033c śibikā vividhākārāḥ sa kapir mārutātmajaḥ
5005034a latāgr̥hāṇi citrāṇi citraśālāgr̥hāṇi ca
5005034c krīḍāgr̥hāṇi cānyāni dāruparvatakān api
5005035a kāmasya gr̥hakaṁ ramyaṁ divāgr̥hakam eva ca
5005035c dadarśa rākṣasendrasya rāvaṇasya niveśane
5005036a sa mandaratalaprakhyaṁ mayūrasthānasaṁkulam
5005036c dhvajayaṣṭibhir ākīrṇaṁ dadarśa bhavanottamam
5005037a anantaratnanicayaṁ nidhijālaṁ samantataḥ
5005037c dhīraniṣṭhitakarmāntaṁ gr̥haṁ bhūtapater iva
5005038a arcirbhiś cāpi ratnānāṁ tejasā rāvaṇasya ca
5005038c virarājātha tad veśma raśmimān iva raśmibhiḥ
5005039a jāmbūnadamayāny eva śayanāny āsanāni ca
5005039c bhājanāni ca śubhrāṇi dadarśa hariyūthapaḥ
5005040a madhvāsavakr̥takledaṁ maṇibhājanasaṁkulam
5005040c manoramam asaṁbādhaṁ kuberabhavanaṁ yathā
5005041a nūpurāṇāṁ ca ghoṣeṇa kāñcīnāṁ ninadena ca
5005041c mr̥daṅgatalaghoṣaiś ca ghoṣavadbhir vināditam
5005042a prāsādasaṁghātayutaṁ strīratnaśatasaṁkulam
5005042c suvyūḍhakakṣyaṁ hanumān praviveśa mahāgr̥ham
5006001a sa veśmajālaṁ balavān dadarśa; vyāsaktavaidūryasuvarṇajālam
5006001c yathā mahat prāvr̥ṣi meghajālaṁ; vidyutpinaddhaṁ savihaṁgajālam
5006002a niveśanānāṁ vividhāś ca śālāḥ; pradhānaśaṅkhāyudhacāpaśālāḥ
5006002c manoharāś cāpi punar viśālā; dadarśa veśmādriṣu candraśālāḥ
5006003a gr̥hāṇi nānāvasurājitāni; devāsuraiś cāpi supūjitāni
5006003c sarvaiś ca doṣaiḥ parivarjitāni; kapir dadarśa svabalārjitāni
5006004a tāni prayatnābhisamāhitāni; mayena sākṣād iva nirmitāni
5006004c mahītale sarvaguṇottarāṇi; dadarśa laṅkādhipater gr̥hāṇi
5006005a tato dadarśocchritamegharūpaṁ; manoharaṁ kāñcanacārurūpam
5006005c rakṣo’dhipasyātmabalānurūpaṁ; gr̥hottamaṁ hy apratirūparūpam
5006006a mahītale svargam iva prakīrṇaṁ; śriyā jvalantaṁ bahuratnakīrṇam
5006006c nānātarūṇāṁ kusumāvakīrṇaṁ; girer ivāgraṁ rajasāvakīrṇam
5006007a nārīpravekair iva dīpyamānaṁ; taḍidbhir ambhodavad arcyamānam
5006007c haṁsapravekair iva vāhyamānaṁ; śriyā yutaṁ khe sukr̥tāṁ vimānam
5006008a yathā nagāgraṁ bahudhātucitraṁ; yathā nabhaś ca grahacandracitram
5006008c dadarśa yuktīkr̥tameghacitraṁ; vimānaratnaṁ bahuratnacitram
5006009a mahī kr̥tā parvatarājipūrṇā; śailāḥ kr̥tā vr̥kṣavitānapūrṇāḥ
5006009c vr̥kṣāḥ kr̥tāḥ puṣpavitānapūrṇāḥ; puṣpaṁ kr̥taṁ kesarapatrapūrṇam
5006010a kr̥tāni veśmāni ca pāṇḍurāṇi; tathā supuṣpā api puṣkariṇyaḥ
5006010c punaś ca padmāni sakesarāṇi; dhanyāni citrāṇi tathā vanāni
5006011a puṣpāhvayaṁ nāma virājamānaṁ; ratnaprabhābhiś ca vivardhamānam
5006011c veśmottamānām api coccamānaṁ; mahākapis tatra mahāvimānam
5006012a kr̥tāś ca vaidūryamayā vihaṁgā; rūpyapravālaiś ca tathā vihaṁgāḥ
5006012c citrāś ca nānāvasubhir bhujaṁgā; jātyānurūpās turagāḥ śubhāṅgāḥ
5006013a pravālajāmbūnadapuṣpapakṣāḥ; salīlam āvarjitajihmapakṣāḥ
5006013c kāmasya sākṣād iva bhānti pakṣāḥ; kr̥tā vihaṁgāḥ sumukhāḥ supakṣāḥ
5006014a niyujyamānāś ca gajāḥ suhastāḥ; sakesarāś cotpalapatrahastāḥ
5006014c babhūva devī ca kr̥tā suhastā; lakṣmīs tathā padmini padmahastā
5006015a itīva tad gr̥ham abhigamya śobhanaṁ; savismayo nagam iva cāruśobhanam
5006015c punaś ca tat paramasugandhi sundaraṁ; himātyaye nagam iva cārukandaram
5006016a tataḥ sa tāṁ kapir abhipatya pūjitāṁ; caran purīṁ daśamukhabāhupālitām
5006016c adr̥śya tāṁ janakasutāṁ supūjitāṁ; suduḥkhitāṁ patiguṇaveganirjitām
5006017a tatas tadā bahuvidhabhāvitātmanaḥ; kr̥tātmano janakasutāṁ suvartmanaḥ
5006017c apaśyato ’bhavad atiduḥkhitaṁ manaḥ; sucakṣuṣaḥ pravicarato mahātmanaḥ
5007001a tasyālayavariṣṭhasya madhye vipulam āyatam
5007001c dadarśa bhavanaśreṣṭhaṁ hanūmān mārutātmajaḥ
5007002a ardhayojanavistīrṇam āyataṁ yojanaṁ hi tat
5007002c bhavanaṁ rākṣasendrasya bahuprāsādasaṁkulam
5007003a mārgamāṇas tu vaidehīṁ sītām āyatalocanām
5007003c sarvataḥ paricakrāma hanūmān arisūdanaḥ
5007004a caturviṣāṇair dviradais triviṣāṇais tathaiva ca
5007004c parikṣiptam asaṁbādhaṁ rakṣyamāṇam udāyudhaiḥ
5007005a rākṣasībhiś ca patnībhī rāvaṇasya niveśanam
5007005c āhr̥tābhiś ca vikramya rājakanyābhir āvr̥tam
5007006a tan nakramakarākīrṇaṁ timiṁgilajhaṣākulam
5007006c vāyuvegasamādhūtaṁ pannagair iva sāgaram
5007007a yā hi vaiśvaraṇe lakṣmīr yā cendre harivāhane
5007007c sā rāvaṇagr̥he sarvā nityam evānapāyinī
5007008a yā ca rājñaḥ kuberasya yamasya varuṇasya ca
5007008c tādr̥śī tad viśiṣṭā vā r̥ddhī rakṣo gr̥heṣv iha
5007009a tasya harmyasya madhyasthaṁ veśma cānyat sunirmitam
5007009c bahuniryūha saṁkīrṇaṁ dadarśa pavanātmajaḥ
5007010a brahmaṇo ’rthe kr̥taṁ divyaṁ divi yad viśvakarmaṇā
5007010c vimānaṁ puṣpakaṁ nāma sarvaratnavibhūṣitam
5007011a pareṇa tapasā lebhe yat kuberaḥ pitāmahāt
5007011c kuberam ojasā jitvā lebhe tad rākṣaseśvaraḥ
5007012a īhā mr̥gasamāyuktaiḥ kāryasvarahiraṇmayaiḥ
5007012c sukr̥tair ācitaṁ stambhaiḥ pradīptam iva ca śriyā
5007013a merumandarasaṁkāśair ullikhadbhir ivāmbaram
5007013c kūṭāgāraiḥ śubhākāraiḥ sarvataḥ samalaṁkr̥tam
5007014a jvalanārkapratīkāśaṁ sukr̥taṁ viśvakarmaṇā
5007014c hemasopānasaṁyuktaṁ cārupravaravedikam
5007015a jālavātāyanair yuktaṁ kāñcanaiḥ sthāṭikair api
5007015c indranīlamahānīlamaṇipravaravedikam
5007015e vimānaṁ puṣpakaṁ divyam āruroha mahākapiḥ
5007016a tatrasthaḥ sa tadā gandhaṁ pānabhakṣyānnasaṁbhavam
5007016c divyaṁ saṁmūrchitaṁ jighran rūpavantam ivānilam
5007017a sa gandhas taṁ mahāsattvaṁ bandhur bandhum ivottamam
5007017c ita ehīty uvāceva tatra yatra sa rāvaṇaḥ
5007018a tatas tāṁ prasthitaḥ śālāṁ dadarśa mahatīṁ śubhām
5007018c rāvaṇasya manaḥkāntāṁ kāntām iva varastriyam
5007019a maṇisopānavikr̥tāṁ hemajālavirājitām
5007019c sphāṭikair āvr̥tatalāṁ dantāntaritarūpikām
5007020a muktābhiś ca pravālaiś ca rūpyacāmīkarair api
5007020c vibhūṣitāṁ maṇistambhaiḥ subahustambhabhūṣitām
5007021a samair r̥jubhir atyuccaiḥ samantāt suvibhūṣitaiḥ
5007021c stambhaiḥ pakṣair ivātyuccair divaṁ saṁprasthitām iva
5007022a mahatyā kuthayāstrīṇaṁ pr̥thivīlakṣaṇāṅkayā
5007022c pr̥thivīm iva vistīrṇāṁ sarāṣṭragr̥hamālinīm
5007023a nāditāṁ mattavihagair divyagandhādhivāsitām
5007023c parārdhyāstaraṇopetāṁ rakṣo’dhipaniṣevitām
5007024a dhūmrām agarudhūpena vimalāṁ haṁsapāṇḍurām
5007024c citrāṁ puṣpopahāreṇa kalmāṣīm iva suprabhām
5007025a manaḥsaṁhlādajananīṁ varṇasyāpi prasādinīm
5007025c tāṁ śokanāśinīṁ divyāṁ śriyaḥ saṁjananīm iva
5007026a indriyāṇīndriyārthais tu pañca pañcabhir uttamaiḥ
5007026c tarpayām āsa māteva tadā rāvaṇapālitā
5007027a svargo ’yaṁ devaloko ’yam indrasyeyaṁ purī bhavet
5007027c siddhir veyaṁ parā hi syād ity amanyata mārutiḥ
5007028a pradhyāyata ivāpaśyat pradīpāṁs tatra kāñcanān
5007028c dhūrtān iva mahādhūrtair devanena parājitān
5007029a dīpānāṁ ca prakāśena tejasā rāvaṇasya ca
5007029c arcirbhir bhūṣaṇānāṁ ca pradīptety abhyamanyata
5007030a tato ’paśyat kuthāsīnaṁ nānāvarṇāmbarasrajam
5007030c sahasraṁ varanārīṇāṁ nānāveṣavibhūṣitam
5007031a parivr̥tte ’rdharātre tu pānanidrāvaśaṁ gatam
5007031c krīḍitvoparataṁ rātrau suṣvāpa balavat tadā
5007032a tat prasuptaṁ viruruce niḥśabdāntarabhūṣaṇam
5007032c niḥśabdahaṁsabhramaraṁ yathā padmavanaṁ mahat
5007033a tāsāṁ saṁvr̥tadantāni mīlitākṣāṇi mārutiḥ
5007033c apaśyat padmagandhīni vadanāni suyoṣitām
5007034a prabuddhānīva padmāni tāsāṁ bhūtvā kṣapākṣaye
5007034c punaḥsaṁvr̥tapatrāṇi rātrāv iva babhus tadā
5007035a imāni mukhapadmāni niyataṁ mattaṣaṭpadāḥ
5007035c ambujānīva phullāni prārthayanti punaḥ punaḥ
5007036a iti vāmanyata śrīmān upapattyā mahākapiḥ
5007036c mene hi guṇatas tāni samāni salilodbhavaiḥ
5007037a sā tasya śuśubhe śālā tābhiḥ strībhir virājitā
5007037c śāradīva prasannā dyaus tārābhir abhiśobhitā
5007038a sa ca tābhiḥ parivr̥taḥ śuśubhe rākṣasādhipaḥ
5007038c yathā hy uḍupatiḥ śrīmāṁs tārābhir abhisaṁvr̥taḥ
5007039a yāś cyavante ’mbarāt tārāḥ puṇyaśeṣasamāvr̥tāḥ
5007039c imās tāḥ saṁgatāḥ kr̥tsnā iti mene haris tadā
5007040a tārāṇām iva suvyaktaṁ mahatīnāṁ śubhārciṣām
5007040c prabhāvarṇaprasādāś ca virejus tatra yoṣitām
5007041a vyāvr̥ttagurupīnasrakprakīrṇavarabhūṣaṇāḥ
5007041c pānavyāyāmakāleṣu nidrāpahr̥tacetasaḥ
5007042a vyāvr̥ttatilakāḥ kāś cit kāś cid udbhrāntanūpurāḥ
5007042c pārśve galitahārāś ca kāś cit paramayoṣitaḥ
5007043a mukhā hāravr̥tāś cānyāḥ kāś cit prasrastavāsasaḥ
5007043c vyāviddharaśanā dāmāḥ kiśorya iva vāhitāḥ
5007044a sukuṇḍaladharāś cānyā vicchinnamr̥ditasrajaḥ
5007044c gajendramr̥ditāḥ phullā latā iva mahāvane
5007045a candrāṁśukiraṇābhāś ca hārāḥ kāsāṁ cid utkaṭāḥ
5007045c haṁsā iva babhuḥ suptāḥ stanamadhyeṣu yoṣitām
5007046a aparāsāṁ ca vaidūryāḥ kādambā iva pakṣiṇaḥ
5007046c hemasūtrāṇi cānyāsāṁ cakravākā ivābhavan
5007047a haṁsakāraṇḍavākīrṇāś cakravākopaśobhitāḥ
5007047c āpagā iva tā rejur jaghanaiḥ pulinair iva
5007048a kiṅkiṇījālasaṁkāśās tā hemavipulāmbujāḥ
5007048c bhāvagrāhā yaśastīrāḥ suptā nadya ivābabhuḥ
5007049a mr̥duṣv aṅgeṣu kāsāṁ cit kucāgreṣu ca saṁsthitāḥ
5007049c babhūvur bhūṣaṇānīva śubhā bhūṣaṇarājayaḥ
5007050a aṁśukāntāś ca kāsāṁ cin mukhamārutakampitāḥ
5007050c upary upari vaktrāṇāṁ vyādhūyante punaḥ punaḥ
5007051a tāḥ pātākā ivoddhūtāḥ patnīnāṁ ruciraprabhāḥ
5007051c nānāvarṇasuvarṇānāṁ vaktramūleṣu rejire
5007052a vavalguś cātra kāsāṁ cit kuṇḍalāni śubhārciṣām
5007052c mukhamārutasaṁsargān mandaṁ mandaṁ suyoṣitām
5007053a śarkarāsavagandhaḥ sa prakr̥tyā surabhiḥ sukhaḥ
5007053c tāsāṁ vadananiḥśvāsaḥ siṣeve rāvaṇaṁ tadā
5007054a rāvaṇānanaśaṅkāś ca kāś cid rāvaṇayoṣitaḥ
5007054c mukhāni sma sapatnīnām upājighran punaḥ punaḥ
5007055a atyarthaṁ saktamanaso rāvaṇe tā varastriyaḥ
5007055c asvatantrāḥ sapatnīnāṁ priyam evācaraṁs tadā
5007056a bāhūn upanidhāyānyāḥ pārihārya vibhūṣitāḥ
5007056c aṁśukāni ca ramyāṇi pramadās tatra śiśyire
5007057a anyā vakṣasi cānyasyās tasyāḥ kā cit punar bhujam
5007057c aparā tv aṅkam anyasyās tasyāś cāpy aparā bhujau
5007058a ūrupārśvakaṭīpr̥ṣṭham anyonyasya samāśritāḥ
5007058c parasparaniviṣṭāṅgyo madasnehavaśānugāḥ
5007059a anyonyasyāṅgasaṁsparśāt prīyamāṇāḥ sumadhyamāḥ
5007059c ekīkr̥tabhujāḥ sarvāḥ suṣupus tatra yoṣitaḥ
5007060a anyonyabhujasūtreṇa strīmālāgrathitā hi sā
5007060c māleva grathitā sūtre śuśubhe mattaṣaṭpadā
5007061a latānāṁ mādhave māsi phullānāṁ vāyusevanāt
5007061c anyonyamālāgrathitaṁ saṁsaktakusumoccayam
5007062a vyativeṣṭitasuskantham anyonyabhramarākulam
5007062c āsīd vanam ivoddhūtaṁ strīvanaṁ rāvaṇasya tat
5007063a uciteṣv api suvyaktaṁ na tāsāṁ yoṣitāṁ tadā
5007063c vivekaḥ śakya ādhātuṁ bhūṣaṇāṅgāmbarasrajām
5007064a rāvaṇe sukhasaṁviṣṭe tāḥ striyo vividhaprabhāḥ
5007064c jvalantaḥ kāñcanā dīpāḥ prekṣantānimiṣā iva
5007065a rājarṣipitr̥daityānāṁ gandharvāṇāṁ ca yoṣitaḥ
5007065c rakṣasāṁ cābhavan kanyās tasya kāmavaśaṁ gatāḥ
5007066a na tatra kā cit pramadā prasahya; vīryopapannena guṇena labdhā
5007066c na cānyakāmāpi na cānyapūrvā; vinā varārhāṁ janakātmajāṁ tu
5007067a na cākulīnā na ca hīnarūpā; nādakṣiṇā nānupacāra yuktā
5007067c bhāryābhavat tasya na hīnasattvā; na cāpi kāntasya na kāmanīyā
5007068a babhūva buddhis tu harīśvarasya; yadīdr̥śī rāghavadharmapatnī
5007068c imā yathā rākṣasarājabhāryāḥ; sujātam asyeti hi sādhubuddheḥ
5007069a punaś ca so ’cintayad ārtarūpo; dhruvaṁ viśiṣṭā guṇato hi sītā
5007069c athāyam asyāṁ kr̥tavān mahātmā; laṅkeśvaraḥ kaṣṭam anāryakarma
5008001a tatra divyopamaṁ mukhyaṁ sphāṭikaṁ ratnabhūṣitam
5008001c avekṣamāṇo hanumān dadarśa śayanāsanam
5008002a tasya caikatame deśe so ’gryamālyavibhūṣitam
5008002c dadarśa pāṇḍuraṁ chatraṁ tārādhipatisaṁnibham
5008003a bālavyajanahastābhir vījyamānaṁ samantataḥ
5008003c gandhaiś ca vividhair juṣṭaṁ varadhūpena dhūpitam
5008004a paramāstaraṇāstīrṇam āvikājinasaṁvr̥tam
5008004c dāmabhir varamālyānāṁ samantād upaśobhitam
5008005a tasmiñ jīmūtasaṁkāśaṁ pradīptottamakuṇḍalam
5008005c lohitākṣaṁ mahābāhuṁ mahārajatavāsasaṁ
5008006a lohitenānuliptāṅgaṁ candanena sugandhinā
5008006c saṁdhyāraktam ivākāśe toyadaṁ sataḍidguṇam
5008007a vr̥tam ābharaṇair divyaiḥ surūpaṁ kāmarūpiṇam
5008007c savr̥kṣavanagulmāḍhyaṁ prasuptam iva mandaram
5008008a krīḍitvoparataṁ rātrau varābharaṇabhūṣitam
5008008c priyaṁ rākṣasakanyānāṁ rākṣasānāṁ sukhāvaham
5008009a pītvāpy uparataṁ cāpi dadarśa sa mahākapiḥ
5008009c bhāskare śayane vīraṁ prasuptaṁ rākṣasādhipam
5008010a niḥśvasantaṁ yathā nāgaṁ rāvaṇaṁ vānarottamaḥ
5008010c āsādya paramodvignaḥ so ’pāsarpat subhītavat
5008011a athārohaṇam āsādya vedikāntaram āśritaḥ
5008011c suptaṁ rākṣasaśārdūlaṁ prekṣate sma mahākapiḥ
5008012a śuśubhe rākṣasendrasya svapataḥ śayanottamam
5008012c gandhahastini saṁviṣṭe yathāprasravaṇaṁ mahat
5008013a kāñcanāṅgadanaddhau ca dadarśa sa mahātmanaḥ
5008013c vikṣiptau rākṣasendrasya bhujāv indradhvajopamau
5008014a airāvataviṣāṇāgrair āpīḍitakr̥tavraṇau
5008014c vajrollikhitapīnāṁsau viṣṇucakraparikṣitau
5008015a pīnau samasujātāṁsau saṁgatau balasaṁyutau
5008015c sulakṣaṇa nakhāṅguṣṭhau svaṅgulītalalakṣitau
5008016a saṁhatau parighākārau vr̥ttau karikaropamau
5008016c vikṣiptau śayane śubhre pañcaśīrṣāv ivoragau
5008017a śaśakṣatajakalpena suśītena sugandhinā
5008017c candanena parārdhyena svanuliptau svalaṁkr̥tau
5008018a uttamastrīvimr̥ditau gandhottamaniṣevitau
5008018c yakṣapannagagandharvadevadānavarāviṇau
5008019a dadarśa sa kapis tasya bāhū śayanasaṁsthitau
5008019c mandarasyāntare suptau mahārhī ruṣitāv iva
5008020a tābhyāṁ sa paripūrṇābhyāṁ bhujābhyāṁ rākṣasādhipaḥ
5008020c śuśubhe ’calasaṁkāśaḥ śr̥ṅgābhyām iva mandaraḥ
5008021a cūtapuṁnāgasurabhir bakulottamasaṁyutaḥ
5008021c mr̥ṣṭānnarasasaṁyuktaḥ pānagandhapuraḥsaraḥ
5008022a tasya rākṣasasiṁhasya niścakrāma mukhān mahān
5008022c śayānasya viniḥśvāsaḥ pūrayann iva tad gr̥ham
5008023a muktāmaṇivicitreṇa kāñcanena virājatā
5008023c mukuṭenāpavr̥ttena kuṇḍalojjvalitānanam
5008024a raktacandanadigdhena tathā hāreṇa śobhitā
5008024c pīnāyataviśālena vakṣasābhivirājitam
5008025a pāṇḍureṇāpaviddhena kṣaumeṇa kṣatajekṣaṇam
5008025c mahārheṇa susaṁvītaṁ pītenottamavāsasā
5008026a māṣarāśipratīkāśaṁ niḥśvasantaṁ bhujaṅgavat
5008026c gāṅge mahati toyānte prasutamiva kuñjaram
5008027a caturbhiḥ kāñcanair dīpair dīpyamānaiś caturdiśam
5008027c prakāśīkr̥tasarvāṅgaṁ meghaṁ vidyudgaṇair iva
5008028a pādamūlagatāś cāpi dadarśa sumahātmanaḥ
5008028c patnīḥ sa priyabhāryasya tasya rakṣaḥpater gr̥he
5008029a śaśiprakāśavadanā varakuṇḍalabhūṣitāḥ
5008029c amlānamālyābharaṇā dadarśa hariyūthapaḥ
5008030a nr̥ttavāditrakuśalā rākṣasendrabhujāṅkagāḥ
5008030c varābharaṇadhāriṇyo niṣannā dadr̥śe kapiḥ
5008031a vajravaidūryagarbhāṇi śravaṇānteṣu yoṣitām
5008031c dadarśa tāpanīyāni kuṇḍalāny aṅgadāni ca
5008032a tāsāṁ candropamair vaktraiḥ śubhair lalitakuṇḍalaiḥ
5008032c virarāja vimānaṁ tan nabhas tārāgaṇair iva
5008033a madavyāyāmakhinnās tā rākṣasendrasya yoṣitaḥ
5008033c teṣu teṣv avakāśeṣu prasuptās tanumadhyamāḥ
5008034a kā cid vīṇāṁ pariṣvajya prasuptā saṁprakāśate
5008034c mahānadīprakīrṇeva nalinī potam āśritā
5008035a anyā kakṣagatenaiva maḍḍukenāsitekṣaṇā
5008035c prasuptā bhāminī bhāti bālaputreva vatsalā
5008036a paṭahaṁ cārusarvāṅgī pīḍya śete śubhastanī
5008036c cirasya ramaṇaṁ labdhvā pariṣvajyeva kāminī
5008037a kā cid aṁśaṁ pariṣvajya suptā kamalalocanā
5008037c nidrāvaśam anuprāptā sahakānteva bhāminī
5008038a anyā kanakasaṁkāśair mr̥dupīnair manoramaiḥ
5008038c mr̥daṅgaṁ paripīḍyāṅgaiḥ prasuptā mattalocanā
5008039a bhujapārśvāntarasthena kakṣageṇa kr̥śodarī
5008039c paṇavena sahānindyā suptā madakr̥taśramā
5008040a ḍiṇḍimaṁ parigr̥hyānyā tathaivāsaktaḍiṇḍimā
5008040c prasuptā taruṇaṁ vatsam upagūhyeva bhāminī
5008041a kā cid āḍambaraṁ nārī bhujasaṁbhogapīḍitam
5008041c kr̥tvā kamalapatrākṣī prasuptā madamohitā
5008042a kalaśīm apaviddhyānyā prasuptā bhāti bhāminī
5008042c vasante puṣpaśabalā māleva parimārjitā
5008043a pāṇibhyāṁ ca kucau kā cit suvarṇakalaśopamau
5008043c upagūhyābalā suptā nidrābalaparājitā
5008044a anyā kamalapatrākṣī pūrṇendusadr̥śānanā
5008044c anyām āliṅgya suśroṇī prasuptā madavihvalā
5008045a ātodyāni vicitrāṇi pariṣvajya varastriyaḥ
5008045c nipīḍya ca kucaiḥ suptāḥ kāminyaḥ kāmukān iva
5008046a tāsām ekāntavinyaste śayānāṁ śayane śubhe
5008046c dadarśa rūpasaṁpannām aparāṁ sa kapiḥ striyam
5008047a muktāmaṇisamāyuktair bhūṣaṇaiḥ suvibhūṣitām
5008047c vibhūṣayantīm iva ca svaśriyā bhavanottamam
5008048a gaurīṁ kanakavarṇābhām iṣṭām antaḥpureśvarīm
5008048c kapir mandodarīṁ tatra śayānāṁ cārurūpiṇīm
5008049a sa tāṁ dr̥ṣṭvā mahābāhur bhūṣitāṁ mārutātmajaḥ
5008049c tarkayām āsa sīteti rūpayauvanasaṁpadā
5008049e harṣeṇa mahatā yukto nananda hariyūthapaḥ
5008050a āsphoṭayām āsa cucumba pucchaṁ; nananda cikrīḍa jagau jagāma
5008050c stambhān arohan nipapāta bhūmau; nidarśayan svāṁ prakr̥tiṁ kapīnām
5009001a avadhūya ca tāṁ buddhiṁ babhūvāvasthitas tadā
5009001c jagāma cāparāṁ cintāṁ sītāṁ prati mahākapiḥ
5009002a na rāmeṇa viyuktā sā svaptum arhati bhāminī
5009002c na bhoktuṁ nāpy alaṁkartuṁ na pānam upasevitum
5009003a nānyaṁ naram upasthātuṁ surāṇām api ceśvaram
5009003c na hi rāmasamaḥ kaś cid vidyate tridaśeṣv api
5009003e anyeyam iti niścitya pānabhūmau cacāra saḥ
5009004a krīḍitenāparāḥ klāntā gītena ca tathā parāḥ
5009004c nr̥ttena cāparāḥ klāntāḥ pānaviprahatās tathā
5009005a murajeṣu mr̥daṅgeṣu pīṭhikāsu ca saṁsthitāḥ
5009005c tathāstaraṇamukhyyeṣu saṁviṣṭāś cāparāḥ striyaḥ
5009006a aṅganānāṁ sahasreṇa bhūṣitena vibhūṣaṇaiḥ
5009006c rūpasaṁlāpaśīlena yuktagītārthabhāṣiṇā
5009007a deśakālābhiyuktena yuktavākyābhidhāyinā
5009007c ratābhiratasaṁsuptaṁ dadarśa hariyūthapaḥ
5009008a tāsāṁ madhye mahābāhuḥ śuśubhe rākṣaseśvaraḥ
5009008c goṣṭhe mahati mukhyānāṁ gavāṁ madhye yathā vr̥ṣaḥ
5009009a sa rākṣasendraḥ śuśubhe tābhiḥ parivr̥taḥ svayam
5009009c kareṇubhir yathāraṇyaṁ parikīrṇo mahādvipaḥ
5009010a sarvakāmair upetāṁ ca pānabhūmiṁ mahātmanaḥ
5009010c dadarśa kapiśārdūlas tasya rakṣaḥpater gr̥he
5009011a mr̥gāṇāṁ mahiṣāṇāṁ ca varāhāṇāṁ ca bhāgaśaḥ
5009011c tatra nyastāni māṁsāni pānabhūmau dadarśa saḥ
5009012a raukmeṣu ca viśaleṣu bhājaneṣv ardhabhakṣitān
5009012c dadarśa kapiśārdūla mayūrān kukkuṭāṁs tathā
5009013a varāhavārdhrāṇasakān dadhisauvarcalāyutān
5009013c śalyān mr̥gamayūrāṁś ca hanūmān anvavaikṣata
5009014a kr̥karān vividhān siddhāṁś cakorān ardhabhakṣitān
5009014c mahiṣān ekaśalyāṁś ca chāgāṁś ca kr̥taniṣṭhitān
5009014e lekhyam uccāvacaṁ peyaṁ bhojyāni vividhāni ca
5009015a tathāmlalavaṇottaṁsair vividhai rāgaṣāḍavaiḥ
5009015c hāra nūpurakeyūrair apaviddhair mahādhanaiḥ
5009016a pānabhājanavikṣiptaiḥ phalaiś ca vividhair api
5009016c kr̥tapuṣpopahārā bhūr adhikaṁ puṣyati śriyam
5009017a tatra tatra ca vinyastaiḥ suśliṣṭaiḥ śayanāsanaiḥ
5009017c pānabhūmir vinā vahniṁ pradīptevopalakṣyate
5009018a bahuprakārair vividhair varasaṁskārasaṁskr̥taiḥ
5009018c māṁsaiḥ kuśalasaṁyuktaiḥ pānabhūmigataiḥ pr̥thak
5009019a divyāḥ prasannā vividhāḥ surāḥ kr̥tasurā api
5009019c śarkarāsavamādhvīkāḥ puṣpāsavaphalāsavāḥ
5009019e vāsacūrṇaiś ca vividhair mr̥ṣṭās tais taiḥ pr̥thakpr̥thak
5009020a saṁtatā śuśubhe bhūmir mālyaiś ca bahusaṁsthitaiḥ
5009020c hiraṇmayaiś ca karakair bhājanaiḥ sphāṭikair api
5009020e jāmbūnadamayaiś cānyaiḥ karakair abhisaṁvr̥tā
5009021a rājateṣu ca kumbheṣu jāmbūnadamayeṣu ca
5009021c pānaśreṣṭhaṁ tadā bhūri kapis tatra dadarśa ha
5009022a so ’paśyac chātakumbhāni śīdhor maṇimayāni ca
5009022c rājatāni ca pūrṇāni bhājanāni mahākapiḥ
5009023a kva cid ardhāvaśeṣāṇi kva cit pītāni sarvaśaḥ
5009023c kva cin naiva prapītāni pānāni sa dadarśa ha
5009024a kva cid bhakṣyāṁś ca vividhān kva cit pānāni bhāgaśaḥ
5009024c kva cid annāvaśeṣāṇi paśyan vai vicacāra ha
5009025a kva cit prabhinnaiḥ karakaiḥ kva cid āloḍitair ghaṭaiḥ
5009025c kva cit saṁpr̥ktamālyāni jalāni ca phalāni ca
5009026a śayanāny atra nārīṇāṁ śūnyāni bahudhā punaḥ
5009026c parasparaṁ samāśliṣya kāś cit suptā varāṅganāḥ
5009027a kā cic ca vastram anyasyā apahr̥tyopaguhya ca
5009027c upagamyābalā suptā nidrābalaparājitā
5009028a tāsām ucchvāsavātena vastraṁ mālyaṁ ca gātrajam
5009028c nātyarthaṁ spandate citraṁ prāpya mandam ivānilam
5009029a candanasya ca śītasya śīdhor madhurasasya ca
5009029c vividhasya ca mālyasya puṣpasya vividhasya ca
5009030a bahudhā mārutas tatra gandhaṁ vividham udvahan
5009030c snānānāṁ candanānāṁ ca dhūpānāṁ caiva mūrchitaḥ
5009030e pravavau surabhir gandho vimāne puṣpake tadā
5009031a śyāmāvadātās tatrānyāḥ kāś cit kr̥ṣṇā varāṅganāḥ
5009031c kāś cit kāñcanavarṇāṅgyaḥ pramadā rākṣasālaye
5009032a tāsāṁ nidrāvaśatvāc ca madanena vimūrchitam
5009032c padminīnāṁ prasuptānāṁ rūpam āsīd yathaiva hi
5009033a evaṁ sarvam aśeṣeṇa rāvaṇāntaḥpuraṁ kapiḥ
5009033c dadarśa sumahātejā na dadarśa ca jānakīm
5009034a nirīkṣamāṇaś ca tatas tāḥ striyaḥ sa mahākapiḥ
5009034c jagāma mahatīṁ cintāṁ dharmasādhvasaśaṅkitaḥ
5009035a paradārāvarodhasya prasuptasya nirīkṣaṇam
5009035c idaṁ khalu mamātyarthaṁ dharmalopaṁ kariṣyati
5009036a na hi me paradārāṇāṁ dr̥ṣṭir viṣayavartinī
5009036c ayaṁ cātra mayā dr̥ṣṭaḥ paradāraparigrahaḥ
5009037a tasya prādurabhūc cintāpunar anyā manasvinaḥ
5009037c niścitaikāntacittasya kāryaniścayadarśinī
5009038a kāmaṁ dr̥ṣṭvā mayā sarvā viśvastā rāvaṇastriyaḥ
5009038c na tu me manasaḥ kiṁ cid vaikr̥tyam upapadyate
5009039a mano hi hetuḥ sarveṣām indriyāṇāṁ pravartate
5009039c śubhāśubhāsv avasthāsu tac ca me suvyavasthitam
5009040a nānyatra hi mayā śakyā vaidehī parimārgitum
5009040c striyo hi strīṣu dr̥śyante sadā saṁparimārgaṇe
5009041a yasya sattvasya yā yonis tasyāṁ tat parimārgyate
5009041c na śakyaṁ pramadā naṣṭā mr̥gīṣu parimārgitum
5009042a tad idaṁ mārgitaṁ tāvac chuddhena manasā mayā
5009042c rāvaṇāntaḥpuraṁ saraṁ dr̥śyate na ca jānakī
5009043a devagandharvakanyāś ca nāgakanyāś ca vīryavān
5009043c avekṣamāṇo hanumān naivāpaśyata jānakīm
5009044a tām apaśyan kapis tatra paśyaṁś cānyā varastriyaḥ
5009044c apakramya tadā vīraḥ pradhyātum upacakrame
5010001a sa tasya madhye bhavanasya vānaro; latāgr̥hāṁś citragr̥hān niśāgr̥hān
5010001c jagāma sītāṁ prati darśanotsuko; na caiva tāṁ paśyati cārudarśanām
5010002a sa cintayām āsa tato mahākapiḥ; priyām apaśyan raghunandanasya tām
5010002c dhruvaṁ nu sītā mriyate yathā na me; vicinvato darśanam eti maithilī
5010003a sā rākṣasānāṁ pravareṇa bālā; svaśīlasaṁrakṣaṇa tat parā satī
5010003c anena nūnaṁ pratiduṣṭakarmaṇā; hatā bhaved āryapathe pare sthitā
5010004a virūparūpā vikr̥tā vivarcaso; mahānanā dīrghavirūpadarśanāḥ
5010004c samīkṣya sā rākṣasarājayoṣito; bhayād vinaṣṭā janakeśvarātmajā
5010005a sītām adr̥ṣṭvā hy anavāpya pauruṣaṁ; vihr̥tya kālaṁ saha vānaraiś ciram
5010005c na me ’sti sugrīvasamīpagā gatiḥ; sutīkṣṇadaṇḍo balavāṁś ca vānaraḥ
5010006a dr̥ṣṭam antaḥpuraṁ sarvaṁ dr̥ṣṭvā rāvaṇayoṣitaḥ
5010006c na sītā dr̥śyate sādhvī vr̥thā jāto mama śramaḥ
5010007a kiṁ nu māṁ vānarāḥ sarve gataṁ vakṣyanti saṁgatāḥ
5010007c gatvā tatra tvayā vīra kiṁ kr̥taṁ tad vadasva naḥ
5010008a adr̥ṣṭvā kiṁ pravakṣyāmi tām ahaṁ janakātmajām
5010008c dhruvaṁ prāyam upeṣyanti kālasya vyativartane
5010009a kiṁ vā vakṣyati vr̥ddhaś ca jāmbavān aṅgadaś ca saḥ
5010009c gataṁ pāraṁ samudrasya vānarāś ca samāgatāḥ
5010010a anirvedaḥ śriyo mūlam anirvedaḥ paraṁ sukham
5010010c bhūyas tāvad viceṣyāmi na yatra vicayaḥ kr̥taḥ
5010011a anirvedo hi satataṁ sarvārtheṣu pravartakaḥ
5010011c karoti saphalaṁ jantoḥ karma yac ca karoti saḥ
5010012a tasmād anirveda kr̥taṁ yatnaṁ ceṣṭe ’ham uttamam
5010012c adr̥ṣṭāṁś ca viceṣyāmi deśān rāvaṇapālitān
5010013a āpānaśālāvicitās tathā puṣpagr̥hāṇi ca
5010013c citraśālāś ca vicitā bhūyaḥ krīḍāgr̥hāṇi ca
5010014a niṣkuṭāntararathyāś ca vimānāni ca sarvaśaḥ
5010014c iti saṁcintya bhūyo ’pi vicetum upacakrame
5010015a bhūmīgr̥hāṁś caityagr̥hān gr̥hātigr̥hakān api
5010015c utpatan nipataṁś cāpi tiṣṭhan gacchan punaḥ kva cit
5010016a apāvr̥ṇvaṁś ca dvārāṇi kapāṭāny avaghaṭṭayan
5010016c praviśan niṣpataṁś cāpi prapatann utpatann api
5010016e sarvam apy avakāśaṁ sa vicacāra mahākapiḥ
5010017a caturaṅgulamātro ’pi nāvakāśaḥ sa vidyate
5010017c rāvaṇāntaḥpure tasmin yaṁ kapir na jagāma saḥ
5010018a prākarāntararathyāś ca vedikaś caityasaṁśrayāḥ
5010018c śvabhrāś ca puṣkariṇyaś ca sarvaṁ tenāvalokitam
5010019a rākṣasyo vividhākārā virūpā vikr̥tās tathā
5010019c dr̥ṣṭā hanūmatā tatra na tu sā janakātmajā
5010020a rūpeṇāpratimā loke varā vidyādhara striyaḥ
5010020c dr̥ṣṭā hanūmatā tatra na tu rāghavanandinī
5010021a nāgakanyā varārohāḥ pūrṇacandranibhānanāḥ
5010021c dr̥ṣṭā hanūmatā tatra na tu sītā sumadhyamā
5010022a pramathya rākṣasendreṇa nāgakanyā balād dhr̥tāḥ
5010022c dr̥ṣṭā hanūmatā tatra na sā janakanandinī
5010023a so ’paśyaṁs tāṁ mahābāhuḥ paśyaṁś cānyā varastriyaḥ
5010023c viṣasāda mahābāhur hanūmān mārutātmajaḥ
5010024a udyogaṁ vānarendrāṇaṁ plavanaṁ sāgarasya ca
5010024c vyarthaṁ vīkṣyānilasutaś cintāṁ punar upāgamat
5010025a avatīrya vimānāc ca hanūmān mārutātmajaḥ
5010025c cintām upajagāmātha śokopahatacetanaḥ
5011001a vimānāt tu susaṁkramya prākāraṁ hariyūthapaḥ
5011001c hanūmān vegavān āsīd yathā vidyudghanāntare
5011002a saṁparikramya hanumān rāvaṇasya niveśanān
5011002c adr̥ṣṭvā jānakīṁ sītām abravīd vacanaṁ kapiḥ
5011003a bhūyiṣṭhaṁ loḍitā laṅkā rāmasya caratā priyam
5011003c na hi paśyāmi vaidehīṁ sītāṁ sarvāṅgaśobhanām
5011004a palvalāni taṭākāni sarāṁsi saritas tathā
5011004c nadyo ’nūpavanāntāś ca durgāś ca dharaṇīdharāḥ
5011004e loḍitā vasudhā sarvā na ca paśyāmi jānakīm
5011005a iha saṁpātinā sītā rāvaṇasya niveśane
5011005c ākhyātā gr̥dhrarājena na ca paśyāmi tām aham
5011006a kiṁ nu sītātha vaidehī maithilī janakātmajā
5011006c upatiṣṭheta vivaśā rāvaṇaṁ duṣṭacāriṇam
5011007a kṣipram utpatato manye sītām ādāya rakṣasaḥ
5011007c bibhyato rāmabāṇānām antarā patitā bhavet
5011008a atha vā hriyamāṇāyāḥ pathi siddhaniṣevite
5011008c manye patitam āryāyā hr̥dayaṁ prekṣya sāgaram
5011009a rāvaṇasyoruvegena bhujābhyāṁ pīḍitena ca
5011009c tayā manye viśālākṣyā tyaktaṁ jīvitam āryayā
5011010a upary upari vā nūnaṁ sāgaraṁ kramatas tadā
5011010c viveṣṭamānā patitā samudre janakātmajā
5011011a āho kṣudreṇa cānena rakṣantī śīlam ātmanaḥ
5011011c abandhur bhakṣitā sītā rāvaṇena tapasvinī
5011012a atha vā rākṣasendrasya patnībhir asitekṣaṇā
5011012c aduṣṭā duṣṭabhāvābhir bhakṣitā sā bhaviṣyati
5011013a saṁpūrṇacandrapratimaṁ padmapatranibhekṣaṇam
5011013c rāmasya dhyāyatī vaktraṁ pañcatvaṁ kr̥paṇā gatā
5011014a hā rāma lakṣmaṇety eva hāyodhyeti ca maithilī
5011014c vilapya bahu vaidehī nyastadehā bhaviṣyati
5011015a atha vā nihitā manye rāvaṇasya niveśane
5011015c nūnaṁ lālapyate mandaṁ pañjarastheva śārikā
5011016a janakasya kule jātā rāmapatnī sumadhyamā
5011016c katham utpalapatrākṣī rāvaṇasya vaśaṁ vrajet
5011017a vinaṣṭā vā pranaṣṭā vā mr̥tā vā janakātmajā
5011017c rāmasya priyabhāryasya na nivedayituṁ kṣamam
5011018a nivedyamāne doṣaḥ syād doṣaḥ syād anivedane
5011018c kathaṁ nu khalu kartavyaṁ viṣamaṁ pratibhāti me
5011019a asminn evaṁgate karye prāptakālaṁ kṣamaṁ ca kim
5011019c bhaved iti matiṁ bhūyo hanumān pravicārayan
5011020a yadi sītām adr̥ṣṭvāhaṁ vānarendrapurīm itaḥ
5011020c gamiṣyāmi tataḥ ko me puruṣārtho bhaviṣyati
5011021a mamedaṁ laṅghanaṁ vyarthaṁ sāgarasya bhaviṣyati
5011021c praveśaś civa laṅkāyā rākṣasānāṁ ca darśanam
5011022a kiṁ vā vakṣyati sugrīvo harayo va samāgatāḥ
5011022c kiṣkindhāṁ samanuprāptau tau vā daśarathātmajau
5011023a gatvā tu yadi kākutsthaṁ vakṣyāmi param apriyam
5011023c na dr̥ṣṭeti mayā sītā tatas tyakṣyanti jīvitam
5011024a paruṣaṁ dāruṇaṁ krūraṁ tīkṣṇam indriyatāpanam
5011024c sītānimittaṁ durvākyaṁ śrutvā sa na bhaviṣyati
5011025a taṁ tu kr̥cchragataṁ dr̥ṣṭvā pañcatvagatamānasaṁ
5011025c bhr̥śānurakto medhāvī na bhaviṣyati lakṣmaṇaḥ
5011026a vinaṣṭau bhrātarau śrutvā bharato ’pi mariṣyati
5011026c bharataṁ ca mr̥taṁ dr̥ṣṭvā śatrughno na bhaviṣyati
5011027a putrān mr̥tān samīkṣyātha na bhaviṣyanti mātaraḥ
5011027c kausalyā ca sumitrā ca kaikeyī ca na saṁśayaḥ
5011028a kr̥tajñaḥ satyasaṁdhaś ca sugrīvaḥ plavagādhipaḥ
5011028c rāmaṁ tathā gataṁ dr̥ṣṭvā tatas tyakṣyanti jīvitam
5011029a durmanā vyathitā dīnā nirānandā tapasvinī
5011029c pīḍitā bhartr̥śokena rumā tyakṣyati jīvitam
5011030a vālijena tu duḥkhena pīḍitā śokakarśitā
5011030c pañcatvagamane rājñas tārāpi na bhaviṣyati
5011031a mātāpitror vināśena sugrīva vyasanena ca
5011031c kumāro ’py aṅgadaḥ kasmād dhārayiṣyati jīvitam
5011032a bhartr̥jena tu śokena abhibhūtā vanaukasaḥ
5011032c śirāṁsy abhihaniṣyanti talair muṣṭibhir eva ca
5011033a sāntvenānupradānena mānena ca yaśasvinā
5011033c lālitāḥ kapirājena prāṇāṁs tyakṣyanti vānarāḥ
5011034a na vaneṣu na śaileṣu na nirodheṣu vā punaḥ
5011034c krīḍām anubhaviṣyanti sametya kapikuñjarāḥ
5011035a saputradārāḥ sāmātyā bhartr̥vyasanapīḍitāḥ
5011035c śailāgrebhyaḥ patiṣyanti sametya viṣameṣu ca
5011036a viṣam udbandhanaṁ vāpi praveśaṁ jvalanasya vā
5011036c upavāsam atho śastraṁ pracariṣyanti vānarāḥ
5011037a ghoram ārodanaṁ manye gate mayi bhaviṣyati
5011037c ikṣvākukulanāśaś ca nāśaś caiva vanaukasām
5011038a so ’haṁ naiva gamiṣyāmi kiṣkindhāṁ nagarīm itaḥ
5011038c na hi śakṣyāmy ahaṁ draṣṭuṁ sugrīvaṁ maithilīṁ vinā
5011039a mayy agacchati cehasthe dharmātmānau mahārathau
5011039c āśayā tau dhariṣyete vanarāś ca manasvinaḥ
5011040a hastādāno mukhādāno niyato vr̥kṣamūlikaḥ
5011040c vānaprastho bhaviṣyāmi adr̥ṣṭvā janakātmajām
5011041a sāgarānūpaje deśe bahumūlaphalodake
5011041c citāṁ kr̥tvā pravekṣyāmi samiddham araṇīsutam
5011042a upaviṣṭasya vā samyag liṅginaṁ sādhayiṣyataḥ
5011042c śarīraṁ bhakṣayiṣyanti vāyasāḥ śvāpadāni ca
5011043a idam apy r̥ṣibhir dr̥ṣṭaṁ niryāṇam iti me matiḥ
5011043c samyag āpaḥ pravekṣyāmi na cet paśyāmi jānakīm
5011044a sujātamūlā subhagā kīrtimālāyaśasvinī
5011044c prabhagnā cirarātrīyaṁ mama sītām apaśyataḥ
5011045a tāpaso vā bhaviṣyāmi niyato vr̥kṣamūlikaḥ
5011045c netaḥ pratigamiṣyāmi tām adr̥ṣṭvāsitekṣaṇām
5011046a yadītaḥ pratigacchāmi sītām anadhigamya tām
5011046c aṅgadaḥ sahitaiḥ sarvair vānarair na bhaviṣyati
5011047a vināśe bahavo doṣā jīvan prāpnoti bhadrakam
5011047c tasmāt prāṇān dhariṣyāmi dhruvo jīvati saṁgamaḥ
5011048a evaṁ bahuvidhaṁ duḥkhaṁ manasā dhārayan muhuḥ
5011048c nādhyagacchat tadā pāraṁ śokasya kapikuñjaraḥ
5011049a rāvaṇaṁ vā vadhiṣyāmi daśagrīvaṁ mahābalam
5011049c kāmam astu hr̥tā sītā pratyācīrṇaṁ bhaviṣyati
5011050a atha vainaṁ samutkṣipya upary upari sāgaram
5011050c rāmāyopahariṣyāmi paśuṁ paśupater iva
5011051a iti cintā samāpannaḥ sītām anadhigamya tām
5011051c dhyānaśokā parītātmā cintayām āsa vānaraḥ
5011052a yāvat sītāṁ na paśyāmi rāmapatnīṁ yaśasvinīm
5011052c tāvad etāṁ purīṁ laṅkāṁ vicinomi punaḥ punaḥ
5011053a saṁpāti vacanāc cāpi rāmaṁ yady ānayāmy aham
5011053c apaśyan rāghavo bhāryāṁ nirdahet sarvavānarān
5011054a ihaiva niyatāhāro vatsyāmi niyatendriyaḥ
5011054c na matkr̥te vinaśyeyuḥ sarve te naravānarāḥ
5011055a aśokavanikā cāpi mahatīyaṁ mahādrumā
5011055c imām abhigamiṣyāmi na hīyaṁ vicitā mayā
5011056a vasūn rudrāṁs tathādityān aśvinau maruto ’pi ca
5011056c namaskr̥tvā gamiṣyāmi rakṣasāṁ śokavardhanaḥ
5011057a jitvā tu rākṣasān devīm ikṣvākukulanandinīm
5011057c saṁpradāsyāmi rāmāyā yathāsiddhiṁ tapasvine
5011058a sa muhūrtam iva dhyātvā cintāvigrathitendriyaḥ
5011058c udatiṣṭhan mahābāhur hanūmān mārutātmajaḥ
5011059a namo ’stu rāmāya salakṣmaṇāya; devyai ca tasyai janakātmajāyai
5011059c namo ’stu rudrendrayamānilebhyo; namo ’stu candrārkamarudgaṇebhyaḥ
5011060a sa tebhyas tu namaskr̥tvā sugrīvāya ca mārutiḥ
5011060c diśaḥ sarvāḥ samālokya aśokavanikāṁ prati
5011061a sa gatvā manasā pūrvam aśokavanikāṁ śubhām
5011061c uttaraṁ cintayām āsa vānaro mārutātmajaḥ
5011062a dhruvaṁ tu rakṣobahulā bhaviṣyati vanākulā
5011062c aśokavanikā cintyā sarvasaṁskārasaṁskr̥tā
5011063a rakṣiṇaś cātra vihitā nūnaṁ rakṣanti pādapān
5011063c bhagavān api sarvātmā nātikṣobhaṁ pravāyati
5011064a saṁkṣipto ’yaṁ mayātmā ca rāmārthe rāvaṇasya ca
5011064c siddhiṁ me saṁvidhāsyanti devāḥ sarṣigaṇās tv iha
5011065a brahmā svayambhūr bhagavān devāś caiva diśantu me
5011065c siddhim agniś ca vāyuś ca puruhūtaś ca vajradhr̥t
5011066a varuṇaḥ pāśahastaś ca somādityai tathaiva ca
5011066c aśvinau ca mahātmānau marutaḥ sarva eva ca
5011067a siddhiṁ sarvāṇi bhūtāni bhūtānāṁ caiva yaḥ prabhuḥ
5011067c dāsyanti mama ye cānye adr̥ṣṭāḥ pathi gocarāḥ
5011068a tad unnasaṁ pāṇḍuradantam avraṇaṁ; śucismitaṁ padmapalāśalocanam
5011068c drakṣye tad āryāvadanaṁ kadā nv ahaṁ; prasannatārādhipatulyadarśanam
5011069a kṣudreṇa pāpena nr̥śaṁsakarmaṇā; sudāruṇālāṁkr̥taveṣadhāriṇā
5011069c balābhibhūtā abalā tapasvinī; kathaṁ nu me dr̥ṣṭapathe ’dya sā bhavet
5012001a sa muhūrtam iva dhyatvā manasā cādhigamya tām
5012001c avapluto mahātejāḥ prākāraṁ tasya veśmanaḥ
5012002a sa tu saṁhr̥ṣṭasarvāṅgaḥ prākārastho mahākapiḥ
5012002c puṣpitāgrān vasantādau dadarśa vividhān drumān
5012003a sālān aśokān bhavyāṁś ca campakāṁś ca supuṣpitān
5012003c uddālakān nāgavr̥kṣāṁś cūtān kapimukhān api
5012004a athāmravaṇasaṁchannāṁ latāśatasamāvr̥tām
5012004c jyāmukta iva nārācaḥ pupluve vr̥kṣavāṭikām
5012005a sa praviṣya vicitrāṁ tāṁ vihagair abhināditām
5012005c rājataiḥ kāñcanaiś caiva pādapaiḥ sarvatovr̥tām
5012006a vihagair mr̥gasaṁghaiś ca vicitrāṁ citrakānanām
5012006c uditādityasaṁkāśāṁ dadarśa hanumān kapiḥ
5012007a vr̥tāṁ nānāvidhair vr̥kṣaiḥ puṣpopagaphalopagaiḥ
5012007c kokilair bhr̥ṅgarājaiś ca mattair nityaniṣevitām
5012008a prahr̥ṣṭamanuje kale mr̥gapakṣisamākule
5012008c mattabarhiṇasaṁghuṣṭāṁ nānādvijagaṇāyutām
5012009a mārgamāṇo varārohāṁ rājaputrīm aninditām
5012009c sukhaprasuptān vihagān bodhayām āsa vānaraḥ
5012010a utpatadbhir dvijagaṇaiḥ pakṣaiḥ sālāḥ samāhatāḥ
5012010c anekavarṇā vividhā mumucuḥ puṣpavr̥ṣṭayaḥ
5012011a puṣpāvakīrṇaḥ śuśubhe hanumān mārutātmajaḥ
5012011c aśokavanikāmadhye yathā puṣpamayo giriḥ
5012012a diśaḥ sarvābhidāvantaṁ vr̥kṣaṣaṇḍagataṁ kapim
5012012c dr̥ṣṭvā sarvāṇi bhūtāni vasanta iti menire
5012013a vr̥kṣebhyaḥ patitaiḥ puṣpair avakīrṇā pr̥thagvidhaiḥ
5012013c rarāja vasudhā tatra pramadeva vibhūṣitā
5012014a tarasvinā te taravas tarasābhiprakampitāḥ
5012014c kusumāni vicitrāṇi sasr̥juḥ kapinā tadā
5012015a nirdhūtapatraśikharāḥ śīrṇapuṣpaphaladrumāḥ
5012015c nikṣiptavastrābharaṇā dhūrtā iva parājitāḥ
5012016a hanūmatā vegavatā kampitās te nagottamāḥ
5012016c puṣpaparṇaphalāny āśu mumucuḥ puṣpaśālinaḥ
5012017a vihaṁgasaṁghair hīnās te skandhamātrāśrayā drumāḥ
5012017c babhūvur agamāḥ sarve māruteneva nirdhutāḥ
5012018a vidhūtakeśī yuvatir yathā mr̥ditavarṇikā
5012018c niṣpītaśubhadantauṣṭhī nakhair dantaiś ca vikṣatā
5012019a tathā lāṅgūlahastaiś ca caraṇābhyāṁ ca marditā
5012019c babhūvāśokavanikā prabhagnavarapādapā
5012020a mahālatānāṁ dāmāni vyadhamat tarasā kapiḥ
5012020c yathā prāvr̥ṣi vindhyasya meghajālāni mārutaḥ
5012021a sa tatra maṇibhūmīś ca rājatīś ca manoramāḥ
5012021c tathā kāñcanabhūmīś ca vicaran dadr̥śe kapiḥ
5012022a vāpīś ca vividhākārāḥ pūrṇāḥ paramavāriṇā
5012022c mahārhair maṇisopānair upapannās tatas tataḥ
5012023a muktāpravālasikatā sphaṭikāntarakuṭṭimāḥ
5012023c kāñcanais tarubhiś citrais tīrajair upaśobhitāḥ
5012024a phullapadmotpalavanāś cakravākopakūjitāḥ
5012024c natyūharutasaṁghuṣṭā haṁsasārasanāditāḥ
5012025a dīrghābhir drumayuktābhiḥ saridbhiś ca samantataḥ
5012025c amr̥topamatoyābhiḥ śivābhir upasaṁskr̥tāḥ
5012026a latāśatair avatatāḥ santānakasamāvr̥tāḥ
5012026c nānāgulmāvr̥tavanāḥ karavīrakr̥tāntarāḥ
5012027a tato ’mbudharasaṁkāśaṁ pravr̥ddhaśikharaṁ girim
5012027c vicitrakūṭaṁ kūṭaiś ca sarvataḥ parivāritam
5012028a śilāgr̥hair avatataṁ nānāvr̥kṣaiḥ samāvr̥tam
5012028c dadarśa kapiśārdūlo ramyaṁ jagati parvatam
5012029a dadarśa ca nagāt tasmān nadīṁ nipatitāṁ kapiḥ
5012029c aṅkād iva samutpatya priyasya patitāṁ priyām
5012030a jale nipatitāgraiś ca pādapair upaśobhitām
5012030c vāryamāṇām iva kruddhāṁ pramadāṁ priyabandhubhiḥ
5012031a punar āvr̥ttatoyāṁ ca dadarśa sa mahākapiḥ
5012031c prasannām iva kāntasya kāntāṁ punar upasthitām
5012032a tasyādūrāt sa padminyo nānādvijagaṇāyutāḥ
5012032c dadarśa kapiśārdūlo hanumān mārutātmajaḥ
5012033a kr̥trimāṁ dīrghikāṁ cāpi pūrṇāṁ śītena vāriṇā
5012033c maṇipravarasopānāṁ muktāsikataśobhitām
5012034a vividhair mr̥gasaṁghaiś ca vicitrāṁ citrakānanām
5012034c prāsādaiḥ sumahadbhiś ca nirmitair viśvakarmaṇā
5012034e kānanaiḥ kr̥trimaiś cāpi sarvataḥ samalaṁkr̥tām
5012035a ye ke cit pādapās tatra puṣpopagaphalopagāḥ
5012035c sacchatrāḥ savitardīkāḥ sarve sauvarṇavedikāḥ
5012036a latāpratānair bahubhiḥ parṇaiś ca bahubhir vr̥tām
5012036c kāñcanīṁ śiṁśupām ekāṁ dadarśa sa mahākapiḥ
5012037a so ’paśyad bhūmibhāgāṁś ca gartaprasravaṇāni ca
5012037c suvarṇavr̥kṣān aparān dadarśa śikhisaṁnibhān
5012038a teṣāṁ drumāṇāṁ prabhayā meror iva mahākapiḥ
5012038c amanyata tadā vīraḥ kāñcano ’smīti vānaraḥ
5012039a tāṁ kāñcanais tarugaṇair mārutena ca vījitām
5012039c kiṅkiṇīśatanirghoṣāṁ dr̥ṣṭvā vismayam āgamat
5012040a supuṣpitāgrāṁ rucirāṁ taruṇāṅkurapallavām
5012040c tām āruhya mahāvegaḥ śiṁśapāṁ parṇasaṁvr̥tām
5012041a ito drakṣyāmi vaidehīṁ rāma darśanalālasām
5012041c itaś cetaś ca duḥkhārtāṁ saṁpatantīṁ yadr̥cchayā
5012042a aśokavanikā ceyaṁ dr̥ḍhaṁ ramyā durātmanaḥ
5012042c campakaiś candanaiś cāpi bakulaiś ca vibhūṣitā
5012043a iyaṁ ca nalinī ramyā dvijasaṁghaniṣevitā
5012043c imāṁ sā rāmamahiṣī nūnam eṣyati jānakī
5012044a sā rāma rāmamahiṣī rāghavasya priyā sadā
5012044c vanasaṁcārakuśalā nūnam eṣyati jānakī
5012045a atha vā mr̥gaśāvākṣī vanasyāsya vicakṣaṇā
5012045c vanam eṣyati sā ceha rāmacintānukarśitā
5012046a rāmaśokābhisaṁtaptā sā devī vāmalocanā
5012046c vanavāsaratā nityam eṣyate vanacāriṇī
5012047a vanecarāṇāṁ satataṁ nūnaṁ spr̥hayate purā
5012047c rāmasya dayitā bhāryā janakasya sutā satī
5012048a saṁdhyākālamanāḥ śyāmā dhruvam eṣyati jānakī
5012048c nadīṁ cemāṁ śivajalāṁ saṁdhyārthe varavarṇinī
5012049a tasyāś cāpy anurūpeyam aśokavanikā śubhā
5012049c śubhā yā pārthivendrasya patnī rāmasya saṁmitā
5012050a yadi jivati sā devī tārādhipanibhānanā
5012050c āgamiṣyati sāvaśyam imāṁ śivajalāṁ nadīm
5012051a evaṁ tu matvā hanumān mahātmā; pratīkṣamāṇo manujendrapatnīm
5012051c avekṣamāṇaś ca dadarśa sarvaṁ; supuṣpite parṇaghane nilīnaḥ
5013001a sa vīkṣamāṇas tatrastho mārgamāṇaś ca maithilīm
5013001c avekṣamāṇaś ca mahīṁ sarvāṁ tām anvavaikṣata
5013002a santāna kalatābhiś ca pādapair upaśobhitām
5013002c divyagandharasopetāṁ sarvataḥ samalaṁkr̥tām
5013003a tāṁ sa nandanasaṁkāśāṁ mr̥gapakṣibhir āvr̥tām
5013003c harmyaprāsādasaṁbādhāṁ kokilākulaniḥsvanām
5013004a kāñcanotpalapadmābhir vāpībhir upaśobhitām
5013004c bahvāsanakuthopetāṁ bahubhūmigr̥hāyutām
5013005a sarvartukusumai ramyaiḥ phalavadbhiś ca pādapaiḥ
5013005c puṣpitānām aśokānāṁ śriyā sūryodayaprabhām
5013006a pradīptām iva tatrastho mārutiḥ samudaikṣata
5013006c niṣpatraśākhāṁ vihagaiḥ kriyamāṇām ivāsakr̥t
5013006e viniṣpatadbhiḥ śataśaś citraiḥ puṣpāvataṁsakaiḥ
5013007a āmūlapuṣpanicitair aśokaiḥ śokanāśanaiḥ
5013007c puṣpabhārātibhāraiś ca spr̥śadbhir iva medinīm
5013008a karṇikāraiḥ kusumitaiḥ kiṁśukaiś ca supuṣpitaiḥ
5013008c sa deśaḥ prabhayā teṣāṁ pradīpta iva sarvataḥ
5013009a puṁnāgāḥ saptaparṇāś ca campakoddālakās tathā
5013009c vivr̥ddhamūlā bahavaḥ śobhante sma supuṣpitāḥ
5013010a śātakumbhanibhāḥ ke cit ke cid agniśikhopamāḥ
5013010c nīlāñjananibhāḥ ke cit tatrāśokāḥ sahasraśaḥ
5013011a nandanaṁ vividhodyānaṁ citraṁ caitrarathaṁ yathā
5013011c ativr̥ttam ivācintyaṁ divyaṁ ramyaṁ śriyā vr̥tam
5013012a dvitīyam iva cākāśaṁ puṣpajyotirgaṇāyutam
5013012c puṣparatnaśataiś citraṁ pañcamaṁ sāgaraṁ yathā
5013013a sarvartupuṣpair nicitaṁ pādapair madhugandhibhiḥ
5013013c nānāninādair udyānaṁ ramyaṁ mr̥gagaṇair dvijaiḥ
5013014a anekagandhapravahaṁ puṇyagandhaṁ manoramam
5013014c śailendram iva gandhāḍhyaṁ dvitīyaṁ gandhamādanam
5013015a aśokavanikāyāṁ tu tasyāṁ vānarapuṁgavaḥ
5013015c sa dadarśāvidūrasthaṁ caityaprāsādam ūrjitam
5013016a madhye stambhasahasreṇa sthitaṁ kailāsapāṇḍuram
5013016c pravālakr̥tasopānaṁ taptakāñcanavedikam
5013017a muṣṇantam iva cakṣūṁṣi dyotamānam iva śriyā
5013017c vimalaṁ prāṁśubhāvatvād ullikhantam ivāmbaram
5013018a tato malinasaṁvītāṁ rākṣasībhiḥ samāvr̥tām
5013018c upavāsakr̥śāṁ dīnāṁ niḥśvasāntīṁ punaḥ punaḥ
5013018e dadarśa śuklapakṣādau candrarekhām ivāmalām
5013019a mandaprakhyāyamānena rūpeṇa ruciraprabhām
5013019c pinaddhāṁ dhūmajālena śikhām iva vibhāvasoḥ
5013020a pītenaikena saṁvītāṁ kliṣṭenottamavāsasā
5013020c sapaṅkām analaṁkārāṁ vipadmām iva padminīm
5013021a vrīḍitāṁ duḥkhasaṁtaptāṁ parimlānāṁ tapasvinīm
5013021c graheṇāṅgārakeṇaiva pīḍitām iva rohiṇīm
5013022a aśrupūrṇamukhīṁ dīnāṁ kr̥śām ananaśena ca
5013022c śokadhyānaparāṁ dīnāṁ nityaṁ duḥkhaparāyaṇām
5013023a priyaṁ janam apaśyantīṁ paśyantīṁ rākṣasīgaṇam
5013023c svagaṇena mr̥gīṁ hīnāṁ śvagaṇābhivr̥tām iva
5013024a nīlanāgābhayā veṇyā jaghanaṁ gatayaikayā
5013024c sukhārhāṁ duḥkhasaṁtaptāṁ vyasanānām akodivām
5013025a tāṁ samīkṣya viśālākṣīm adhikaṁ malināṁ kr̥śām
5013025c tarkayām āsa sīteti kāraṇair upapādibhiḥ
5013026a hriyamāṇā tadā tena rakṣasā kāmarūpiṇā
5013026c yathārūpā hi dr̥ṣṭā vai tathārūpeyam aṅganā
5013027a pūrṇacandrānanāṁ subhrūṁ cāruvr̥ttapayodharām
5013027c kurvantīṁ prabhayā devīṁ sarvā vitimirā diśaḥ
5013028a tāṁ nīlakeśīṁ bimbauṣṭhīṁ sumadhyāṁ supratiṣṭhitām
5013028c sītāṁ padmapalāśākṣīṁ manmathasya ratiṁ yathā
5013029a iṣṭāṁ sarvasya jagataḥ pūrṇacandraprabhām iva
5013029c bhūmau sutanum āsīnāṁ niyatām iva tāpasīm
5013030a niḥśvāsabahulāṁ bhīruṁ bhujagendravadhūm iva
5013030c śokajālena mahatā vitatena na rājatīm
5013031a saṁsaktāṁ dhūmajālena śikhām iva vibhāvasoḥ
5013031c tāṁ smr̥tīm iva saṁdigdhām r̥ddhiṁ nipatitām iva
5013032a vihatām iva ca śraddhām āśāṁ pratihatām iva
5013032c sopasargāṁ yathā siddhiṁ buddhiṁ sakaluṣām iva
5013033a abhūtenāpavādena kīrtiṁ nipatitām iva
5013033c rāmoparodhavyathitāṁ rakṣoharaṇakarśitām
5013034a abalāṁ mr̥gaśāvākṣīṁ vīkṣamāṇāṁ tatas tataḥ
5013034c bāṣpāmbupratipūrṇena kr̥ṣṇavaktrākṣipakṣmaṇā
5013034e vadanenāprasannena niḥśvasantīṁ punaḥ punaḥ
5013035a malapaṅkadharāṁ dīnāṁ maṇḍanārhām amaṇḍitām
5013035c prabhāṁ nakṣatrarājasya kālameghair ivāvr̥tām
5013036a tasya saṁdidihe buddhir muhuḥ sītāṁ nirīkṣya tu
5013036c āmnāyānām ayogena vidyāṁ praśithilām iva
5013037a duḥkhena bubudhe sītāṁ hanumān analaṁkr̥tām
5013037c saṁskāreṇa yathāhīnāṁ vācam arthāntaraṁ gatām
5013038a tāṁ samīkṣya viśālākṣīṁ rājaputrīm aninditām
5013038c tarkayām āsa sīteti kāraṇair upapādayan
5013039a vaidehyā yāni cāṅgeṣu tadā rāmo ’nvakīrtayat
5013039c tāny ābharaṇajālāni gātraśobhīny alakṣayat
5013040a sukr̥tau karṇaveṣṭau ca śvadaṁṣṭrau ca susaṁsthitau
5013040c maṇividrumacitrāṇi hasteṣv ābharaṇāni ca
5013041a śyāmāni cirayuktatvāt tathā saṁsthānavanti ca
5013041c tāny evaitāni manye ’haṁ yāni rāmo ’vnakīrtayat
5013042a tatra yāny avahīnāni tāny ahaṁ nopalakṣaye
5013042c yāny asyā nāvahīnāni tānīmāni na saṁśayaḥ
5013043a pītaṁ kanakapaṭṭābhaṁ srastaṁ tad vasanaṁ śubham
5013043c uttarīyaṁ nagāsaktaṁ tadā dr̥ṣṭaṁ plavaṁgamaiḥ
5013044a bhūṣaṇāni ca mukhyāni dr̥ṣṭāni dharaṇītale
5013044c anayaivāpaviddhāni svanavanti mahānti ca
5013045a idaṁ ciragr̥hītatvād vasanaṁ kliṣṭavattaram
5013045c tathā hi nūnaṁ tad varṇaṁ tathā śrīmad yathetarat
5013046a iyaṁ kanakavarṇāṅgī rāmasya mahiṣī priyā
5013046c pranaṣṭāpi satī yasya manaso na praṇaśyati
5013047a iyaṁ sā yat kr̥te rāmaś caturbhiḥ paritapyate
5013047c kāruṇyenānr̥śaṁsyena śokena madanena ca
5013048a strī pranaṣṭeti kāruṇyād āśritety ānr̥śaṁsyataḥ
5013048c patnī naṣṭeti śokena priyeti madanena ca
5013049a asyā devyā yathā rūpam aṅgapratyaṅgasauṣṭhavam
5013049c rāmasya ca yathārūpaṁ tasyeyam asitekṣaṇā
5013050a asyā devyā manas tasmiṁs tasya cāsyāṁ pratiṣṭhitam
5013050c teneyaṁ sa ca dharmātmā muhūrtam api jīvati
5013051a duṣkaraṁ kurute rāmo ya imāṁ mattakāśinīm
5013051c sītāṁ vinā mahābāhur muhūrtam api jīvati
5013052a evaṁ sītāṁ tadā dr̥ṣṭvā hr̥ṣṭaḥ pavanasaṁbhavaḥ
5013052c jagāma manasā rāmaṁ praśaśaṁsa ca taṁ prabhum
5014001a praśasya tu praśastavyāṁ sītāṁ tāṁ haripuṁgavaḥ
5014001c guṇābhirāmaṁ rāmaṁ ca punaś cintāparo ’bhavat
5014002a sa muhūrtam iva dhyātvā bāṣpaparyākulekṣaṇaḥ
5014002c sītām āśritya tejasvī hanumān vilalāpa ha
5014003a mānyā guruvinītasya lakṣmaṇasya gurupriyā
5014003c yadi sītāpi duḥkhārtā kālo hi duratikramaḥ
5014004a rāmasya vyavasāyajñā lakṣmaṇasya ca dhīmataḥ
5014004c nātyarthaṁ kṣubhyate devī gaṅgeva jaladāgame
5014005a tulyaśīlavayovr̥ttāṁ tulyābhijanalakṣaṇām
5014005c rāghavo ’rhati vaidehīṁ taṁ ceyam asitekṣaṇā
5014006a tāṁ dr̥ṣṭvā navahemābhāṁ lokakāntām iva śriyam
5014006c jagāma manasā rāmaṁ vacanaṁ cedam abravīt
5014007a asyā hetor viśālākṣyā hato vālī mahābalaḥ
5014007c rāvaṇapratimo vīrye kabandhaś ca nipātitaḥ
5014008a virādhaś ca hataḥ saṁkhye rākṣaso bhīmavikramaḥ
5014008c vane rāmeṇa vikramya mahendreṇeva śambaraḥ
5014009a caturdaśasahasrāṇi rakṣasāṁ bhīmakarmaṇām
5014009c nihatāni janasthāne śarair agniśikhopamaiḥ
5014010a kharaś ca nihataḥ saṁkhye triśirāś ca nipātitaḥ
5014010c dūṣaṇaś ca mahātejā rāmeṇa viditātmanā
5014011a aiśvaryaṁ vānarāṇāṁ ca durlabhaṁ vālipālitam
5014011c asyā nimitte sugrīvaḥ prāptavām̐l lokasatkr̥tam
5014012a sāgaraś ca mayā krāntaḥ śrīmān nadanadīpatiḥ
5014012c asyā hetor viśālākṣyāḥ purī ceyaṁ nirīkṣitā
5014013a yadi rāmaḥ samudrāntāṁ medinīṁ parivartayet
5014013c asyāḥ kr̥te jagac cāpi yuktam ity eva me matiḥ
5014014a rājyaṁ vā triṣu lokeṣu sītā vā janakātmajā
5014014c trailokyarājyaṁ sakalaṁ sītāyā nāpnuyāt kalām
5014015a iyaṁ sā dharmaśīlasya maithilasya mahātmanaḥ
5014015c sutā janakarājasya sītā bhartr̥dr̥ḍhavratā
5014016a utthitā medinīṁ bhittvā kṣetre halamukhakṣate
5014016c padmareṇunibhaiḥ kīrṇā śubhaiḥ kedārapāṁsubhiḥ
5014017a vikrāntasyāryaśīlasya saṁyugeṣv anivartinaḥ
5014017c snuṣā daśarathasyaiṣā jyeṣṭhā rājño yaśasvinī
5014018a dharmajñasya kr̥tajñasya rāmasya viditātmanaḥ
5014018c iyaṁ sā dayitā bhāryā rākṣasī vaśam āgatā
5014019a sarvān bhogān parityajya bhartr̥snehabalāt kr̥tā
5014019c acintayitvā duḥkhāni praviṣṭā nirjanaṁ vanam
5014020a saṁtuṣṭā phalamūlena bhartr̥śuśrūṣaṇe ratā
5014020c yā parāṁ bhajate prītiṁ vane ’pi bhavane yathā
5014021a seyaṁ kanakavarṇāṅgī nityaṁ susmitabhāṣiṇī
5014021c sahate yātanām etām anarthānām abhāginī
5014022a imāṁ tu śīlasaṁpannāṁ draṣṭum icchati rāghavaḥ
5014022c rāvaṇena pramathitāṁ prapām iva pipāsitaḥ
5014023a asyā nūnaṁ punar lābhād rāghavaḥ prītim eṣyati
5014023c rājā rājyaparibhraṣṭaḥ punaḥ prāpyeva medinīm
5014024a kāmabhogaiḥ parityaktā hīnā bandhujanena ca
5014024c dhārayaty ātmano dehaṁ tatsamāgamakāṅkṣiṇī
5014025a naiṣā paśyati rākṣasyo nemān puṣpaphaladrumān
5014025c ekasthahr̥dayā nūnaṁ rāmam evānupaśyati
5014026a bhartā nāma paraṁ nāryā bhūṣaṇaṁ bhūṣaṇād api
5014026c eṣā hi rahitā tena śobhanārhā na śobhate
5014027a duṣkaraṁ kurute rāmo hīno yad anayā prabhuḥ
5014027c dhārayaty ātmano dehaṁ na duḥkhenāvasīdati
5014028a imām asitakeśāntāṁ śatapatranibhekṣaṇām
5014028c sukhārhāṁ duḥkhitāṁ dr̥ṣṭvā mamāpi vyathitaṁ manaḥ
5014029a kṣitikṣamā puṣkarasaṁnibhākṣī; yā rakṣitā rāghavalakṣmaṇābhyām
5014029c sā rākṣasībhir vikr̥tekṣaṇābhiḥ; saṁrakṣyate saṁprati vr̥kṣamūle
5014030a himahatanalinīva naṣṭaśobhā; vyasanaparamparayā nipīḍyamānā
5014030c sahacararahiteva cakravākī; janakasutā kr̥paṇāṁ daśāṁ prapannā
5014031a asyā hi puṣpāvanatāgraśākhāḥ; śokaṁ dr̥ḍhaṁ vai janayaty aśokāḥ
5014031c himavyapāyena ca mandaraśmir; abhyutthito naikasahasraraśmiḥ
5014032a ity evam arthaṁ kapir anvavekṣya; sīteyam ity eva niviṣṭabuddhiḥ
5014032c saṁśritya tasmin niṣasāda vr̥kṣe; balī harīṇām r̥ṣabhas tarasvī
5015001a tataḥ kumudaṣaṇḍābho nirmalaṁ nirmalaḥ svayam
5015001c prajagāma nabhaś candro haṁso nīlam ivodakam
5015002a sācivyam iva kurvan sa prabhayā nirmalaprabhaḥ
5015002c candramā raśmibhiḥ śītaiḥ siṣeve pavanātmajam
5015003a sa dadarśa tataḥ sītāṁ pūrṇacandranibhānanām
5015003c śokabhārair iva nyastāṁ bhārair nāvam ivāmbhasi
5015004a didr̥kṣamāṇo vaidehīṁ hanūmān mārutātmajaḥ
5015004c sa dadarśāvidūrasthā rākṣasīr ghoradarśanāḥ
5015005a ekākṣīm ekakarṇāṁ ca karṇaprāvaraṇāṁ tathā
5015005c akarṇāṁ śaṅkukarṇāṁ ca mastakocchvāsanāsikām
5015006a atikāyottamāṅgīṁ ca tanudīrghaśirodharām
5015006c dhvastakeśīṁ tathākeśīṁ keśakambaladhāriṇīm
5015007a lambakarṇalalāṭāṁ ca lambodarapayodharām
5015007c lambauṣṭhīṁ cibukauṣṭhīṁ ca lambāsyāṁ lambajānukām
5015008a hrasvāṁ dīrghāṁ ca kubjāṁ ca vikaṭāṁ vāmanāṁ tathā
5015008c karālāṁ bhugnavastrāṁ ca piṅgākṣīṁ vikr̥tānanām
5015009a vikr̥tāḥ piṅgalāḥ kālīḥ krodhanāḥ kalahapriyāḥ
5015009c kālāyasamahāśūlakūṭamudgaradhāriṇīḥ
5015010a varāhamr̥gaśārdūlamahiṣājaśivā mukhāḥ
5015010c gajoṣṭrahayapādāś ca nikhātaśiraso ’parāḥ
5015011a ekahastaikapādāś ca kharakarṇyaśvakarṇikāḥ
5015011c gokarṇīr hastikarṇīś ca harikarṇīs tathāparāḥ
5015012a anāsā atināsāś ca tiryan nāsā vināsikāḥ
5015012c gajasaṁnibhanāsāś ca lalāṭocchvāsanāsikāḥ
5015013a hastipādā mahāpādā gopādāḥ pādacūlikāḥ
5015013c atimātraśirogrīvā atimātrakucodarīḥ
5015014a atimātrāsya netrāś ca dīrghajihvānakhās tathā
5015014c ajāmukhīr hastimukhīr gomukhīḥ sūkarīmukhīḥ
5015015a hayoṣṭrakharavaktrāś ca rākṣasīr ghoradarśanāḥ
5015015c śūlamudgarahastāś ca krodhanāḥ kalahapriyāḥ
5015016a karālā dhūmrakeśīś ca rakṣasīr vikr̥tānanāḥ
5015016c pibantīḥ satataṁ pānaṁ sadā māṁsasurāpriyāḥ
5015017a māṁsaśoṇitadigdhāṅgīr māṁsaśoṇitabhojanāḥ
5015017c tā dadarśa kapiśreṣṭho romaharṣaṇadarśanāḥ
5015018a skandhavantam upāsīnāḥ parivārya vanaspatim
5015018c tasyādhastāc ca tāṁ devīṁ rājaputrīm aninditām
5015019a lakṣayām āsa lakṣmīvān hanūmāñ janakātmajām
5015019c niṣprabhāṁ śokasaṁtaptāṁ malasaṁkulamūrdhajām
5015020a kṣīṇapuṇyāṁ cyutāṁ bhūmau tārāṁ nipatitām iva
5015020c cāritrya vyapadeśāḍhyāṁ bhartr̥darśanadurgatām
5015021a bhūṣaṇair uttamair hīnāṁ bhartr̥vātsalyabhūṣitām
5015021c rākṣasādhipasaṁruddhāṁ bandhubhiś ca vinākr̥tām
5015022a viyūthāṁ siṁhasaṁruddhāṁ baddhāṁ gajavadhūm iva
5015022c candralekhāṁ payodānte śāradābhrair ivāvr̥tām
5015023a kliṣṭarūpām asaṁsparśād ayuktām iva vallakīm
5015023c sītāṁ bhartr̥hite yuktām ayuktāṁ rakṣasāṁ vaśe
5015024a aśokavanikāmadhye śokasāgaram āplutām
5015024c tābhiḥ parivr̥tāṁ tatra sagrahām iva rohiṇīm
5015024c dadarśa hanumān devīṁ latām akusumām iva
5015025a sā malena ca digdhāṅgī vapuṣā cāpy alaṁkr̥tā
5015025c mr̥ṇālī paṅkadigdheva vibhāti ca na bhāti ca
5015026a malinena tu vastreṇa parikliṣṭena bhāminīm
5015026c saṁvr̥tāṁ mr̥gaśāvākṣīṁ dadarśa hanumān kapiḥ
5015027a tāṁ devīṁ dīnavadanām adīnāṁ bhartr̥tejasā
5015027c rakṣitāṁ svena śīlena sītām asitalocanām
5015028a tāṁ dr̥ṣṭvā hanumān sītāṁ mr̥gaśāvanibhekṣaṇām
5015028c mr̥gakanyām iva trastāṁ vīkṣamāṇāṁ samantataḥ
5015029a dahantīm iva niḥśvāsair vr̥kṣān pallavadhāriṇaḥ
5015029c saṁghātam iva śokānāṁ duḥkhasyormim ivotthitām
5015030a tāṁ kṣāmāṁ suvibhaktāṅgīṁ vinābharaṇaśobhinīm
5015031c praharṣam atulaṁ lebhe mārutiḥ prekṣya maithilīm
5015031a harṣajāni ca so ’śrūṇi tāṁ dr̥ṣṭvā madirekṣaṇām
5015031c mumoca hanumāṁs tatra namaś cakre ca rāghavam
5015032a namaskr̥tvā ca rāmāya lakṣmaṇāya ca vīryavān
5015032c sītādarśanasaṁhr̥ṣṭo hanūmān saṁvr̥to ’bhavat
5016001a tathā viprekṣamāṇasya vanaṁ puṣpitapādapam
5016001c vicinvataś ca vaidehīṁ kiṁ cic cheṣā niśābhavat
5016002a ṣaḍaṅgavedaviduṣāṁ kratupravarayājinām
5016002c śuśrāva brahmaghoṣāṁś ca virātre brahmarakṣasām
5016003a atha maṅgalavāditraiḥ śabdaiḥ śrotramanoharaiḥ
5016003c prābodhyata mahābāhur daśagrīvo mahābalaḥ
5016004a vibudhya tu yathākālaṁ rākṣasendraḥ pratāvapān
5016004c srastamālyāmbaradharo vaidehīm anvacintayat
5016005a bhr̥śaṁ niyuktas tasyāṁ ca madanena madotkaṭaḥ
5016005c na sa taṁ rākṣasaḥ kāmaṁ śaśākātmani gūhitum
5016006a sa sarvābharaṇair yukto bibhrac chriyam anuttamām
5016006c tāṁ nagair vividhair juṣṭāṁ sarvapuṣpaphalopagaiḥ
5016007a vr̥tāṁ puṣkariṇībhiś ca nānāpuṣpopaśobhitām
5016007c sadāmadaiś ca vihagair vicitrāṁ paramādbhutām
5016008a īhāmr̥gaiś ca vividhaiś vr̥tāṁ dr̥ṣṭimanoharaiḥ
5016008c vīthīḥ saṁprekṣamāṇaś ca maṇikāñcanatoraṇāḥ
5016009a nānāmr̥gagaṇākīrṇāṁ phalaiḥ prapatitair vr̥tām
5016009c aśokavanikām eva prāviśat saṁtatadrumām
5016010a aṅganāśatamātraṁ tu taṁ vrajantam anuvrajat
5016010c mahendram iva paulastyaṁ devagandharvayoṣitaḥ
5016011a dīpikāḥ kāñcanīḥ kāś cij jagr̥hus tatra yoṣitaḥ
5016011c bālavyajanahastāś ca tālavr̥ntāni cāparāḥ
5016012a kāñcanair api bhr̥ṅgārair jahruḥ salilam agrataḥ
5016012c maṇḍalāgrān asīṁś caiva gr̥hyānyāḥ pr̥ṣṭhato yayuḥ
5016013a kā cid ratnamayīṁ pātrīṁ pūrṇāṁ pānasya bhāminī
5016013c dakṣiṇā dakṣiṇenaiva tadā jagrāha pāṇinā
5016014a rājahaṁsapratīkāśaṁ chatraṁ pūrṇaśaśiprabham
5016014c sauvarṇadaṇḍam aparā gr̥hītvā pr̥ṣṭhato yayau
5016015a nidrāmadaparītākṣyo rāvaṇasyottamastriyaḥ
5016015c anujagmuḥ patiṁ vīraṁ ghanaṁ vidyullatā iva
5016016a tataḥ kāñcīninādaṁ ca nūpurāṇāṁ ca niḥsvanam
5016016c śuśrāva paramastrīṇāṁ sa kapir mārutātmajaḥ
5016017a taṁ cāpratimakarmāṇam acintyabalapauruṣam
5016017c dvāradeśam anuprāptaṁ dadarśa hanumān kapiḥ
5016018a dīpikābhir anekābhiḥ samantād avabhāsitam
5016018c gandhatailāvasiktābhir dhriyamāṇābhir agrataḥ
5016019a kāmadarpamadair yuktaṁ jihmatāmrāyatekṣaṇam
5016019c samakṣam iva kandarpam apaviddha śarāsanam
5016020a mathitāmr̥taphenābham arajo vastram uttamam
5016020c salīlam anukarṣantaṁ vimuktaṁ saktam aṅgade
5016021a taṁ patraviṭape līnaḥ patrapuṣpaghanāvr̥taḥ
5016021c samīpam upasaṁkrāntaṁ nidhyātum upacakrame
5016022a avekṣamāṇaś ca tato dadarśa kapikuñjaraḥ
5016022c rūpayauvanasaṁpannā rāvaṇasya varastriyaḥ
5016023a tābhiḥ parivr̥to rājā surūpābhir mahāyaśāḥ
5016023c tanmr̥gadvijasaṁghuṣṭaṁ praviṣṭaḥ pramadāvanam
5016024a kṣībo vicitrābharaṇaḥ śaṅkukarṇo mahābalaḥ
5016024c tena viśravasaḥ putraḥ sa dr̥ṣṭo rākṣasādhipaḥ
5016025a vr̥taḥ paramanārībhis tārābhir iva candramāḥ
5016025c taṁ dadarśa mahātejās tejovantaṁ mahākapiḥ
5016026a rāvaṇo ’yaṁ mahābāhur iti saṁcintya vānaraḥ
5016026c avapluto mahātejā hanūmān mārutātmajaḥ
5016027a sa tathāpy ugratejāḥ san nirdhūtas tasya tejasā
5016027c patraguhyāntare sakto hanūmān saṁvr̥to ’bhavat
5016028a sa tām asitakeśāntāṁ suśroṇīṁ saṁhatastanīm
5016028c didr̥kṣur asitāpāṅgīm upāvartata rāvaṇaḥ
5017001a tasminn eva tataḥ kāle rājaputrī tv aninditā
5017001c rūpayauvanasaṁpannaṁ bhūṣaṇottamabhūṣitam
5017002a tato dr̥ṣṭvaiva vaidehī rāvaṇaṁ rākṣasādhipam
5017002c prāvepata varārohā pravāte kadalī yathā
5017003a ūrubhyām udaraṁ chādya bāhubhyāṁ ca payodharau
5017003c upaviṣṭā viśālākṣī rudantī varavarṇinī
5017004a daśagrīvas tu vaidehīṁ rakṣitāṁ rākṣasīgaṇaiḥ
5017004c dadarśa dīnāṁ duḥkhārtaṁ nāvaṁ sannām ivārṇave
5017005a asaṁvr̥tāyām āsīnāṁ dharaṇyāṁ saṁśitavratām
5017005c chinnāṁ prapatitāṁ bhūmau śākhām iva vanaspateḥ
5017005e malamaṇḍanadigdhāṅgīṁ maṇḍanārhām amaṇḍitām
5017006a samīpaṁ rājasiṁhasya rāmasya viditātmanaḥ
5017006c saṁkalpahayasaṁyuktair yāntīm iva manorathaiḥ
5017007a śuṣyantīṁ rudatīm ekāṁ dhyānaśokaparāyaṇām
5017007c duḥkhasyāntam apaśyantīṁ rāmāṁ rāmam anuvratām
5017008a veṣṭamānām athāviṣṭāṁ pannagendravadhūm iva
5017008c dhūpyamānāṁ graheṇeva rohiṇīṁ dhūmaketunā
5017009a vr̥ttaśīle kule jātām ācāravati dhārmike
5017009c punaḥ saṁskāram āpannāṁ jātam iva ca duṣkule
5017010a sannām iva mahākīrtiṁ śraddhām iva vimānitām
5017010c prajñām iva parikṣīṇām āśāṁ pratihatām iva
5017011a āyatīm iva vidhvastām ājñāṁ pratihatām iva
5017011c dīptām iva diśaṁ kāle pūjām apahr̥tām iva
5017012a padminīm iva vidhvastāṁ hataśūrāṁ camūm iva
5017012c prabhām iva tapodhvastām upakṣīṇām ivāpagām
5017013a vedīm iva parāmr̥ṣṭāṁ śāntām agniśikhām iva
5017013c paurṇamāsīm iva niśāṁ rāhugrastendumaṇḍalām
5017014a utkr̥ṣṭaparṇakamalāṁ vitrāsitavihaṁgamām
5017014c hastihastaparāmr̥ṣṭām ākulāṁ padminīm iva
5017015a patiśokāturāṁ śuṣkāṁ nadīṁ visrāvitām iva
5017015c parayā mr̥jayā hīnāṁ kr̥ṣṇapakṣe niśām iva
5017016a sukumārīṁ sujātāṅgīṁ ratnagarbhagr̥hocitām
5017016c tapyamānām ivoṣṇena mr̥ṇālīm aciroddhr̥tām
5017017a gr̥hītāmālitāṁ stambhe yūthapena vinākr̥tām
5017017c niḥśvasantīṁ suduḥkhārtāṁ gajarājavadhūm iva
5017018a ekayā dīrghayā veṇyā śobhamānām ayatnataḥ
5017018c nīlayā nīradāpāye vanarājyā mahīm iva
5017019a upavāsena śokena dhyānena ca bhayena ca
5017019c parikṣīṇāṁ kr̥śāṁ dīnām alpāhārāṁ tapodhanām
5017020a āyācamānāṁ duḥkhārtāṁ prāñjaliṁ devatām iva
5017020c bhāvena raghumukhyasya daśagrīvaparābhavam
5017021a samīkṣamāṇāṁ rudatīm aninditāṁ; supakṣmatāmrāyataśuklalocanām
5017021c anuvratāṁ rāmam atīva maithilīṁ; pralobhayām āsa vadhāya rāvaṇaḥ
5018001a sa tāṁ parivr̥tāṁ dīnāṁ nirānandāṁ tapasvinīm
5018001c sākārair madhurair vākyair nyadarśayata rāvaṇaḥ
5018002a māṁ dr̥ṣṭvā nāganāsorugūhamānā stanodaram
5018002c adarśanam ivātmānaṁ bhayān netuṁ tvam icchasi
5018003a kāmaye tvāṁ viśālākṣi bahumanyasva māṁ priye
5018003c sarvāṅgaguṇasaṁpanne sarvalokamanohare
5018004a neha ke cin manuṣyā vā rākṣasāḥ kāmarūpiṇaḥ
5018004c vyapasarpatu te sīte bhayaṁ mattaḥ samutthitam
5018005a svadharme rakṣasāṁ bhīru sarvathaiṣa na saṁśayaḥ
5018005c gamanaṁ vā parastrīṇāṁ haraṇaṁ saṁpramathya vā
5018006a evaṁ caitad akāmāṁ ca na tvāṁ sprakṣyāmi maithili
5018006c kāmaṁ kāmaḥ śarīre me yathākāmaṁ pravartatām
5018007a devi neha bhayaṁ kāryaṁ mayi viśvasihi priye
5018007c praṇayasva ca tattvena maivaṁ bhūḥ śokalālasā
5018008a ekaveṇī dharāśayyā dhyānaṁ malinam ambaram
5018008c asthāne ’py upavāsaś ca naitāny aupayikāni te
5018009a vicitrāṇi ca mālyāni candanāny agarūṇi ca
5018009c vividhāni ca vāsāṁsi divyāny ābharaṇāni ca
5018010a mahārhāṇi ca pānāni yānāni śayanāni ca
5018010c gītaṁ nr̥ttaṁ ca vādyaṁ ca labha māṁ prāpya maithili
5018011a strīratnam asi maivaṁ bhūḥ kuru gātreṣu bhūṣaṇam
5018011c māṁ prāpya tu kathaṁ hi syās tvam anarhā suvigrahe
5018012a idaṁ te cārusaṁjātaṁ yauvanaṁ vyativartate
5018012c yad atītaṁ punar naiti srotaḥ śīghram apām iva
5018013a tvāṁ kr̥tvoparato manye rūpakartā sa viśvakr̥t
5018013c na hi rūpopamā tv anyā tavāsti śubhadarśane
5018014a tvāṁ samāsādya vaidehi rūpayauvanaśālinīm
5018014c kaḥ pumān ativarteta sākṣād api pitāmahaḥ
5018015a yad yat paśyāmi te gātraṁ śītāṁśusadr̥śānane
5018015c tasmiṁs tasmin pr̥thuśroṇi cakṣur mama nibadhyate
5018016a bhava maithili bhāryā me moham enaṁ visarjaya
5018016c bahvīnām uttamastrīṇāṁ mamāgramahiṣī bhava
5018017a lokebhyo yāni ratnāni saṁpramathyāhr̥tāni me
5018017c tāni te bhīru sarvāṇi rājyaṁ caitad ahaṁ ca te
5018018a vijitya pr̥thivīṁ sarvāṁ nānānagaramālinīm
5018018c janakāya pradāsyāmi tava hetor vilāsini
5018019a neha paśyāmi loke ’nyaṁ yo me pratibalo bhavet
5018019c paśya me sumahad vīryam apratidvandvam āhave
5018020a asakr̥t saṁyuge bhagnā mayā vimr̥ditadhvajāḥ
5018020c aśaktāḥ pratyanīkeṣu sthātuṁ mama surāsurāḥ
5018021a iccha māṁ kriyatām adya pratikarma tavottamam
5018021c saprabhāṇy avasajjantāṁ tavāṅge bhūṣaṇāni ca
5018021e sādhu paśyāmi te rūpaṁ saṁyuktaṁ pratikarmaṇā
5018022a pratikarmābhisaṁyuktā dākṣiṇyena varānane
5018022c bhuṅkṣva bhogān yathākāmaṁ piba bhīru ramasva ca
5018022e yatheṣṭaṁ ca prayaccha tvaṁ pr̥thivīṁ vā dhanāni ca
5018023a lalasva mayi visrabdhā dhr̥ṣṭam ājñāpayasva ca
5018023c matprabhāvāl lalantyāś ca lalantāṁ bāndhavās tava
5018024a r̥ddhiṁ mamānupaśya tvaṁ śriyaṁ bhadre yaśaś ca me
5018024c kiṁ kariṣyasi rāmeṇa subhage cīravāsasā
5018025a nikṣiptavijayo rāmo gataśrīr vanagocaraḥ
5018025c vratī sthaṇḍilaśāyī ca śaṅke jīvati vā na vā
5018026a na hi vaidehi rāmas tvāṁ draṣṭuṁ vāpy upalapsyate
5018026c puro balākair asitair meghair jyotsnām ivāvr̥tām
5018027a na cāpi mama hastāt tvāṁ prāptum arhati rāghavaḥ
5018027c hiraṇyakaśipuḥ kīrtim indrahastagatām iva
5018028a cārusmite cārudati cārunetre vilāsini
5018028c mano harasi me bhīru suparṇaḥ pannagaṁ yathā
5018029a kliṣṭakauśeyavasanāṁ tanvīm apy analaṁkr̥tām
5018029c tāṁ dr̥ṣṭvā sveṣu dāreṣu ratiṁ nopalabhāmy aham
5018030a antaḥpuranivāsinyaḥ striyaḥ sarvaguṇānvitāḥ
5018030c yāvantyo mama sarvāsām aiśvaryaṁ kuru jānaki
5018031a mama hy asitakeśānte trailokyapravarāḥ striyaḥ
5018031c tās tvāṁ paricariṣyanti śriyam apsaraso yathā
5018032a yāni vaiśravaṇe subhru ratnāni ca dhanāni ca
5018032c tāni lokāṁś ca suśroṇi māṁ ca bhuṅkṣva yathāsukham
5018033a na rāmas tapasā devi na balena na vikramaiḥ
5018033c na dhanena mayā tulyas tejasā yaśasāpi vā
5018034a piba vihara ramasva bhuṅkṣva bhogān; dhananicayaṁ pradiśāmi medinīṁ ca
5018034c mayi lala lalane yathāsukhaṁ tvaṁ; tvayi ca sametya lalantu bāndhavās te
5018035a kusumitatarujālasaṁtatāni; bhramarayutāni samudratīrajāni
5018035c kanakavimalahārabhūṣitāṅgī; vihara mayā saha bhīru kānanāni
5019001a tasya tad vacanaṁ śrutvā sītā raudrasya rakṣasaḥ
5019001c ārtā dīnasvarā dīnaṁ pratyuvāca śanair vacaḥ
5019002a duḥkhārtā rudatī sītā vepamānā tapasvinī
5019002c cintayantī varārohā patim eva pativratā
5019003a tr̥ṇam antarataḥ kr̥tvā pratyuvāca śucismitā
5019003c nivartaya mano mattaḥ svajane kriyatāṁ manaḥ
5019004a na māṁ prārthayituṁ yuktas tvaṁ siddhim iva pāpakr̥t
5019004c akāryaṁ na mayā kāryam ekapatnyā vigarhitam
5019004e kulaṁ saṁprāptayā puṇyaṁ kule mahati jātayā
5019005a evam uktvā tu vaidehī rāvaṇaṁ taṁ yaśasvinī
5019005c rākṣasaṁ pr̥ṣṭhataḥ kr̥tvā bhūyo vacanam abravīt
5019006a nāham aupayikī bhāryā parabhāryā satī tava
5019006c sādhu dharmam avekṣasva sādhu sādhuvrataṁ cara
5019007a yathā tava tathānyeṣāṁ rakṣyā dārā niśācara
5019007c ātmānam upamāṁ kr̥tvā sveṣu dāreṣu ramyatām
5019008a atuṣṭaṁ sveṣu dāreṣu capalaṁ calitendriyam
5019008c nayanti nikr̥tiprajñāṁ paradārāḥ parābhavam
5019009a iha santo na vā santi sato vā nānuvartase
5019009c vaco mithyā praṇītātmā pathyam uktaṁ vicakṣaṇaiḥ
5019010a akr̥tātmānam āsādya rājānam anaye ratam
5019010c samr̥ddhāni vinaśyanti rāṣṭrāṇi nagarāṇi ca
5019011a tatheyaṁ tvāṁ samāsādya laṅkā ratnaugha saṁkulā
5019011c aparādhāt tavaikasya nacirād vinaśiṣyati
5019012a svakr̥tair hanyamānasya rāvaṇādīrghadarśinaḥ
5019012c abhinandanti bhūtāni vināśe pāpakarmaṇaḥ
5019013a evaṁ tvāṁ pāpakarmāṇaṁ vakṣyanti nikr̥tā janāḥ
5019013c diṣṭyaitad vyasanaṁ prāpto raudra ity eva harṣitāḥ
5019014a śakyā lobhayituṁ nāham aiśvaryeṇa dhanena vā
5019014c ananyā rāghaveṇāhaṁ bhāskareṇa prabhā yathā
5019015a upadhāya bhujaṁ tasya lokanāthasya satkr̥tam
5019015c kathaṁ nāmopadhāsyāmi bhujam anyasya kasya cit
5019016a aham aupayikī bhāryā tasyaiva vasudhāpateḥ
5019016c vratasnātasya viprasya vidyeva viditātmanaḥ
5019017a sādhu rāvaṇa rāmeṇa māṁ samānaya duḥkhitām
5019017c vane vāśitayā sārdhaṁ kareṇveva gajādhipam
5019018a mitram aupayikaṁ kartuṁ rāmaḥ sthānaṁ parīpsatā
5019018c vadhaṁ cānicchatā ghoraṁ tvayāsau puruṣarṣabhaḥ
5019019a varjayed vajram utsr̥ṣṭaṁ varjayed antakaś ciram
5019019c tvadvidhaṁ na tu saṁkruddho lokanāthaḥ sa rāghavaḥ
5019020a rāmasya dhanuṣaḥ śabdaṁ śroṣyasi tvaṁ mahāsvanam
5019020c śatakratuvisr̥ṣṭasya nirghoṣam aśaner iva
5019021a iha śīghraṁ suparvāṇo jvalitāsyā ivoragāḥ
5019021c iṣavo nipatiṣyanti rāmalakṣmaṇalakṣaṇāḥ
5019022a rakṣāṁsi parinighnantaḥ puryām asyāṁ samantataḥ
5019022c asaṁpātaṁ kariṣyanti patantaḥ kaṅkavāsasaḥ
5019023a rākṣasendramahāsarpān sa rāmagaruḍo mahān
5019023c uddhariṣyati vegena vainateya ivoragān
5019024a apaneṣyati māṁ bhartā tvattaḥ śīghram ariṁdamaḥ
5019024c asurebhyaḥ śriyaṁ dīptāṁ viṣṇus tribhir iva kramaiḥ
5019025a janasthāne hatasthāne nihate rakṣasāṁ bale
5019025c aśaktena tvayā rakṣaḥ kr̥tam etad asādhu vai
5019026a āśramaṁ tu tayoḥ śūnyaṁ praviśya narasiṁhayoḥ
5019026c gocaraṁ gatayor bhrātror apanītā tvayādhama
5019027a na hi gandham upāghrāya rāmalakṣmaṇayos tvayā
5019027c śakyaṁ saṁdarśane sthātuṁ śunā śārdūlayor iva
5019028a tasya te vigrahe tābhyāṁ yugagrahaṇam asthiram
5019028c vr̥trasyevendrabāhubhyāṁ bāhor ekasya nigrahaḥ
5019029a kṣipraṁ tava sa nātho me rāmaḥ saumitriṇā saha
5019029c toyam alpam ivādityaḥ prāṇān ādāsyate śaraiḥ
5019030a giriṁ kuberasya gato ’tha vālayaṁ; sabhāṁ gato vā varuṇasya rājñaḥ
5019030c asaṁśayaṁ dāśarather na mokṣyase; mahādrumaḥ kālahato ’śaner iva
5020001a sītāyā vacanaṁ śrutvā paruṣaṁ rākṣasādhipaḥ
5020001c pratyuvāca tataḥ sītāṁ vipriyaṁ priyadarśanām
5020002a yathā yathā sāntvayitā vaśyaḥ strīṇāṁ tathā tathā
5020002c yathā yathā priyaṁ vaktā paribhūtas tathā tathā
5020003a saṁniyacchati me krodhaṁ tvayi kāmaḥ samutthitaḥ
5020003c dravato mārgam āsādya hayān iva susārathiḥ
5020004a vāmaḥ kāmo manuṣyāṇāṁ yasmin kila nibadhyate
5020004c jane tasmiṁs tv anukrośaḥ snehaś ca kila jāyate
5020005a etasmāt kāraṇān na tāṁ ghatayāmi varānane
5020005c vadhārhām avamānārhāṁ mithyāpravrajite ratām
5020006a paruṣāṇi hi vākyāni yāni yāni bravīṣi mām
5020006c teṣu teṣu vadho yuktas tava maithili dāruṇaḥ
5020007a evam uktvā tu vaidehīṁ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ
5020007c krodhasaṁrambhasaṁyuktaḥ sītām uttaram abravīt
5020008a dvau māsau rakṣitavyau me yo ’vadhis te mayā kr̥taḥ
5020008c tataḥ śayanam āroha mama tvaṁ varavarṇini
5020009a dvābhyām ūrdhvaṁ tu māsābhyāṁ bhartāraṁ mām anicchatīm
5020009c mama tvāṁ prātarāśārtham ārabhante mahānase
5020010a tāṁ tarjyamānāṁ saṁprekṣya rākṣasendreṇa jānakīm
5020010c devagandharvakanyās tā viṣedur vipulekṣaṇāḥ
5020011a oṣṭhaprakārair aparā netravaktrais tathāparāḥ
5020011c sītām āśvāsayām āsus tarjitāṁ tena rakṣasā
5020012a tābhir āśvāsitā sītā rāvaṇaṁ rākṣasādhipam
5020012c uvācātmahitaṁ vākyaṁ vr̥ttaśauṇḍīryagarvitam
5020013a nūnaṁ na te janaḥ kaś cid asin niḥśreyase sthitaḥ
5020013c nivārayati yo na tvāṁ karmaṇo ’smād vigarhitāt
5020014a māṁ hi dharmātmanaḥ patnīṁ śacīm iva śacīpateḥ
5020014c tvadanyas triṣu lokeṣu prārthayen manasāpi kaḥ
5020015a rākṣasādhama rāmasya bhāryām amitatejasaḥ
5020015c uktavān asi yat pāpaṁ kva gatas tasya mokṣyase
5020016a yathā dr̥ptaś ca mātaṅgaḥ śaśaś ca sahitau vane
5020016c tathā dviradavad rāmas tvaṁ nīca śaśavat smr̥taḥ
5020017a sa tvam ikṣvākunāthaṁ vai kṣipann iha na lajjase
5020017c cakṣuṣo viṣayaṁ tasya na tāvad upagacchasi
5020018a ime te nayane krūre virūpe kr̥ṣṇapiṅgale
5020018c kṣitau na patite kasmān mām anāryanirīkṣitaḥ
5020019a tasya dharmātmanaḥ patnīṁ snuṣāṁ daśarathasya ca
5020019c kathaṁ vyāharato māṁ te na jihvā pāpa śīryate
5020020a asaṁdeśāt tu rāmasya tapasaś cānupālanāt
5020020c na tvāṁ kurmi daśagrīva bhasma bhasmārhatejasā
5020021a nāpahartum ahaṁ śakyā tasya rāmasya dhīmataḥ
5020021c vidhis tava vadhārthāya vihito nātra saṁśayaḥ
5020022a śūreṇa dhanadabhrātā balaiḥ samuditena ca
5020022c apohya rāmaṁ kasmād dhi dāracauryaṁ tvayā kr̥tam
5020023a sītāyā vacanaṁ śrutvā rāvaṇo rākṣasādhipaḥ
5020023c vivr̥tya nayane krūre jānakīm anvavaikṣata
5020024a nīlajīmūtasaṁkāśo mahābhujaśirodharaḥ
5020024c siṁhasattvagatiḥ śrīmān dīptajihvogralocanaḥ
5020025a calāgramakuṭaḥ prāṁśuś citramālyānulepanaḥ
5020025c raktamālyāmbaradharas taptāṅgadavibhūṣaṇaḥ
5020026a śroṇīsūtreṇa mahatā mekakena susaṁvr̥taḥ
5020026c amr̥totpādanaddhena bhujaṁgeneva mandaraḥ
5020027a taruṇādityavarṇābhyāṁ kuṇḍalābhyāṁ vibhūṣitaḥ
5020027c raktapallavapuṣpābhyām aśokābhyām ivācalaḥ
5020028a avekṣamāṇo vaidehīṁ kopasaṁraktalocanaḥ
5020028c uvāca rāvaṇaḥ sītāṁ bhujaṁga iva niḥśvasan
5020029a anayenābhisaṁpannam arthahīnam anuvrate
5020029c nāśayāmy aham adya tvāṁ sūryaḥ saṁdhyām ivaujasā
5020030a ity uktvā maithilīṁ rājā rāvaṇaḥ śatrurāvaṇaḥ
5020030c saṁdideśa tataḥ sarvā rākṣasīr ghoradarśanāḥ
5020031a ekākṣīm ekakarṇāṁ ca karṇaprāvaraṇāṁ tathā
5020031c gokarṇīṁ hastikarṇīṁ ca lambakarṇīm akarṇikām
5020032a hastipadya śvapadyau ca gopadīṁ pādacūlikām
5020032c ekākṣīm ekapādīṁ ca pr̥thupādīm apādikām
5020033a atimātraśirogrīvām atimātrakucodarīm
5020033c atimātrāsyanetrāṁ ca dīrghajihvām ajihvikām
5020033e anāsikāṁ siṁhamukhīṁ gomukhīṁ sūkarīmukhīm
5020034a yathā madvaśagā sītā kṣipraṁ bhavati jānakī
5020034c tathā kuruta rākṣasyaḥ sarvāḥ kṣipraṁ sametya ca
5020035a pratilomānulomaiś ca sāmadānādibhedanaiḥ
5020035c āvartayata vaidehīṁ daṇḍasyodyamanena ca
5020036a iti pratisamādiśya rākṣasendraḥ punaḥ punaḥ
5020036c kāmamanyuparītātmā jānakīṁ paryatarjayat
5020037a upagamya tataḥ kṣipraṁ rākṣasī dhānyamālinī
5020037c pariṣvajya daśagrīvam idaṁ vacanam abravīt
5020038a mayā krīḍa mahārājasītayā kiṁ tavānayā
5020038c akāmāṁ kāmayānasya śarīram upatapyate
5020038e icchantīṁ kāmayānasya prītir bhavati śobhanā
5020039a evam uktas tu rākṣasyā samutkṣiptas tato balī
5020039c jvaladbhāskaravarṇābhaṁ praviveśa niveśanam
5020040a devagandharvakanyāś ca nāgakanyāś ca tās tataḥ
5020040c parivārya daśagrīvaṁ viviśus tad gr̥hottamam
5020041a sa maithilīṁ dharmaparām avasthitāṁ; pravepamānāṁ paribhartsya rāvaṇaḥ
5020041c vihāya sītāṁ madanena mohitaḥ; svam eva veśma praviveśa bhāsvaram
5021001a ity uktvā maithilīṁ rājā rāvaṇaḥ śatrurāvaṇaḥ
5021001c saṁdiśya ca tataḥ sarvā rākṣasīr nirjagāma ha
5021002a niṣkrānte rākṣasendre tu punar antaḥpuraṁ gate
5021002c rākṣasyo bhīmarūpās tāḥ sītāṁ samabhidudruvuḥ
5021003a tataḥ sītām upāgamya rākṣasyaḥ krodhamūrchitāḥ
5021003c paraṁ paruṣayā vācā vaidehīm idam abruvan
5021004a paulastyasya variṣṭhasya rāvaṇasya mahātmanaḥ
5021004c daśagrīvasya bhāryātvaṁ sīte na bahu manyase
5021005a tatas tv ekajaṭā nāma rākṣasī vākyam abravīt
5021005c āmantrya krodhatāmrākṣī sītāṁ karatalodarīm
5021006a prajāpatīnāṁ ṣaṇṇāṁ tu caturtho yaḥ prajāpatiḥ
5021006c mānaso brahmaṇaḥ putraḥ pulastya iti viśrutaḥ
5021007a pulastyasya tu tejasvī maharṣir mānasaḥ sutaḥ
5021007c nāmnā sa viśravā nāma prajāpatisamaprabhaḥ
5021008a tasya putro viśālākṣi rāvaṇaḥ śatrurāvaṇaḥ
5021008c tasya tvaṁ rākṣasendrasya bhāryā bhavitum arhasi
5021008e mayoktaṁ cārusarvāṅgi vākyaṁ kiṁ nānumanyase
5021009a tato harijaṭā nāma rākṣasī vākyam abravīt
5021009c vivr̥tya nayane kopān mārjārasadr̥śekṣaṇā
5021010a yena devās trayastriṁśad devarājaś ca nirjitaḥ
5021010c tasya tvaṁ rākṣasendrasya bhāryā bhavitum arhasi
5021011a vīryotsiktasya śūrasya saṁgrāmeṣv anivartinaḥ
5021011c balino vīryayuktasyā bhāryātvaṁ kiṁ na lapsyase
5021012a priyāṁ bahumatāṁ bhāryāṁ tyaktvā rājā mahābalaḥ
5021012c sarvāsāṁ ca mahābhāgāṁ tvām upaiṣyati rāvaṇaḥ
5021013a samr̥ddhaṁ strīsahasreṇa nānāratnopaśobhitam
5021013c antaḥpuraṁ samutsr̥jya tvām upaiṣyati rāvaṇaḥ
5021014a asakr̥d devatā yuddhe nāgagandharvadānavāḥ
5021014c nirjitāḥ samare yena sa te pārśvam upāgataḥ
5021015a tasya sarvasamr̥ddhasyā rāvaṇasya mahātmanaḥ
5021015c kimarthaṁ rākṣasendrasya bhāryātvaṁ necchase ’dhame
5021016a yasya sūryo na tapati bhīto yasya ca mārutaḥ
5021016c na vāti smāyatāpāṅge kiṁ tvaṁ tasya na tiṣṭhasi
5021017a puṣpavr̥ṣṭiṁ ca taravo mumucur yasya vai bhayāt
5021017c śailāś ca subhru pānīyaṁ jaladāś ca yadecchati
5021018a tasya nairr̥tarājasya rājarājasya bhāmini
5021018c kiṁ tvaṁ na kuruṣe buddhiṁ bhāryārthe rāvaṇasya hi
5021019a sādhu te tattvato devi kathitaṁ sādhu bhāmini
5021019c gr̥hāṇa susmite vākyam anyathā na bhaviṣyasi
5022001a tataḥ sītām upāgamya rākṣasyo vikr̥tānanāḥ
5022001c paruṣaṁ paruṣā nārya ūcus tā vākyam apriyam
5022002a kiṁ tvam antaḥpure sīte sarvabhūtamanohare
5022002c mahārhaśayanopete na vāsam anumanyase
5022003a mānuṣī mānuṣasyaiva bhāryātvaṁ bahu manyase
5022003c pratyāhara mano rāmān na tvaṁ jātu bhaviṣyasi
5022004a mānuṣī mānuṣaṁ taṁ tu rāmam icchasi śobhane
5022004c rājyād bhraṣṭam asiddhārthaṁ viklavaṁ tam anindite
5022005a rākṣasīnāṁ vacaḥ śrutvā sītā padmanibhekṣaṇā
5022005c netrābhyām aśrupūrṇābhyām idaṁ vacanam abravīt
5022006a yad idaṁ lokavidviṣṭam udāharatha saṁgatāḥ
5022006c naitan manasi vākyaṁ me kilbiṣaṁ pratitiṣṭhati
5022007a na mānuṣī rākṣasasya bhāryā bhavitum arhati
5022007c kāmaṁ khādata māṁ sarvā na kariṣyāmi vo vacaḥ
5022007e dīno vā rājyahīno vā yo me bhartā sa me guruḥ
5022008a sītāyā vacanaṁ śrutvā rākṣasyaḥ krodhamūrchitāḥ
5022008c bhartsayanti sma paruṣair vākyai rāvaṇacoditāḥ
5022009a avalīnaḥ sa nirvākyo hanumāñ śiṁśapādrume
5022009c sītāṁ saṁtarjayantīs tā rākṣasīr aśr̥ṇot kapiḥ
5022010a tām abhikramya saṁrabdhā vepamānāṁ samantataḥ
5022010c bhr̥śaṁ saṁlilihur dīptān pralambadaśanacchadān
5022011a ūcuś ca paramakruddhāḥ pragr̥hyāśu paraśvadhān
5022011c neyam arhati bhartāraṁ rāvaṇaṁ rākṣasādhipam
5022012a sā bhartsyamānā bhīmābhī rākṣasībhir varānanā
5022012c sā bāṣpam apamārjantī śiṁśapāṁ tām upāgamat
5022013a tatas tāṁ śiṁśapāṁ sītā rākṣasībhiḥ samāvr̥tā
5022013c abhigamya viśālākṣī tasthau śokapariplutā
5022014a tāṁ kr̥śāṁ dīnavadanāṁ malināmbaradhāriṇīm
5022014c bhartsayāṁ cakrire bhīmā rākṣasyas tāḥ samantataḥ
5022015a tatas tāṁ vinatā nāma rākṣasī bhīmadarśanā
5022015c abravīt kupitākārā karālā nirṇatodarī
5022016a sīte paryāptam etāvad bhartr̥sneho nidarśitaḥ
5022016c sarvatrātikr̥taṁ bhadre vyasanāyopakalpate
5022017a parituṣṭāsmi bhadraṁ te mānuṣas te kr̥to vidhiḥ
5022017c mamāpi tu vacaḥ pathyaṁ bruvantyāḥ kuru maithili
5022018a rāvaṇaṁ bhaja bhartāraṁ bhartāraṁ sarvarakṣasām
5022018c vikrāntaṁ rūpavantaṁ ca sureśam iva vāsavam
5022019a dakṣiṇaṁ tyāgaśīlaṁ ca sarvasya priyavādinam
5022019c mānuṣaṁ kr̥paṇaṁ rāmaṁ tyaktvā rāvaṇam āśraya
5022020a divyāṅgarāgā vaidehi divyābharaṇabhūṣitā
5022020c adya prabhr̥ti sarveṣāṁ lokānām īśvarī bhava
5022020e agneḥ svāhā yathā devī śacīvendrasya śobhane
5022021a kiṁ te rāmeṇa vaidehi kr̥paṇena gatāyuṣā
5022022a etad uktaṁ ca me vākyaṁ yadi tvaṁ na kariṣyasi
5022022c asmin muhūrte sarvās tvāṁ bhakṣayiṣyāmahe vayam
5022023a anyā tu vikaṭā nāma lambamānapayodharā
5022023c abravīt kupitā sītāṁ muṣṭim udyamya garjatī
5022024a bahūny apratirūpāṇi vacanāni sudurmate
5022024c anukrośān mr̥dutvāc ca soḍhāni tava maithili
5022024e na ca naḥ kuruṣe vākyaṁ hitaṁ kālapuraskr̥tam
5022025a ānītāsi samudrasya pāram anyair durāsadam
5022025c rāvaṇāntaḥpuraṁ ghoraṁ praviṣṭā cāsi maithili
5022026a rāvaṇasya gr̥he rudhā asmābhis tu surakṣitā
5022026c na tvāṁ śaktaḥ paritrātum api sākṣāt puraṁdaraḥ
5022027a kuruṣva hitavādinyā vacanaṁ mama maithili
5022027c alam aśruprapātena tyaja śokam anarthakam
5022028a bhaja prītiṁ praharṣaṁ ca tyajaitāṁ nityadainyatām
5022028c sīte rākṣasarājena saha krīḍa yathāsukham
5022029a jānāsi hi yathā bhīru strīṇāṁ yauvanam adhruvam
5022029c yāvan na te vyatikrāmet tāvat sukham avāpnuhi
5022030a udyānāni ca ramyāṇi parvatopavanāni ca
5022030c saha rākṣasarājena cara tvaṁ madirekṣaṇe
5022031a strīsahasrāṇi te sapta vaśe sthāsyanti sundari
5022031c rāvaṇaṁ bhaja bhartāraṁ bhartāraṁ sarvarakṣasām
5022032a utpāṭya vā te hr̥dayaṁ bhakṣayiṣyāmi maithili
5022032c yadi me vyāhr̥taṁ vākyaṁ na yathāvat kariṣyasi
5022033a tataś caṇḍodarī nāma rākṣasī krūradarśanā
5022033c bhrāmayantī mahac chūlam idaṁ vacanam abravīt
5022034a imāṁ hariṇalokākṣīṁ trāsotkampapayodharām
5022034c rāvaṇena hr̥tāṁ dr̥ṣṭvā daurhr̥do me mahān abhūt
5022035a yakr̥tplīham athotpīḍaṁ hr̥dayaṁ ca sabandhanam
5022035c antrāṇy api tathā śīrṣaṁ khādeyam iti me matiḥ
5022036a tatas tu praghasā nāma rākṣasī vākyam abravīt
5022036c kaṇṭham asyā nr̥śaṁsāyāḥ pīḍayāmaḥ kim āsyate
5022037a nivedyatāṁ tato rājñe mānuṣī sā mr̥teti ha
5022037c nātra kaś cana saṁdehaḥ khādateti sa vakṣyati
5022038a tatas tv ajāmukhī nāma rākṣasī vākyam abravīt
5022038c viśasyemāṁ tataḥ sarvān samān kuruta pīlukān
5022039a vibhajāma tataḥ sarvā vivādo me na rocate
5022039c peyam ānīyatāṁ kṣipraṁ mālyaṁ ca vividhaṁ bahu
5022040a tataḥ śūrpaṇakhā nāma rākṣasī vākyam abravīt
5022040c ajāmukhā yad uktaṁ hi tad eva mama rocate
5022041a surā cānīyatāṁ kṣipraṁ sarvaśokavināśinī
5022041c mānuṣaṁ māṁsam āsādya nr̥tyāmo ’tha nikumbhilām
5022042a evaṁ saṁbhartsyamānā sā sītā surasutopamā
5022042c rākṣasībhiḥ sughorābhir dhairyam utsr̥jya roditi
5023001a tathā tāsāṁ vadantīnāṁ paruṣaṁ dāruṇaṁ bahu
5023001c rākṣasīnām asaumyānāṁ ruroda janakātmajā
5023002a evam uktā tu vaidehī rākṣasībhir manasvinī
5023002c uvāca paramatrastā bāṣpagadgadayā girā
5023003a na mānuṣī rākṣasasya bhāryā bhavitum arhati
5023003c kāmaṁ khādata māṁ sarvā na kariṣyāmi vo vacaḥ
5023004a sā rākṣasī madhyagatā sītā surasutopamā
5023004c na śarma lebhe duḥkhārtā rāvaṇena ca tarjitā
5023005a vepate smādhikaṁ sītā viśantīvāṅgam ātmanaḥ
5023005c vane yūthaparibhraṣṭā mr̥gī kokair ivārditā
5023006a sā tv aśokasya vipulāṁ śākhām ālambya puṣpitām
5023006c cintayām āsa śokena bhartāraṁ bhagnamānasā
5023007a sā snāpayantī vipulau stanau netrajalasravaiḥ
5023007c cintayantī na śokasya tadāntam adhigacchati
5023008a sā vepamānā patitā pravāte kadalī yathā
5023008c rākṣasīnāṁ bhayatrastā vivarṇavadanābhavat
5023009a tasyā sā dīrghavipulā vepantyāḥ sītayā tadā
5023009c dadr̥śe kampinī veṇī vyālīva parisarpatī
5023010a sā niḥśvasantī duḥkhārtā śokopahatacetanā
5023010c ārtā vyasr̥jad aśrūṇi maithilī vilalāpa ha
5023011a hā rāmeti ca duḥkhārtā punar hā lakṣmaṇeti ca
5023011c hā śvaśru mama kausalye hā sumitreti bhāvini
5023012a lokapravādaḥ satyo ’yaṁ paṇḍitaiḥ samudāhr̥taḥ
5023012c akāle durlabho mr̥tyuḥ striyā vā puruṣasya vā
5023013a yatrāham ābhiḥ krūrābhī rākṣasībhir ihārditā
5023013c jīvāmi hīnā rāmeṇa muhūrtam api duḥkhitā
5023014a eṣālpapuṇyā kr̥paṇā vinaśiṣyāmy anāthavat
5023014c samudramadhye nau pūrṇā vāyuvegair ivāhatā
5023015a bhartāraṁ tam apaśyantī rākṣasīvaśam āgatā
5023015c sīdāmi khalu śokena kūlaṁ toyahataṁ yathā
5023016a taṁ padmadalapatrākṣaṁ siṁhavikrāntagāminam
5023016c dhanyāḥ paśyanti me nāthaṁ kr̥tajñaṁ priyavādinam
5023017a sarvathā tena hīnāyā rāmeṇa viditātmanā
5023017c tīṣkṇaṁ viṣam ivāsvādya durlabhaṁ mama jīvitam
5023018a kīdr̥śaṁ tu mayā pāpaṁ purā dehāntare kr̥tam
5023018c yenedaṁ prāpyate duḥkhaṁ mayā ghoraṁ sudāruṇam
5023019a jīvitaṁ tyaktum icchāmi śokena mahatā vr̥tā
5023019c rākṣasībhiś ca rakṣantyā rāmo nāsādyate mayā
5023020a dhig astu khalu mānuṣyaṁ dhig astu paravaśyatām
5023020c na śakyaṁ yat parityaktum ātmacchandena jīvitam
5024001a prasaktāśrumukhīty evaṁ bruvantī janakātmajā
5024001c adhomukhamukhī bālā vilaptum upacakrame
5024002a unmatteva pramatteva bhrāntacitteva śocatī
5024002c upāvr̥ttā kiśorīva viveṣṭantī mahītale
5024003a rāghavasyāpramattasya rakṣasā kāmarūpiṇā
5024003c rāvaṇena pramathyāham ānītā krośatī balāt
5024004a rākṣasī vaśam āpannā bhartyamānā sudāruṇam
5024004c cintayantī suduḥkhārtā nāhaṁ jīvitum utsahe
5024005a na hi me jīvitenārtho naivārthair na ca bhūṣaṇaiḥ
5024005c vasantyā rākṣasī madhye vinā rāmaṁ mahāratham
5024006a dhiṅ mām anāryām asatīṁ yāhaṁ tena vinā kr̥tā
5024006c muhūrtam api rakṣāmi jīvitaṁ pāpajīvitā
5024007a kā ca me jīvite śraddhā sukhe vā taṁ priyaṁ vinā
5024007c bhartāraṁ sāgarāntāyā vasudhāyāḥ priyaṁ vadam
5024008a bhidyatāṁ bhakṣyatāṁ vāpi śarīraṁ visr̥jāmy aham
5024008c na cāpy ahaṁ ciraṁ duḥkhaṁ saheyaṁ priyavarjitā
5024009a caraṇenāpi savyena na spr̥śeyaṁ niśācaram
5024009c rāvaṇaṁ kiṁ punar ahaṁ kāmayeyaṁ vigarhitam
5024010a pratyākhyātaṁ na jānāti nātmānaṁ nātmanaḥ kulam
5024010c yo nr̥śaṁsa svabhāvena māṁ prārthayitum icchati
5024011a chinnā bhinnā vibhaktā vā dīpte vāgnau pradīpitā
5024011c rāvaṇaṁ nopatiṣṭheyaṁ kiṁ pralāpena vaś ciram
5024012a khyātaḥ prājñaḥ kr̥tajñaś ca sānukrośaś ca rāghavaḥ
5024012c sadvr̥tto niranukrośaḥ śaṅke madbhāgyasaṁkṣayāt
5024013a rākṣasānāṁ janasthāne sahasrāṇi caturdaśa
5024013c yenaikena nirastāni sa māṁ kiṁ nābhipadyate
5024014a niruddhā rāvaṇenāham alpavīryeṇa rakṣasā
5024014c samarthaḥ khalu me bhartā rāvaṇaṁ hantum āhave
5024015a virādho daṇḍakāraṇye yena rākṣasapuṁgavaḥ
5024015c raṇe rāmeṇa nihataḥ sa māṁ kiṁ nābhipadyate
5024016a kāmaṁ madhye samudrasya laṅkeyaṁ duṣpradharṣaṇā
5024016c na tu rāghavabāṇānāṁ gatirodhī ha vidyate
5024017a kiṁ nu tat kāraṇaṁ yena rāmo dr̥ḍhaparākramaḥ
5024017c rakṣasāpahr̥tāṁ bhāryām iṣṭāṁ nābhyavapadyate
5024018a ihasthāṁ māṁ na jānīte śaṅke lakṣmaṇapūrvajaḥ
5024018c jānann api hi tejasvī dharṣaṇāṁ marṣayiṣyati
5024019a hr̥teti yo ’dhigatvā māṁ rāghavāya nivedayet
5024019c gr̥dhrarājo ’pi sa raṇe rāvaṇena nipātitaḥ
5024020a kr̥taṁ karma mahat tena māṁ tadābhyavapadyatā
5024020c tiṣṭhatā rāvaṇadvandve vr̥ddhenāpi jaṭāyuṣā
5024021a yadi mām iha jānīyād vartamānāṁ sa rāghavaḥ
5024021c adya bāṇair abhikruddhaḥ kuryāl lokam arākṣasaṁ
5024022a vidhamec ca purīṁ laṅkāṁ śoṣayec ca mahodadhim
5024022c rāvaṇasya ca nīcasya kīrtiṁ nāma ca nāśayet
5024023a tato nihatanathānāṁ rākṣasīnāṁ gr̥he gr̥he
5024023c yathāham evaṁ rudatī tathā bhūyo na saṁśayaḥ
5024023e anviṣya rakṣasāṁ laṅkāṁ kuryād rāmaḥ salakṣmaṇaḥ
5024024a na hi tābhyāṁ ripur dr̥ṣṭo muhūtam api jīvati
5024024c citā dhūmākulapathā gr̥dhramaṇḍalasaṁkulā
5024024e acireṇa tu laṅkeyaṁ śmaśānasadr̥śī bhavet
5024025a acireṇaiva kālena prāpsyāmy eva manoratham
5024025c duṣprasthāno ’yam ākhyāti sarveṣāṁ vo viparyayaḥ
5024026a yādr̥śāni tu dr̥śyante laṅkāyām aśubhāni tu
5024026c acireṇaiva kālena bhaviṣyati hataprabhā
5024027a nūnaṁ laṅkā hate pāpe rāvaṇe rākṣasādhipe
5024027c śoṣaṁ yāsyati durdharṣā pramadā vidhavā yathā
5024028a puṣyotsavasamr̥ddhā ca naṣṭabhartrī sarākṣasā
5024028c bhaviṣyati purī laṅkā naṣṭabhartrī yathāṅganā
5024029a nūnaṁ rākṣasakanyānāṁ rudantīnāṁ gr̥he gr̥he
5024029c śroṣyāmi nacirād eva duḥkhārtānām iha dhvanim
5024030a sāndhakārā hatadyotā hatarākṣasapuṁgavā
5024030c bhaviṣyati purī laṅkā nirdagdhā rāmasāyakaiḥ
5024031a yadi nāma sa śūro māṁ rāmo raktāntalocanaḥ
5024031c jānīyād vartamānāṁ hi rāvaṇasya niveśane
5024032a anena tu nr̥śaṁsena rāvaṇenādhamena me
5024032c samayo yas tu nirdiṣṭas tasya kālo ’yam āgataḥ
5024033a akāryaṁ ye na jānanti nairr̥tāḥ pāpakāriṇaḥ
5024033c adharmāt tu mahotpāto bhaviṣyati hi sāmpratam
5024034a naite dharmaṁ vijānanti rākṣasāḥ piśitāśanāḥ
5024034c dhruvaṁ māṁ prātarāśārthe rākṣasaḥ kalpayiṣyati
5024035a sāhaṁ kathaṁ kariṣyāmi taṁ vinā priyadarśanam
5024035c rāmaṁ raktāntanayanam apaśyantī suduḥkhitā
5024036a yadi kaś cit pradātā me viṣasyādya bhaved iha
5024036c kṣipraṁ vaivasvataṁ devaṁ paśyeyaṁ patinā vinā
5024037a nājānāj jīvatīṁ rāmaḥ sa māṁ lakṣmaṇapūrvajaḥ
5024037c jānantau tau na kuryātāṁ norvyāṁ hi mama mārgaṇam
5024038a nūnaṁ mamaiva śokena sa vīro lakṣmaṇāgrajaḥ
5024038c devalokam ito yātas tyaktvā dehaṁ mahītale
5024039a dhanyā devāḥ sagandharvāḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ
5024039c mama paśyanti ye nāthaṁ rāmaṁ rājīvalocanam
5024040a atha vā na hi tasyārthe dharmakāmasya dhīmataḥ
5024040c mayā rāmasya rājarṣer bhāryayā paramātmanaḥ
5024041a dr̥śyamāne bhavet prītaḥ sauhr̥daṁ nāsty apaśyataḥ
5024041c nāśayanti kr̥taghrās tu na rāmo nāśayiṣyati
5024042a kiṁ nu me na guṇāḥ ke cit kiṁ vā bhāgya kṣayo hi me
5024042c yāhaṁ sītā varārheṇa hīnā rāmeṇa bhāminī
5024043a śreyo me jīvitān martuṁ vihīnā yā mahātmanā
5024043c rāmād akliṣṭacāritrāc chūrāc chatrunibarhaṇāt
5024044a atha vā nyastaśastrau tau vane mūlaphalāśanau
5024044c bhrātarau hi nara śreṣṭhau carantau vanagocarau
5024045a atha vā rākṣasendreṇa rāvaṇena durātmanā
5024045c chadmanā ghātitau śūrau bhrātarau rāmalakṣmaṇau
5024046a sāham evaṁgate kāle martum icchāmi sarvathā
5024046c na ca me vihito mr̥tyur asmin duḥkhe ’pi vartati
5024047a dhanyāḥ khalu mahātmāno munayaḥ satyasaṁmatāḥ
5024047c jitātmāno mahābhāgā yeṣāṁ na staḥ priyāpriye
5024048a priyān na saṁbhaved duḥkham apriyād adhikaṁ bhayam
5024048c tābhyāṁ hi ye viyujyante namas teṣāṁ mahātmanām
5024049a sāhaṁ tyaktā priyeṇeha rāmeṇa viditātmanā
5024049c prāṇāṁs tyakṣyāmi pāpasya rāvaṇasya gatā vaśam
5025001a ity uktāḥ sītayā ghoraṁ rākṣasyaḥ krodhamūrchitāḥ
5025001c kāś cij jagmus tad ākhyātuṁ rāvaṇasya tarasvinaḥ
5025002a tataḥ sītām upāgamya rākṣasyo ghoradarśanāḥ
5025002c punaḥ paruṣam ekārtham anarthārtham athābruvan
5025003a hantedānīṁ tavānārye sīte pāpaviniścaye
5025003c rākṣasyo bhakṣayiṣyanti māṁsam etad yathāsukham
5025004a sītāṁ tābhir anāryābhir dr̥ṣṭvā saṁtarjitāṁ tadā
5025004c rākṣasī trijaṭāvr̥ddhā śayānā vākyam abravīt
5025005a ātmānaṁ khādatānāryā na sītāṁ bhakṣayiṣyatha
5025005c janakasya sutām iṣṭāṁ snuṣāṁ daśarathasya ca
5025006a svapno hy adya mayā dr̥ṣṭo dāruṇo romaharṣaṇaḥ
5025006c rākṣasānām abhāvāya bhartur asyā bhavāya ca
5025007a evam uktās trijaṭayā rākṣasyaḥ krodhamūrchitāḥ
5025007c sarvā evābruvan bhītās trijaṭāṁ tām idaṁ vacaḥ
5025008a kathayasva tvayā dr̥ṣṭaḥ svapne ’yaṁ kīdr̥śo niśi
5025009a tāsāṁ śrutvā tu vacanaṁ rākṣasīnāṁ mukhodgatam
5025009c uvāca vacanaṁ kāle trijaṭāsvapnasaṁśritam
5025010a gajadantamayīṁ divyāṁ śibikām antarikṣagām
5025010c yuktāṁ vājisahasreṇa svayam āsthāya rāghavaḥ
5025011a svapne cādya mayā dr̥ṣṭā sītā śuklāmbarāvr̥tā
5025011c sāgareṇa parikṣiptaṁ śvetaparvatam āsthitā
5025011e rāmeṇa saṁgatā sītā bhāskareṇa prabhā yathā
5025012a rāghavaś ca mayā dr̥ṣṭaś caturdantaṁ mahāgajam
5025012c ārūḍhaḥ śailasaṁkāśaṁ cacāra sahalakṣmaṇaḥ
5025013a tatas tau naraśārdūlau dīpyamānau svatejasā
5025013c śuklamālyāmbaradharau jānakīṁ paryupasthitau
5025014a tatas tasya nagasyāgre ākāśasthasya dantinaḥ
5025014c bhartrā parigr̥hītasya jānakī skandham āśritā
5025015a bhartur aṅkāt samutpatya tataḥ kamalalocanā
5025015c candrasūryau mayā dr̥ṣṭā pāṇibhyāṁ parimārjatī
5025016a tatas tābhyāṁ kumārābhyām āsthitaḥ sa gajottamaḥ
5025016c sītayā ca viśālākṣyā laṅkāyā upari sthitaḥ
5025017a pāṇḍurarṣabhayuktena rathenāṣṭayujā svayam
5025017c śuklamālyāmbaradharo lakṣmaṇena samāgataḥ
5025017e lakṣmaṇena saha bhrātrā sītayā saha bhāryayā
5025018a vimānāt puṣpakād adya rāvaṇaḥ patito bhuvi
5025018c kr̥ṣyapāṇaḥ striyā dr̥ṣṭo muṇḍaḥ kr̥ṣṇāmbaraḥ punaḥ
5025019a rathena kharayuktena raktamālyānulepanaḥ
5025019c prayāto dakṣiṇām āśāṁ praviṣṭaḥ kardamaṁ hradam
5025020a kaṇṭhe baddhvā daśagrīvaṁ pramadā raktavāsinī
5025020c kālī kardamaliptāṅgī diśaṁ yāmyāṁ prakarṣati
5025021a varāheṇa daśagrīvaḥ śiṁśumāreṇa cendrajit
5025021c uṣṭreṇa kumbhakarṇaś ca prayāto dakṣiṇāṁ diśam
5025022a samājaś ca mahān vr̥tto gītavāditraniḥsvanaḥ
5025022c pibatāṁ raktamālyānāṁ rakṣasāṁ raktavāsasām
5025023a laṅkā ceyaṁ purī ramyā savājirathasaṁkulā
5025023c sāgare patitā dr̥ṣṭā bhagnagopuratoraṇā
5025024a pītva tailaṁ pranr̥ttāś ca prahasantyo mahāsvanāḥ
5025024c laṅkāyāṁ bhasmarūkṣāyāṁ sarvā rākṣasayoṣitaḥ
5025025a kumbhakarṇādayaś ceme sarve rākṣasapuṁgavāḥ
5025025c raktaṁ nivasanaṁ gr̥hya praviṣṭā gomayahrade
5025026a apagacchata naśyadhvaṁ sītām āpnoti rāghavaḥ
5025026c ghātayet paramāmarṣī sarvaiḥ sārdhaṁ hi rākṣasaiḥ
5025027a priyāṁ bahumatāṁ bhāryāṁ vanavāsam anuvratām
5025027c bhartsitāṁ tarjitāṁ vāpi nānumaṁsyati rāghavaḥ
5025028a tad alaṁ krūravākyair vaḥ sāntvam evābhidhīyatām
5025028c abhiyācāma vaidehīm etad dhi mama rocate
5025029a yasyā hy evaṁ vidhaḥ svapno duḥkhitāyāḥ pradr̥śyate
5025029c sā duḥkhair bahubhir muktā priyaṁ prāpnoty anuttamam
5025030a bhartsitām api yācadhvaṁ rākṣasyaḥ kiṁ vivakṣayā
5025030c rāghavād dhi bhayaṁ ghoraṁ rākṣasānām upasthitam
5025031a praṇipāta prasannā hi maithilī janakātmajā
5025031c alam eṣā paritrātuṁ rākṣasyo mahato bhayāt
5025032a api cāsyā viśālākṣyā na kiṁ cid upalakṣaye
5025032c viruddham api cāṅgeṣu susūkṣmam api lakṣmaṇam
5025033a chāyā vaiguṇya mātraṁ tu śaṅke duḥkham upasthitam
5025033c aduḥkhārhām imāṁ devīṁ vaihāyasam upasthitām
5025034a arthasiddhiṁ tu vaidehyāḥ paśyāmy aham upasthitām
5025034c rākṣasendravināśaṁ ca vijayaṁ rāghavasya ca
5025035a nimittabhūtam etat tu śrotum asyā mahat priyam
5025035c dr̥śyate ca sphurac cakṣuḥ padmapatram ivāyatam
5025036a īṣac ca hr̥ṣito vāsyā dakṣiṇāyā hy adakṣiṇaḥ
5025036c akasmād eva vaidehyā bāhur ekaḥ prakampate
5025037a kareṇuhastapratimaḥ savyaś corur anuttamaḥ
5025037c vepan sūcayatīvāsyā rāghavaṁ purataḥ sthitam
5025038a pakṣī ca śākhā nilayaṁ praviṣṭaḥ; punaḥ punaś cottamasāntvavādī
5025038c sukhāgatāṁ vācam udīrayāṇaḥ; punaḥ punaś codayatīva hr̥ṣṭaḥ
5026001a sā rākṣasendrasya vaco niśamya; tad rāvaṇasyāpriyam apriyārtā
5026001c sītā vitatrāsa yathā vanānte; siṁhābhipannā gajarājakanyā
5026002a sā rākṣasī madhyagatā ca bhīrur; vāgbhir bhr̥śaṁ rāvaṇatarjitā ca
5026002c kāntāramadhye vijane visr̥ṣṭā; bāleva kanyā vilalāpa sītā
5026003a satyaṁ batedaṁ pravadanti loke; nākālamr̥tyur bhavatīti santaḥ
5026003c yatrāham evaṁ paribhartsyamānā; jīvāmi kiṁ cit kṣaṇam apy apuṇyā
5026004a sukhād vihīnaṁ bahuduḥkhapūrṇam; idaṁ tu nūnaṁ hr̥dayaṁ sthiraṁ me
5026004c vidīryate yan na sahasradhādya; vajrāhataṁ śr̥ṅgam ivācalasya
5026005a naivāsti nūnaṁ mama doṣam atra; vadhyāham asyāpriyadarśanasya
5026005c bhāvaṁ na cāsyāham anupradātum; alaṁ dvijo mantram ivādvijāya
5026006a nūnaṁ mamāṅgāny acirād anāryaḥ; śastraiḥ śitaiś chetsyati rākṣasendraḥ
5026006c tasminn anāgacchati lokanāthe; garbhasthajantor iva śalyakr̥ntaḥ
5026007a duḥkhaṁ batedaṁ mama duḥkhitāyā; māsau cirāyābhigamiṣyato dvau
5026007c baddhasya vadhyasya yathā niśānte; rājāparādhād iva taskarasya
5026008a hā rāma hā lakṣmaṇa hā sumitre; hā rāma mātaḥ saha me jananyā
5026008c eṣā vipadyāmy aham alpabhāgyā; mahārṇave naur iva mūḍha vātā
5026009a tarasvinau dhārayatā mr̥gasya; sattvena rūpaṁ manujendraputrau
5026009c nūnaṁ viśastau mama kāraṇāt tau; siṁharṣabhau dvāv iva vaidyutena
5026010a nūnaṁ sa kālo mr̥garūpadhārī; mām alpabhāgyāṁ lulubhe tadānīm
5026010c yatrāryaputraṁ visasarja mūḍhā; rāmānujaṁ lakṣmaṇapūrvakaṁ ca
5026011a hā rāma satyavrata dīrghavāho; hā pūrṇacandrapratimānavaktra
5026011c hā jīvalokasya hitaḥ priyaś ca; vadhyāṁ na māṁ vetsi hi rākṣasānām
5026012a ananyadevatvam iyaṁ kṣamā ca; bhūmau ca śayyā niyamaś ca dharme
5026012c pativratātvaṁ viphalaṁ mamedaṁ; kr̥taṁ kr̥taghneṣv iva mānuṣāṇām
5026013a mogho hi dharmaś carito mamāyaṁ; tathaikapatnītvam idaṁ nirartham
5026013c yā tvāṁ na paśyāmi kr̥śā vivarṇā; hīnā tvayā saṁgamane nirāśā
5026014a pitur nirdeśaṁ niyamena kr̥tvā; vanān nivr̥ttaś caritavrataś ca
5026014c strībhis tu manye vipulekṣaṇābhiḥ; saṁraṁsyase vītabhayaḥ kr̥tārthaḥ
5026015a ahaṁ tu rāma tvayi jātakāmā; ciraṁ vināśāya nibaddhabhāvā
5026015c moghaṁ caritvātha tapovrataṁ ca; tyakṣyāmi dhig jīvitam alpabhāgyā
5026016a sā jīvitaṁ kṣipram ahaṁ tyajeyaṁ; viṣeṇa śastreṇa śitena vāpi
5026016c viṣasya dātā na tu me ’sti kaś cic; chastrasya vā veśmani rākṣasasya
5026017a śokābhitaptā bahudhā vicintya; sītātha veṇyudgrathanaṁ gr̥hītvā
5026017c udbadhya veṇyudgrathanena śīghram; ahaṁ gamiṣyāmi yamasya mūlam
5026018a itīva sītā bahudhā vilapya; sarvātmanā rāmam anusmarantī
5026018c pravepamānā pariśuṣkavaktrā; nagottamaṁ puṣpitam āsasāda
5026019a upasthitā sā mr̥dur sarvagātrī; śākhāṁ gr̥hītvātha nagasya tasya
5026019c tasyās tu rāmaṁ pravicintayantyā; rāmānujaṁ svaṁ ca kulaṁ śubhāṅgyāḥ
5026020a śokānimittāni tadā bahūni; dhairyārjitāni pravarāṇi loke
5026020c prādurnimittāni tadā babhūvuḥ; purāpi siddhāny upalakṣitāni
5027001a tathāgatāṁ tāṁ vyathitām aninditāṁ; vyapetaharṣāṁ paridīnamānasām
5027001c śubhāṁ nimittāni śubhāni bhejire; naraṁ śriyā juṣṭam ivopajīvinaḥ
5027002a tasyāḥ śubhaṁ vāmam arālapakṣma; rājīvr̥taṁ kr̥ṣṇaviśālaśuklam
5027002c prāspandataikaṁ nayanaṁ sukeśyā; mīnāhataṁ padmam ivābhitāmram
5027003a bhujaś ca cārvañcitapīnavr̥ttaḥ; parārdhya kālāgurucandanārhaḥ
5027003c anuttamenādhyuṣitaḥ priyeṇa; cireṇa vāmaḥ samavepatāśu
5027004a gajendrahastapratimaś ca pīnas; tayor dvayoḥ saṁhatayoḥ sujātaḥ
5027004c praspandamānaḥ punar ūrur asyā; rāmaṁ purastāt sthitam ācacakṣe
5027005a śubhaṁ punar hemasamānavarṇam; īṣadrajodhvastam ivāmalākṣyāḥ
5027005c vāsaḥ sthitāyāḥ śikharāgradantyāḥ; kiṁ cit parisraṁsata cārugātryāḥ
5027006a etair nimittair aparaiś ca subhrūḥ; saṁbodhitā prāg api sādhusiddhaiḥ
5027006c vātātapaklāntam iva pranaṣṭaṁ; varṣeṇa bījaṁ pratisaṁjaharṣa
5027007a tasyāḥ punar bimbaphalopamauṣṭhaṁ; svakṣibhrukeśāntam arālapakṣma
5027007c vaktraṁ babhāse sitaśukladaṁṣṭraṁ; rāhor mukhāc candra iva pramuktaḥ
5027008a sā vītaśokā vyapanītatandrī; śāntajvarā harṣavibuddhasattvā
5027008c aśobhatāryā vadanena śukle; śītānśunā rātrir ivoditena
5028001a hanumān api vikrāntaḥ sarvaṁ śuśrāva tattvataḥ
5028001c sītāyās trijaṭāyāś ca rākṣasīnāṁ ca tarjanam
5028002a avekṣamāṇas tāṁ devīṁ devatām iva nandane
5028002c tato bahuvidhāṁ cintāṁ cintayām āsa vānaraḥ
5028003a yāṁ kapīnāṁ sahasrāṇi subahūny ayutāni ca
5028003c dikṣu sarvāsu mārgante seyam āsāditā mayā
5028004a cāreṇa tu suyuktena śatroḥ śaktim avekṣitā
5028004c gūḍhena caratā tāvad avekṣitam idaṁ mayā
5028005a rākṣasānāṁ viśeṣaś ca purī ceyam avekṣitā
5028005c rākṣasādhipater asya prabhāvo rāvaṇasya ca
5028006a yuktaṁ tasyāprameyasya sarvasattvadayāvataḥ
5028006c samāśvāsayituṁ bhāryāṁ patidarśanakāṅkṣiṇīm
5028007a aham āśvāsayāmy enāṁ pūrṇacandranibhānanām
5028007c adr̥ṣṭaduḥkhāṁ duḥkhasya na hy antam adhigacchatīm
5028008a yadi hy aham imāṁ devīṁ śokopahatacetanām
5028008c anāśvāsya gamiṣyāmi doṣavad gamanaṁ bhavet
5028009a gate hi mayi tatreyaṁ rājaputrī yaśasvinī
5028009c paritrāṇam avindantī jānakī jīvitaṁ tyajet
5028010a mayā ca sa mahābāhuḥ pūrṇacandranibhānanaḥ
5028010c samāśvāsayituṁ nyāyyaḥ sītādarśanalālasaḥ
5028011a niśācarīṇāṁ pratyakṣam akṣamaṁ cābhibhāṣaṇam
5028011c kathaṁ nu khalu kartavyam idaṁ kr̥cchra gato hy aham
5028012a anena rātriśeṣeṇa yadi nāśvāsyate mayā
5028012c sarvathā nāsti saṁdehaḥ parityakṣyati jīvitam
5028013a rāmaś ca yadi pr̥cchen māṁ kiṁ māṁ sītābravīd vacaḥ
5028013c kim ahaṁ taṁ pratibrūyām asaṁbhāṣya sumadhyamām
5028014a sītāsaṁdeśarahitaṁ mām itas tvarayā gatam
5028014c nirdahed api kākutsthaḥ kruddhas tīvreṇa cakṣuṣā
5028015a yadi ced yojayiṣyāmi bhartāraṁ rāmakāraṇāt
5028015c vyartham āgamanaṁ tasya sasainyasya bhaviṣyati
5028016a antaraṁ tv aham āsādya rākṣasīnām iha sthitaḥ
5028016c śanair āśvāsayiṣyāmi saṁtāpabahulām imām
5028017a ahaṁ hy atitanuś caiva vanaraś ca viśeṣataḥ
5028017c vācaṁ codāhariṣyāmi mānuṣīm iha saṁskr̥tām
5028018a yadi vācaṁ pradāsyāmi dvijātir iva saṁskr̥tām
5028018c rāvaṇaṁ manyamānā māṁ sītā bhītā bhaviṣyati
5028019a avaśyam eva vaktavyaṁ mānuṣaṁ vākyam arthavat
5028019c mayā sāntvayituṁ śakyā nānyatheyam aninditā
5028020a seyam ālokya me rūpaṁ jānakī bhāṣitaṁ tathā
5028020c rakṣobhis trāsitā pūrvaṁ bhūyas trāsaṁ gamiṣyati
5028021a tato jātaparitrāsā śabdaṁ kuryān manasvinī
5028021c jānamānā viśālākṣī rāvaṇaṁ kāmarūpiṇam
5028022a sītayā ca kr̥te śabde sahasā rākṣasīgaṇaḥ
5028022c nānāpraharaṇo ghoraḥ sameyād antakopamaḥ
5028023a tato māṁ saṁparikṣipya sarvato vikr̥tānanāḥ
5028023c vadhe ca grahaṇe caiva kuryur yatnaṁ yathābalam
5028024a taṁ māṁ śākhāḥ praśākhāś ca skandhāṁś cottamaśākhinām
5028024c dr̥ṣṭvā viparidhāvantaṁ bhaveyur bhayaśaṅkitāḥ
5028025a mama rūpaṁ ca saṁprekṣya vanaṁ vicarato mahat
5028025c rākṣasyo bhayavitrastā bhaveyur vikr̥tānanāḥ
5028026a tataḥ kuryuḥ samāhvānaṁ rākṣasyo rakṣasām api
5028026c rākṣasendraniyuktānāṁ rākṣasendraniveśane
5028027a te śūlaśaranistriṁśa vividhāyudhapāṇayaḥ
5028027c āpateyur vimarde ’smin vegenodvignakāriṇaḥ
5028028a saṁkruddhas tais tu parito vidhaman rakṣasāṁ balam
5028028c śaknuyaṁ na tu saṁprāptuṁ paraṁ pāraṁ mahodadheḥ
5028029a māṁ vā gr̥hṇīyur āplutya bahavaḥ śīghrakāriṇaḥ
5028029c syād iyaṁ cāgr̥hītārthā mama ca grahaṇaṁ bhavet
5028030a hiṁsābhirucayo hiṁsyur imāṁ vā janakātmajām
5028030c vipannaṁ syāt tataḥ kāryaṁ rāmasugrīvayor idam
5028031a uddeśe naṣṭamārge ’smin rākṣasaiḥ parivārite
5028031c sāgareṇa parikṣipte gupte vasati jānakī
5028032a viśaste vā gr̥hīte vā rakṣobhir mayi saṁyuge
5028032c nānyaṁ paśyāmi rāmasya sahāyaṁ kāryasādhane
5028033a vimr̥śaṁś ca na paśyāmi yo hate mayi vānaraḥ
5028033c śatayojanavistīrṇaṁ laṅghayeta mahodadhim
5028034a kāmaṁ hantuṁ samartho ’smi sahasrāṇy api rakṣasām
5028034c na tu śakṣyāmi saṁprāptuṁ paraṁ pāraṁ mahodadheḥ
5028035a asatyāni ca yuddhāni saṁśayo me na rocate
5028035c kaś ca niḥsaṁśayaṁ kāryaṁ kuryāt prājñaḥ sasaṁśayam
5028036a eṣa doṣo mahān hi syān mama sītābhibhāṣaṇe
5028036c prāṇatyāgaś ca vaidehyā bhaved anabhibhāṣaṇe
5028037a bhūtāś cārthā vinaśyanti deśakālavirodhitāḥ
5028037c viklavaṁ dūtam āsādya tamaḥ sūryodaye yathā
5028038a arthānarthāntare buddhir niścitāpi na śobhate
5028038c ghātayanti hi kāryāṇi dūtāḥ paṇḍitamāninaḥ
5028039a na vinaśyet kathaṁ kāryaṁ vaiklavyaṁ na kathaṁ bhavet
5028039c laṅghanaṁ ca samudrasya kathaṁ nu na vr̥thā bhavet
5028040a kathaṁ nu khalu vākyaṁ me śr̥ṇuyān nodvijeta ca
5028040c iti saṁcintya hanumāṁś cakāra matimān matim
5028041a rāmam akliṣṭakarmāṇaṁ svabandhum anukīrtayan
5028041c nainām udvejayiṣyāmi tad bandhugatamānasām
5028042a ikṣvākūṇāṁ variṣṭhasya rāmasya viditātmanaḥ
5028042c śubhāni dharmayuktāni vacanāni samarpayan
5028043a śrāvayiṣyāmi sarvāṇi madhurāṁ prabruvan giram
5028043c śraddhāsyati yathā hīyaṁ tathā sarvaṁ samādadhe
5028044a iti sa bahuvidhaṁ mahānubhāvo; jagatipateḥ pramadām avekṣamāṇaḥ
5028044c madhuram avitathaṁ jagāda vākyaṁ; drumaviṭapāntaram āsthito hanūmān
5029001a evaṁ bahuvidhāṁ cintāṁ cintayitva mahākapiḥ
5029001c saṁśrave madhuraṁ vākyaṁ vaidehyā vyājahāra ha
5029002a rājā daśaratho nāma rathakuñjaravājinām
5029002c puṇyaśīlo mahākīrtir r̥jur āsīn mahāyaśāḥ
5029002e cakravartikule jātaḥ puraṁdarasamo bale
5029003a ahiṁsāratir akṣudro ghr̥ṇī satyaparākramaḥ
5029003c mukhyaś cekṣvākuvaṁśasya lakṣmīvām̐l lakṣmivardhanaḥ
5029004a pārthivavyañjanair yuktaḥ pr̥thuśrīḥ pārthivarṣabhaḥ
5029004c pr̥thivyāṁ caturantayāṁ viśrutaḥ sukhadaḥ sukhī
5029005a tasya putraḥ priyo jyeṣṭhas tārādhipanibhānanaḥ
5029005c rāmo nāma viśeṣajñaḥ śreṣṭhaḥ sarvadhanuṣmatām
5029006a rakṣitā svasya vr̥ttasya svajanasyāpi rakṣitā
5029006c rakṣitā jīvalokasya dharmasya ca paraṁtapaḥ
5029007a tasya satyābhisaṁdhasya vr̥ddhasya vacanāt pituḥ
5029007c sabhāryaḥ saha ca bhrātrā vīraḥ pravrajito vanam
5029008a tena tatra mahāraṇye mr̥gayāṁ paridhāvatā
5029008c janasthānavadhaṁ śrutvā hatau ca kharadūṣaṇau
5029008e tatas tv amarṣāpahr̥tā jānakī rāvaṇena tu
5029009a yathārūpāṁ yathāvarṇāṁ yathālakṣmīṁ viniścitām
5029009c aśrauṣaṁ rāghavasyāhaṁ seyam āsāditā mayā
5029010a virarāmaivam uktvāsau vācaṁ vānarapuṁgavaḥ
5029010c jānakī cāpi tac chrutvā vismayaṁ paramaṁ gatā
5029011a tataḥ sā vakrakeśāntā sukeśī keśasaṁvr̥tam
5029011c unnamya vadanaṁ bhīruḥ śiṁśapāvr̥kṣam aikṣata
5029012a sā tiryag ūrdhvaṁ ca tathāpy adhastān; nirīkṣamāṇā tam acintya buddhim
5029012c dadarśa piṅgādhipater amātyaṁ; vātātmajaṁ sūryam ivodayastham
5030001a tataḥ śākhāntare līnaṁ dr̥ṣṭvā calitamānasā
5030001c sā dadarśa kapiṁ tatra praśritaṁ priyavādinam
5030002a sā tu dr̥ṣṭvā hariśreṣṭhaṁ vinītavad upasthitam
5030002c maithilī cintayām āsa svapno ’yam iti bhāminī
5030003a sā taṁ samīkṣyaiva bhr̥śaṁ visaṁjñā; gatāsukalpeva babhūva sītā
5030003c cireṇa saṁjñāṁ pratilabhya caiva; vicintayām āsa viśālanetrā
5030004a svapno mayāyaṁ vikr̥to ’dya dr̥ṣṭaḥ; śākhāmr̥gaḥ śāstragaṇair niṣiddhaḥ
5030004c svasty astu rāmāya salakṣmaṇāya; tathā pitur me janakasya rājñaḥ
5030005a svapno ’pi nāyaṁ na hi me ’sti nidrā; śokena duḥkhena ca pīḍitāyāḥ
5030005c sukhaṁ hi me nāsti yato ’smi hīnā; tenendupūrṇapratimānanena
5030006a ahaṁ hi tasyādya mano bhavena; saṁpīḍitā tad gatasarvabhāvā
5030006c vicintayantī satataṁ tam eva; tathaiva paśyāmi tathā śr̥ṇomi
5030007a manorathaḥ syād iti cintayāmi; tathāpi buddhyā ca vitarkayāmi
5030007c kiṁ kāraṇaṁ tasya hi nāsti rūpaṁ; suvyaktarūpaś ca vadaty ayaṁ mām
5030008a namo ’stu vācaspataye savajriṇe; svayambhuve caiva hutāśanāya
5030008c anena coktaṁ yad idaṁ mamāgrato; vanaukasā tac ca tathāstu nānyathā
5031001a tām abravīn mahātejā hanūmān mārutātmajaḥ
5031001c śirasy añjalim ādhāya sītāṁ madhurayā girā
5031002a kā nu padmapalāśākṣī kliṣṭakauśeyavāsinī
5031002c drumasya śākhām ālambya tiṣṭhasi tvam aninditā
5031003a kimarthaṁ tava netrābhyāṁ vāri sravati śokajam
5031003c puṇḍarīkapalāśābhyāṁ viprakīrṇam ivodakam
5031004a surāṇām asurāṇāṁ ca nāgagandharvarakṣasām
5031004c yakṣāṇāṁ kiṁnarāṇāṁ ca kā tvaṁ bhavasi śobhane
5031005a kā tvaṁ bhavasi rudrāṇāṁ marutāṁ vā varānane
5031005c vasūnāṁ vā varārohe devatā pratibhāsi me
5031006a kiṁ nu candramasā hīnā patitā vibudhālayāt
5031006c rohiṇī jyotiṣāṁ śreṣṭhā śreṣṭhā sarvaguṇānvitā
5031007a kopād vā yadi vā mohād bhartāram asitekṣaṇā
5031007c vasiṣṭhaṁ kopayitvā tvaṁ nāsi kalyāṇy arundhatī
5031008a ko nau putraḥ pitā bhrāta bhartā vā te sumadhyame
5031008c asmāl lokād amuṁ lokaṁ gataṁ tvam anuśocasi
5031009a vyañjanāni hi te yāni lakṣaṇāni ca lakṣaye
5031009c mahiṣī bhūmipālasya rājakanyāsi me matā
5031010a rāvaṇena janasthānād balād apahr̥tā yadi
5031010c sītā tvam asi bhadraṁ te tan mamācakṣva pr̥cchataḥ
5031011a sā tasya vacanaṁ śrutvā rāmakīrtanaharṣitā
5031011c uvāca vākyaṁ vaidehī hanūmantaṁ drumāśritam
5031012a duhitā janakasyāhaṁ vaidehasya mahātmanaḥ
5031012c sītā ca nāma nāmnāhaṁ bhāryā rāmasya dhīmataḥ
5031013a samā dvādaśa tatrāhaṁ rāghavasya niveśane
5031013c bhuñjānā mānuṣān bhogān sarvakāmasamr̥ddhinī
5031014a tatas trayodaśe varṣe rājyenekṣvākunandanam
5031014c abhiṣecayituṁ rājā sopādhyāyaḥ pracakrame
5031015a tasmin saṁbhriyamāṇe tu rāghavasyābhiṣecane
5031015c kaikeyī nāma bhartāraṁ devī vacanam abravīt
5031016a na pibeyaṁ na khādeyaṁ pratyahaṁ mama bhojanam
5031016c eṣa me jīvitasyānto rāmo yady abhiṣicyate
5031017a yat tad uktaṁ tvayā vākyaṁ prītyā nr̥patisattama
5031017c tac cen na vitathaṁ kāryaṁ vanaṁ gacchatu rāghavaḥ
5031018a sa rājā satyavāg devyā varadānam anusmaran
5031018c mumoha vacanaṁ śrutvā kaikeyyāḥ krūram apriyam
5031019a tatas tu sthaviro rājā satyadharme vyavasthitaḥ
5031019c jyeṣṭhaṁ yaśasvinaṁ putraṁ rudan rājyam ayācata
5031020a sa pitur vacanaṁ śrīmān abhiṣekāt paraṁ priyam
5031020c manasā pūrvam āsādya vācā pratigr̥hītavān
5031021a dadyān na pratigr̥hṇīyān na brūyat kiṁ cid apriyam
5031021c api jīvitahetor hi rāmaḥ satyaparākramaḥ
5031022a sa vihāyottarīyāṇi mahārhāṇi mahāyaśāḥ
5031022c visr̥jya manasā rājyaṁ jananyai māṁ samādiśat
5031023a sāhaṁ tasyāgratas tūrṇaṁ prasthitā vanacāriṇī
5031023c na hi me tena hīnāyā vāsaḥ svarge ’pi rocate
5031024a prāg eva tu mahābhāgaḥ saumitrir mitranandanaḥ
5031024c pūrvajasyānuyātrārthe drumacīrair alaṁkr̥taḥ
5031025a te vayaṁ bhartur ādeśaṁ bahu mānyadr̥ḍhavratāḥ
5031025c praviṣṭāḥ sma purād dr̥ṣṭaṁ vanaṁ gambhīradarśanam
5031026a vasato daṇḍakāraṇye tasyāham amitaujasaḥ
5031026c rakṣasāpahr̥tā bhāryā rāvaṇena durātmanā
5031027a dvau māsau tena me kālo jīvitānugrahaḥ kr̥taḥ
5031027c ūrdhvaṁ dvābhyāṁ tu māsābhyāṁ tatas tyakṣyāmi jīvitam
5032001a tasyās tad vacanaṁ śrutvā hanūmān hariyūthapaḥ
5032001c duḥkhād duḥkhābhibhūtāyāḥ sāntam uttaram abravīt
5032002a ahaṁ rāmasya saṁdeśād devi dūtas tavāgataḥ
5032002c vaidehi kuśalī rāmas tvāṁ ca kauśalam abravīt
5032003a yo brāhmam astraṁ vedāṁś ca veda vedavidāṁ varaḥ
5032003c sa tvāṁ dāśarathī rāmo devi kauśalam abravīt
5032004a lakṣmaṇaś ca mahātejā bhartus te ’nucaraḥ priyaḥ
5032004c kr̥tavāñ śokasaṁtaptaḥ śirasā te ’bhivādanam
5032005a sā tayoḥ kuśalaṁ devī niśamya narasiṁhayoḥ
5032005c prītisaṁhr̥ṣṭasarvāṅgī hanūmāntam athābravīt
5032006a kalyāṇī bata gatheyaṁ laukikī pratibhāti me
5032006c ehi jīvantam ānado naraṁ varṣaśatād api
5032007a tayoḥ samāgame tasmin prītir utpāditādbhutā
5032007c paraspareṇa cālāpaṁ viśvastau tau pracakratuḥ
5032008a tasyās tad vacanaṁ śrutvā hanūmān hariyūthapaḥ
5032008c sītāyāḥ śokadīnāyāḥ samīpam upacakrame
5032009a yathā yathā samīpaṁ sa hanūmān upasarpati
5032009c tathā tathā rāvaṇaṁ sā taṁ sītā pariśaṅkate
5032010a aho dhig dhik kr̥tam idaṁ kathitaṁ hi yad asya me
5032010c rūpāntaram upāgamya sa evāyaṁ hi rāvaṇaḥ
5032011a tām aśokasya śākhāṁ sā vimuktvā śokakarśitā
5032011c tasyām evānavadyāṅgī dharaṇyāṁ samupāviśat
5032012a avandata mahābāhus tatas tāṁ janakātmajām
5032012c sā cainaṁ bhayavitrastā bhūyo naivābhyudaikṣata
5032013a taṁ dr̥ṣṭvā vandamānaṁ tu sītā śaśinibhānanā
5032013c abravīd dīrgham ucchvasya vānaraṁ madhurasvarā
5032014a māyāṁ praviṣṭo māyāvī yadi tvaṁ rāvaṇaḥ svayam
5032014c utpādayasi me bhūyaḥ saṁtāpaṁ tan na śobhanam
5032015a svaṁ parityajya rūpaṁ yaḥ parivrājakarūpadhr̥t
5032015c janasthāne mayā dr̥ṣṭas tvaṁ sa evāsi rāvaṇaḥ
5032016a upavāsakr̥śāṁ dīnāṁ kāmarūpa niśācara
5032016c saṁtāpayasi māṁ bhūyaḥ saṁtāpaṁ tan na śobhanam
5032017a yadi rāmasya dūtas tvam āgato bhadram astu te
5032017c pr̥cchāmi tvāṁ hariśreṣṭha priyā rāma kathā hi me
5032018a guṇān rāmasya kathaya priyasya mama vānara
5032018c cittaṁ harasi me saumya nadīkūlaṁ yathā rayaḥ
5032019a aho svapnasya sukhatā yāham evaṁ cirāhr̥tā
5032019c preṣitaṁ nāma paśyāmi rāghaveṇa vanaukasaṁ
5032020a svapne ’pi yady ahaṁ vīraṁ rāghavaṁ sahalakṣmaṇam
5032020c paśyeyaṁ nāvasīdeyaṁ svapno ’pi mama matsarī
5032021a nāhaṁ svapnam imaṁ manye svapne dr̥ṣṭvā hi vānaram
5032021c na śakyo ’bhyudayaḥ prāptuṁ prāptaś cābhyudayo mama
5032022a kiṁ nu syāc cittamoho ’yaṁ bhaved vātagatis tv iyam
5032022c unmādajo vikāro vā syād iyaṁ mr̥gatr̥ṣṇikā
5032023a atha vā nāyam unmādo moho ’py unmādalakṣmaṇaḥ
5032023c saṁbudhye cāham ātmānam imaṁ cāpi vanaukasaṁ
5032024a ity evaṁ bahudhā sītā saṁpradhārya balābalam
5032024c rakṣasāṁ kāmarūpatvān mene taṁ rākṣasādhipam
5032025a etāṁ buddhiṁ tadā kr̥tvā sītā sā tanumadhyamā
5032025c na prativyājahārātha vānaraṁ janakātmajā
5032026a sītāyāś cintitaṁ buddhvā hanūmān mārutātmajaḥ
5032026c śrotrānukūlair vacanais tadā tāṁ saṁpraharṣayat
5032027a āditya iva tejasvī lokakāntaḥ śaśī yathā
5032027c rājā sarvasya lokasya devo vaiśravaṇo yathā
5032028a vikrameṇopapannaś ca yathā viṣṇur mahāyaśāḥ
5032028c satyavādī madhuravāg devo vācaspatir yathā
5032029a rūpavān subhagaḥ śrīmān kandarpa iva mūrtimān
5032029c sthānakrodhaprahartā ca śreṣṭho loke mahārathaḥ
5032029e bāhucchāyām avaṣṭabdho yasya loko mahātmanaḥ
5032030a apakr̥ṣyāśramapadān mr̥garūpeṇa rāghavam
5032030c śūnye yenāpanītāsi tasya drakṣyasi yat phalam
5032031a nacirād rāvaṇaṁ saṁkhye yo vadhiṣyati vīryavān
5032031c roṣapramuktair iṣubhir jvaladbhir iva pāvakaiḥ
5032032a tenāhaṁ preṣito dūtas tvatsakāśam ihāgataḥ
5032032c tvadviyogena duḥkhārtaḥ sa tvāṁ kauśalam abravīt
5032033a lakṣmaṇaś ca mahātejāḥ sumitrānandavardhanaḥ
5032033c abhivādya mahābāhuḥ so ’pi kauśalam abravīt
5032034a rāmasya ca sakhā devi sugrīvo nāma vānaraḥ
5032034c rājā vānaramukhyānāṁ sa tvāṁ kauśalam abravīt
5032035a nityaṁ smarati rāmas tvāṁ sasugrīvaḥ salakṣmaṇaḥ
5032035c diṣṭyā jīvasi vaidehi rākṣasī vaśam āgatā
5032036a nacirād drakṣyase rāmaṁ lakṣmaṇaṁ ca mahāratham
5032036c madhye vānarakoṭīnāṁ sugrīvaṁ cāmitaujasaṁ
5032037a ahaṁ sugrīvasacivo hanūmān nāma vānaraḥ
5032037c praviṣṭo nagarīṁ laṅkāṁ laṅghayitvā mahodadhim
5032038a kr̥tvā mūrdhni padanyāsaṁ rāvaṇasya durātmanaḥ
5032038c tvāṁ draṣṭum upayāto ’haṁ samāśritya parākramam
5032039a nāham asmi tathā devi yathā mām avagacchasi
5032039c viśaṅkā tyajyatām eṣā śraddhatsva vadato mama
5033001a tāṁ tu rāma kathāṁ śrutvā vaidehī vānararṣabhāt
5033001c uvāca vacanaṁ sāntvam idaṁ madhurayā girā
5033002a kva te rāmeṇa saṁsargaḥ kathaṁ jānāsi lakṣmaṇam
5033002c vānarāṇāṁ narāṇāṁ ca katham āsīt samāgamaḥ
5033003a yāni rāmasya liṅgāni lakṣmaṇasya ca vānara
5033003c tāni bhūyaḥ samācakṣva na māṁ śokaḥ samāviśet
5033004a kīdr̥śaṁ tasya saṁsthānaṁ rūpaṁ rāmasya kīdr̥śam
5033004c katham ūrū kathaṁ bāhū lakṣmaṇasya ca śaṁsa me
5033005a evam uktas tu vaidehyā hanūmān mārutātmajaḥ
5033005c tato rāmaṁ yathātattvam ākhyātum upacakrame
5033006a jānantī bata diṣṭyā māṁ vaidehi paripr̥cchasi
5033006c bhartuḥ kamalapatrākṣi saṁkhyānaṁ lakṣmaṇasya ca
5033007a yāni rāmasya cihnāni lakṣmaṇasya ca yāni vai
5033007c lakṣitāni viśālākṣi vadataḥ śr̥ṇu tāni me
5033008a rāmaḥ kamalapatrākṣaḥ sarvabhūtamanoharaḥ
5033008c rūpadākṣiṇyasaṁpannaḥ prasūto janakātmaje
5033009a tejasādityasaṁkāśaḥ kṣamayā pr̥thivīsamaḥ
5033009c br̥haspatisamo buddhyā yaśasā vāsavopamaḥ
5033010a rakṣitā jīvalokasya svajanasya ca rakṣitā
5033010c rakṣitā svasya vr̥ttasya dharmasya ca paraṁtapaḥ
5033011a rāmo bhāmini lokasya cāturvarṇyasya rakṣitā
5033011c maryādānāṁ ca lokasya kartā kārayitā ca saḥ
5033012a arciṣmān arcito ’tyarthaṁ brahmacaryavrate sthitaḥ
5033012c sādhūnām upakārajñaḥ pracārajñaś ca karmaṇām
5033013a rājavidyāvinītaś ca brāhmaṇānām upāsitā
5033013c śrutavāñ śīlasaṁpanno vinītaś ca paraṁtapaḥ
5033014a yajurvedavinītaś ca vedavidbhiḥ supūjitaḥ
5033014c dhanurvede ca vede ca vedāṅgeṣu ca niṣṭhitaḥ
5033015a vipulāṁso mahābāhuḥ kambugrīvaḥ śubhānanaḥ
5033015c gūḍhajatruḥ sutāmrākṣo rāmo devi janaiḥ śrutaḥ
5033016a dundubhisvananirghoṣaḥ snigdhavarṇaḥ pratāpavān
5033016c samaḥ samavibhaktāṅgo varṇaṁ śyāmaṁ samāśritaḥ
5033017a tristhiras tripralambaś ca trisamas triṣu connataḥ
5033017c trivalīvāṁs tryavaṇataś caturvyaṅgas triśīrṣavān
5033018a catuṣkalaś caturlekhaś catuṣkiṣkuś catuḥsamaḥ
5033018c caturdaśasamadvandvaś caturdaṣṭaś caturgatiḥ
5033019a mahauṣṭhahanunāsaś ca pañcasnigdho ’ṣṭavaṁśavān
5033019c daśapadmo daśabr̥hat tribhir vyāpto dviśuklavān
5033019e ṣaḍunnato navatanus tribhir vyāpnoti rāghavaḥ
5033020a satyadharmaparaḥ śrīmān saṁgrahānugrahe rataḥ
5033020c deśakālavibhāgajñaḥ sarvalokapriyaṁvadaḥ
5033021a bhrātā ca tasya dvaimātraḥ saumitrir aparājitaḥ
5033021c anurāgeṇa rūpeṇa guṇaiś caiva tathāvidhaḥ
5033022a tvām eva mārgamāṇo tau vicarantau vasuṁdharām
5033022c dadarśatur mr̥gapatiṁ pūrvajenāvaropitam
5033023a r̥śyamūkasya pr̥ṣṭhe tu bahupādapasaṁkule
5033023c bhrātur bhāryārtam āsīnaṁ sugrīvaṁ priyadarśanam
5033024a vayaṁ tu harirājaṁ taṁ sugrīvaṁ satyasaṁgaram
5033024c paricaryāmahe rājyāt pūrvajenāvaropitam
5033025a tatas tau cīravasanau dhanuḥpravarapāṇinau
5033025c r̥śyamūkasya śailasya ramyaṁ deśam upāgatau
5033026a sa tau dr̥ṣṭvā naravyāghrau dhanvinau vānararṣabhaḥ
5033026c abhipluto gires tasya śikharaṁ bhayamohitaḥ
5033027a tataḥ sa śikhare tasmin vānarendro vyavasthitaḥ
5033027c tayoḥ samīpaṁ mām eva preṣayām āsa satvaraḥ
5033028a tāv ahaṁ puruṣavyāghrau sugrīvavacanāt prabhū
5033028c rūpalakṣaṇasaṁpannau kr̥tāñjalir upasthitaḥ
5033029a tau parijñātatattvārthau mayā prītisamanvitau
5033029c pr̥ṣṭham āropya taṁ deśaṁ prāpitau puruṣarṣabhau
5033030a niveditau ca tattvena sugrīvāya mahātmane
5033030c tayor anyonyasaṁbhāṣād bhr̥śaṁ prītir ajāyata
5033031a tatra tau kīrtisaṁpannau harīśvaranareśvarau
5033031c parasparakr̥tāśvāsau kathayā pūrvavr̥ttayā
5033032a taṁ tataḥ sāntvayām āsa sugrīvaṁ lakṣmaṇāgrajaḥ
5033032c strīhetor vālinā bhrātrā nirastam uru tejasā
5033033a tatas tvan nāśajaṁ śokaṁ rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ
5033033c lakṣmaṇo vānarendrāya sugrīvāya nyavedayat
5033034a sa śrutvā vānarendras tu lakṣmaṇeneritaṁ vacaḥ
5033034c tadāsīn niṣprabho ’tyarthaṁ grahagrasta ivāṁśumān
5033035a tatas tvadgātraśobhīni rakṣasā hriyamāṇayā
5033035c yāny ābharaṇajālāni pātitāni mahītale
5033036a tāni sarvāṇi rāmāya ānīya hariyūthapāḥ
5033036c saṁhr̥ṣṭā darśayām āsur gatiṁ tu na vidus tava
5033037a tāni rāmāya dattāni mayaivopahr̥tāni ca
5033037c svanavanty avakīrṇanti tasmin vihatacetasi
5033038a tāny aṅke darśanīyāni kr̥tvā bahuvidhaṁ tataḥ
5033038c tena devaprakāśena devena paridevitam
5033039a paśyatas tasyā rudatas tāmyataś ca punaḥ punaḥ
5033039c prādīpayan dāśarathes tāni śokahutāśanam
5033040a śayitaṁ ca ciraṁ tena duḥkhārtena mahātmanā
5033040c mayāpi vividhair vākyaiḥ kr̥cchrād utthāpitaḥ punaḥ
5033041a tāni dr̥ṣṭvā mahārhāṇi darśayitvā muhur muhuḥ
5033041c rāghavaḥ sahasaumitriḥ sugrīve sa nyavedayat
5033042a sa tavādarśanād ārye rāghavaḥ paritapyate
5033042c mahatā jvalatā nityam agninevāgniparvataḥ
5033043a tvatkr̥te tam anidrā ca śokaś cintā ca rāghavam
5033043c tāpayanti mahātmānam agnyagāram ivāgnayaḥ
5033044a tavādarśanaśokena rāghavaḥ pravicālyate
5033044c mahatā bhūmikampena mahān iva śiloccayaḥ
5033045a kānānāni suramyāṇi nadīprasravaṇāni ca
5033045c caran na ratim āpnoti tvam apaśyan nr̥pātmaje
5033046a sa tvāṁ manujaśārdūlaḥ kṣipraṁ prāpsyati rāghavaḥ
5033046c samitrabāndhavaṁ hatvā rāvaṇaṁ janakātmaje
5033047a sahitau rāmasugrīvāv ubhāv akurutāṁ tadā
5033047c samayaṁ vālinaṁ hantuṁ tava cānveṣaṇaṁ tathā
5033048a tato nihatya tarasā rāmo vālinam āhave
5033048c sarvarkṣaharisaṁghānāṁ sugrīvam akarot patim
5033049a rāmasugrīvayor aikyaṁ devy evaṁ samajāyata
5033049c hanūmantaṁ ca māṁ viddhi tayor dūtam ihāgatam
5033050a svarājyaṁ prāpya sugrīvaḥ samanīya mahāharīn
5033050c tvadarthaṁ preṣayām āsa diśo daśa mahābalān
5033051a ādiṣṭā vānarendreṇa sugrīveṇa mahaujasaḥ
5033051c adrirājapratīkāśāḥ sarvataḥ prasthitā mahīm
5033052a aṅgado nāma lakṣmīvān vālisūnur mahābalaḥ
5033052c prasthitaḥ kapiśārdūlas tribhāgabalasaṁvr̥taḥ
5033053a teṣāṁ no vipranaṣṭānāṁ vindhye parvatasattame
5033053c bhr̥śaṁ śokaparītanām ahorātragaṇā gatāḥ
5033054a te vayaṁ kāryanairāśyāt kālasyātikrameṇa ca
5033054c bhayāc ca kapirājasya prāṇāṁs tyaktuṁ vyavasthitāḥ
5033055a vicitya vanadurgāṇi giriprasravaṇāni ca
5033055c anāsādya padaṁ devyāḥ prāṇāṁs tyaktuṁ vyavasthitāḥ
5033056a bhr̥śaṁ śokārṇave magnaḥ paryadevayad aṅgadaḥ
5033056c tava nāśaṁ ca vaidehi vālinaś ca tathā vadham
5033056e prāyopaveśam asmākaṁ maraṇaṁ ca jaṭāyuṣaḥ
5033057a teṣāṁ naḥ svāmisaṁdeśān nirāśānāṁ mumūrṣatām
5033057c kāryahetor ivāyātaḥ śakunir vīryavān mahān
5033058a gr̥dhrarājasya sodaryaḥ saṁpātir nāma gr̥dhrarāṭ
5033058c śrutvā bhrātr̥vadhaṁ kopād idaṁ vacanam abravīt
5033059a yavīyān kena me bhrātā hataḥ kva ca vināśitaḥ
5033059c etad ākhyātum icchāmi bhavadbhir vānarottamāḥ
5033060a aṅgado ’kathayat tasya janasthāne mahad vadham
5033060c rakṣasā bhīmarūpeṇa tvām uddiśya yathātatham
5033061a jaṭāyos tu vadhaṁ śrutvā duḥkhitaḥ so ’ruṇātmajaḥ
5033061c tvām āha sa varārohe vasantīṁ rāvaṇālaye
5033062a tasya tad vacanaṁ śrutvā saṁpāteḥ prītivardhanam
5033062c aṅgadapramukhāḥ sarve tataḥ saṁprasthitā vayam
5033062e tvaddarśanakr̥totsāhā hr̥ṣṭās tuṣṭāḥ plavaṁgamāḥ
5033063a athāhaṁ harisainyasya sāgaraṁ dr̥śya sīdataḥ
5033063c vyavadhūya bhayaṁ tīvraṁ yojanānāṁ śataṁ plutaḥ
5033064a laṅkā cāpi mayā rātrau praviṣṭā rākṣasākulā
5033064c rāvaṇaś ca mayā dr̥ṣṭas tvaṁ ca śokanipīḍitā
5033065a etat te sarvam ākhyātaṁ yathāvr̥ttam anindite
5033065c abhibhāṣasva māṁ devi dūto dāśarather aham
5033066a tvaṁ māṁ rāmakr̥todyogaṁ tvannimittam ihāgatam
5033066c sugrīva sacivaṁ devi budhyasva pavanātmajam
5033067a kuśalī tava kākutsthaḥ sarvaśastrabhr̥tāṁ varaḥ
5033067c guror ārādhane yukto lakṣmaṇaś ca sulakṣaṇaḥ
5033068a tasya vīryavato devi bhartus tava hite rataḥ
5033068c aham ekas tu saṁprāptaḥ sugrīvavacanād iha
5033069a mayeyam asahāyena caratā kāmarūpiṇā
5033069c dakṣiṇā dig anukrāntā tvanmārgavicayaiṣiṇā
5033070a diṣṭyāhaṁ harisainyānāṁ tvannāśam anuśocatām
5033070c apaneṣyāmi saṁtāpaṁ tavābhigamaśaṁsanāt
5033071a diṣṭyā hi na mama vyarthaṁ devi sāgaralaṅghanam
5033071c prāpsyāmy aham idaṁ diṣṭyā tvaddarśanakr̥taṁ yaśaḥ
5033072a rāghavaś ca mahāvīryaḥ kṣipraṁ tvām abhipatsyate
5033072c samitrabāndhavaṁ hatvā rāvaṇaṁ rākṣasādhipam
5033073a kaurajo nāma vaidehi girīṇām uttamo giriḥ
5033073c tato gacchati gokarṇaṁ parvataṁ kesarī hariḥ
5033074a sa ca devarṣibhir dr̥ṣṭaḥ pitā mama mahākapiḥ
5033074c tīrthe nadīpateḥ puṇye śambasādanam uddharat
5033075a tasyāhaṁ hariṇaḥ kṣetre jāto vātena maithili
5033075c hanūmān iti vikhyāto loke svenaiva karmaṇā
5033075e viśvāsārthaṁ tu vaidehi bhartur uktā mayā guṇāḥ
5033076a evaṁ viśvāsitā sītā hetubhiḥ śokakarśitā
5033076c upapannair abhijñānair dūtaṁ tam avagacchati
5033077a atulaṁ ca gatā harṣaṁ praharṣeṇa tu jānakī
5033077c netrābhyāṁ vakrapakṣmābhyāṁ mumocānandajaṁ jalam
5033078a cāru tac cānanaṁ tasyās tāmraśuklāyatekṣaṇam
5033078c aśobhata viśālākṣyā rāhumukta ivoḍurāṭ
5033078e hanūmantaṁ kapiṁ vyaktaṁ manyate nānyatheti sā
5033079a athovāca hanūmāṁs tām uttaraṁ priyadarśanām
5033080a hate ’sure saṁyati śambasādane; kapipravīreṇa maharṣicodanāt
5033080c tato ’smi vāyuprabhavo hi maithili; prabhāvatas tatpratimaś ca vānaraḥ
5034001a bhūya eva mahātejā hanūmān mārutātmajaḥ
5034001c abravīt praśritaṁ vākyaṁ sītāpratyayakāraṇāt
5034002a vānaro ’haṁ mahābhāge dūto rāmasya dhīmataḥ
5034002c rāmanāmāṅkitaṁ cedaṁ paśya devy aṅgulīyakam
5034002e samāśvasihi bhadraṁ te kṣīṇaduḥkhaphalā hy asi
5034003a gr̥hītvā prekṣamāṇā sā bhartuḥ karavibhūṣaṇam
5034003c bhartāram iva saṁprāptā jānakī muditābhavat
5034004a cāru tad vadanaṁ tasyās tāmraśuklāyatekṣaṇam
5034004c babhūva praharṣodagraṁ rāhumukta ivoḍurāṭ
5034005a tataḥ sā hrīmatī bālā bhartuḥ saṁdeśaharṣitā
5034005c parituṭṣā priyaṁ śrutvā prāśaṁsata mahākapim
5034006a vikrāntas tvaṁ samarthas tvaṁ prājñas tvaṁ vānarottama
5034006c yenedaṁ rākṣasapadaṁ tvayaikena pradharṣitam
5034007a śatayojanavistīrṇaḥ sāgaro makarālayaḥ
5034007c vikramaślāghanīyena kramatā goṣpadīkr̥taḥ
5034008a na hi tvāṁ prākr̥taṁ manye vanaraṁ vanararṣabha
5034008c yasya te nāsti saṁtrāso rāvaṇān nāpi saṁbhramaḥ
5034009a arhase ca kapiśreṣṭha mayā samabhibhāṣitum
5034009c yady asi preṣitas tena rāmeṇa viditātmanā
5034010a preṣayiṣyati durdharṣo rāmo na hy aparīkṣitam
5034010c parākramam avijñāya matsakāśaṁ viśeṣataḥ
5034011a diṣṭyā ca kuśalī rāmo dharmātmā dharmavatsalaḥ
5034011c lakṣmaṇaś ca mahātejāḥ sumitrānandavardhanaḥ
5034012a kuśalī yadi kākutsthaḥ kiṁ nu sāgaramekhalām
5034012c mahīṁ dahati kopena yugāntāgnir ivotthitaḥ
5034013a atha vā śaktimantau tau surāṇām api nigrahe
5034013c mamaiva tu na duḥkhānām asti manye viparyayaḥ
5034014a kaccic ca vyathate rāmaḥ kaccin na paripatyate
5034014c uttarāṇi ca kāryāṇi kurute puruṣottamaḥ
5034015a kaccin na dīnaḥ saṁbhrāntaḥ kāryeṣu ca na muhyati
5034015c kaccin puruṣakāryāṇi kurute nr̥pateḥ sutaḥ
5034016a dvividhaṁ trividhopāyam upāyam api sevate
5034016c vijigīṣuḥ suhr̥t kaccin mitreṣu ca paraṁtapaḥ
5034017a kaccin mitrāṇi labhate mitraiś cāpy abhigamyate
5034017c kaccit kalyāṇamitraś ca mitraiś cāpi puraskr̥taḥ
5034018a kaccid āśāsti devānāṁ prasādaṁ pārthivātmajaḥ
5034018c kaccit puruṣakāraṁ ca daivaṁ ca pratipadyate
5034019a kaccin na vigatasneho vivāsān mayi rāghavaḥ
5034019c kaccin māṁ vyasanād asmān mokṣayiṣyati vānaraḥ
5034020a sukhānām ucito nityam asukhānām anūcitaḥ
5034020c duḥkham uttaram āsādya kaccid rāmo na sīdati
5034021a kausalyāyās tathā kaccit sumitrāyās tathaiva ca
5034021c abhīkṣṇaṁ śrūyate kaccit kuśalaṁ bharatasya ca
5034022a mannimittena mānārhaḥ kaccic chokena rāghavaḥ
5034022c kaccin nānyamanā rāmaḥ kaccin māṁ tārayiṣyati
5034023a kaccid akṣauhiṇīṁ bhīmāṁ bharato bhrātr̥vatsalaḥ
5034023c dhvajinīṁ mantribhir guptāṁ preṣayiṣyati matkr̥te
5034024a vānarādhipatiḥ śrīmān sugrīvaḥ kaccid eṣyati
5034024c matkr̥te haribhir vīrair vr̥to dantanakhāyudhaiḥ
5034025a kaccic ca lakṣmaṇaḥ śūraḥ sumitrānandavardhanaḥ
5034025c astravic charajālena rākṣasān vidhamiṣyati
5034026a raudreṇa kaccid astreṇa rāmeṇa nihataṁ raṇe
5034026c drakṣyāmy alpena kālena rāvaṇaṁ sasuhr̥jjanam
5034027a kaccin na tad dhemasamānavarṇaṁ; tasyānanaṁ padmasamānagandhi
5034027c mayā vinā śuṣyati śokadīnaṁ; jalakṣaye padmam ivātapena
5034028a dharmāpadeśāt tyajataś ca rājyāṁ; māṁ cāpy araṇyaṁ nayataḥ padātim
5034028c nāsīd vyathā yasya na bhīr na śokaḥ; kaccit sa dhairyaṁ hr̥daye karoti
5034029a na cāsya mātā na pitā na cānyaḥ; snehād viśiṣṭo ’sti mayā samo vā
5034029c tāvad dhy ahaṁ dūtajijīviṣeyaṁ; yāvat pravr̥ttiṁ śr̥ṇuyāṁ priyasya
5034030a itīva devī vacanaṁ mahārthaṁ; taṁ vānarendraṁ madhurārtham uktvā
5034030c śrotuṁ punas tasya vaco ’bhirāmaṁ; rāmārthayuktaṁ virarāma rāmā
5034031a sītāyā vacanaṁ śrutvā mārutir bhīmavikramaḥ
5034031c śirasy añjalim ādhāya vākyam uttaram abravīt
5034032a na tvām ihasthāṁ jānīte rāmaḥ kamalalocanaḥ
5034032c śrutvaiva tu vaco mahyaṁ kṣipram eṣyati rāghavaḥ
5034033a camūṁ prakarṣan mahatīṁ haryr̥ṣkagaṇasaṁkulām
5034033c viṣṭambhayitvā bāṇaughair akṣobhyaṁ varuṇālayam
5034033e kariṣyati purīṁ laṅkāṁ kākutsthaḥ śāntarākṣasām
5034034a tatra yady antarā mr̥tyur yadi devāḥ sahāsurāḥ
5034034c sthāsyanti pathi rāmasya sa tān api vadhiṣyati
5034035a tavādarśanajenārye śokena sa pariplutaḥ
5034035c na śarma labhate rāmaḥ siṁhārdita iva dvipaḥ
5034036a dardareṇa ca te devi śape mūlaphalena ca
5034036c malayena ca vindhyena meruṇā mandareṇa ca
5034037a yathā sunayanaṁ valgu bimbauṣṭhaṁ cārukuṇḍalam
5034037c mukhaṁ drakṣyasi rāmasya pūrṇacandram ivoditam
5034038a kṣipraṁ drakṣyasi vaidehi rāmaṁ prasravaṇe girau
5034038c śatakratum ivāsīnaṁ nākapr̥ṣṭhasya mūrdhani
5034039a na māṁsaṁ rāghavo bhuṅkte na cāpi madhusevate
5034039c vanyaṁ suvihitaṁ nityaṁ bhaktam aśnāti pañcamam
5034040a naiva daṁśān na maśakān na kīṭān na sarīsr̥pān
5034040c rāghavo ’panayed gatrāt tvadgatenāntarātmanā
5034041a nityaṁ dhyānaparo rāmo nityaṁ śokaparāyaṇaḥ
5034041c nānyac cintayate kiṁ cit sa tu kāmavaśaṁ gataḥ
5034042a anidraḥ satataṁ rāmaḥ supto ’pi ca narottamaḥ
5034042c sīteti madhurāṁ vāṇīṁ vyāharan pratibudhyate
5034043a dr̥ṣṭvā phalaṁ vā puṣpaṁ vā yac cānyat strīmanoharam
5034043c bahuśo hā priyety evaṁ śvasaṁs tvām abhibhāṣate
5034044a sa devi nityaṁ paritapyamānas; tvām eva sītety abhibhāṣamāṇaḥ
5034044c dhr̥tavrato rājasuto mahātmā; tavaiva lābhāya kr̥taprayatnaḥ
5034045a sā rāmasaṁkīrtanavītaśokā; rāmasya śokena samānaśokā
5034045c śaranmukhenāmbudaśeṣacandrā; niśeva vaidehasutā babhūva
5035001a sītā tad vacanaṁ śrutvā pūrṇacandranibhānanā
5035001c hanūmantam uvācedaṁ dharmārthasahitaṁ vacaḥ
5035002a amr̥taṁ viṣasaṁsr̥ṣṭaṁ tvayā vānarabhāṣitam
5035002c yac ca nānyamanā rāmo yac ca śokaparāyaṇaḥ
5035003a aiśvarye vā suvistīrṇe vyasane vā sudāruṇe
5035003c rajjveva puruṣaṁ baddhvā kr̥tāntaḥ parikarṣati
5035004a vidhir nūnam asaṁhāryaḥ prāṇināṁ plavagottama
5035004c saumitriṁ māṁ ca rāmaṁ ca vyasanaiḥ paśya mohitān
5035005a śokasyāsya kadā pāraṁ rāghavo ’dhigamiṣyati
5035005c plavamānaḥ pariśrānto hatanauḥ sāgare yathā
5035006a rākṣasānāṁ kṣayaṁ kr̥tvā sūdayitvā ca rāvaṇam
5035006c laṅkām unmūlitāṁ kr̥tvā kadā drakṣyati māṁ patiḥ
5035007a sa vācyaḥ saṁtvarasveti yāvad eva na pūryate
5035007c ayaṁ saṁvatsaraḥ kālas tāvad dhi mama jīvitam
5035008a vartate daśamo māso dvau tu śeṣau plavaṁgama
5035008c rāvaṇena nr̥śaṁsena samayo yaḥ kr̥to mama
5035009a vibhīṣaṇena ca bhrātrā mama niryātanaṁ prati
5035009c anunītaḥ prayatnena na ca tat kurute matim
5035010a mama pratipradānaṁ hi rāvaṇasya na rocate
5035010c rāvaṇaṁ mārgate saṁkhye mr̥tyuḥ kālavaśaṁ gatam
5035011a jyeṣṭhā kanyānalā nama vibhīṣaṇasutā kape
5035011c tayā mamaitad ākhyātaṁ mātrā prahitayā svayam
5035012a avindhyo nāma medhāvī vidvān rākṣasapuṁgavaḥ
5035012c dhr̥timāñ śīlavān vr̥ddho rāvaṇasya susaṁmataḥ
5035013a rāmāt kṣayam anuprāptaṁ rakṣasāṁ pratyacodayat
5035013c na ca tasyāpi duṣṭātmā śr̥ṇoti vacanaṁ hitam
5035014a āśaṁseti hariśreṣṭha kṣipraṁ māṁ prāpsyate patiḥ
5035014c antarātmā hi me śuddhas tasmiṁś ca bahavo guṇāḥ
5035015a utsāhaḥ pauruṣaṁ sattvam ānr̥śaṁsyaṁ kr̥tajñatā
5035015c vikramaś ca prabhāvaś ca santi vānararāghave
5035016a caturdaśasahasrāṇi rākṣasānāṁ jaghāna yaḥ
5035016c janasthāne vinā bhrātrā śatruḥ kas tasya nodvijet
5035017a na sa śakyas tulayituṁ vyasanaiḥ puruṣarṣabhaḥ
5035017c ahaṁ tasyānubhāvajñā śakrasyeva pulomajā
5035018a śarajālāṁśumāñ śūraḥ kape rāmadivākaraḥ
5035018c śatrurakṣomayaṁ toyam upaśoṣaṁ nayiṣyati
5035019a iti saṁjalpamānāṁ tāṁ rāmārthe śokakarśitām
5035019c aśrusaṁpūrṇavadanām uvāca hanumān kapiḥ
5035020a śrutvaiva tu vaco mahyaṁ kṣipram eṣyati rāghavaḥ
5035020c camūṁ prakarṣan mahatīṁ haryr̥kṣagaṇasaṁkulām
5035021a atha vā mocayiṣyāmi tām adyaiva hi rākṣasāt
5035021c asmād duḥkhād upāroha mama pr̥ṣṭham anindite
5035022a tvaṁ hi pr̥ṣṭhagatāṁ kr̥tvā saṁtariṣyāmi sāgaram
5035022c śaktir asti hi me voḍhuṁ laṅkām api sarāvaṇām
5035023a ahaṁ prasravaṇasthāya rāghavāyādya maithili
5035023c prāpayiṣyāmi śakrāya havyaṁ hutam ivānalaḥ
5035024a drakṣyasy adyaiva vaidehi rāghavaṁ sahalakṣmaṇam
5035024c vyavasāya samāyuktaṁ viṣṇuṁ daityavadhe yathā
5035025a tvaddarśanakr̥totsāham āśramasthaṁ mahābalam
5035025c puraṁdaram ivāsīnaṁ nāgarājasya mūrdhani
5035026a pr̥ṣṭham āroha me devi mā vikāṅkṣasva śobhane
5035026c yogam anviccha rāmeṇa śaśāṅkeneva rohiṇī
5035027a kathayantīva candreṇa sūryeṇeva suvarcalā
5035027c matpr̥ṣṭham adhiruhya tvaṁ tarākāśamahārṇavam
5035028a na hi me saṁprayātasya tvām ito nayato ’ṅgane
5035028c anugantuṁ gatiṁ śaktāḥ sarve laṅkānivāsinaḥ
5035029a yathaivāham iha prāptas tathaivāham asaṁśayam
5035029c yāsyāmi paśya vaidehi tvām udyamya vihāyasaṁ
5035030a maithilī tu hariśreṣṭhāc chrutvā vacanam adbhutam
5035030c harṣavismitasarvāṅgī hanūmantam athābravīt
5035031a hanūman dūram adhvanaṁ kathaṁ māṁ voḍhum icchasi
5035031c tad eva khalu te manye kapitvaṁ hariyūthapa
5035032a kathaṁ vālpaśarīras tvaṁ mām ito netum icchasi
5035032c sakāśaṁ mānavendrasya bhartur me plavagarṣabha
5035033a sītāyā vacanaṁ śrutvā hanūmān mārutātmajaḥ
5035033c cintayām āsa lakṣmīvān navaṁ paribhavaṁ kr̥tam
5035034a na me jānāti sattvaṁ vā prabhāvaṁ vāsitekṣaṇā
5035034c tasmāt paśyatu vaidehī yad rūpaṁ mama kāmataḥ
5035035a iti saṁcintya hanumāṁs tadā plavagasattamaḥ
5035035c darśayām āsa vaidehyāḥ svarūpam arimardanaḥ
5035036a sa tasmāt pādapād dhīmān āplutya plavagarṣabhaḥ
5035036c tato vardhitum ārebhe sītāpratyayakāraṇāt
5035037a merumandārasaṁkāśo babhau dīptānalaprabhaḥ
5035037c agrato vyavatasthe ca sītāyā vānararṣabhaḥ
5035038a hariḥ parvatasaṁkāśas tāmravaktro mahābalaḥ
5035038c vajradaṁṣṭranakho bhīmo vaidehīm idam abravīt
5035039a saparvatavanoddeśāṁ sāṭṭaprākāratoraṇām
5035039c laṅkām imāṁ sanathāṁ vā nayituṁ śaktir asti me
5035040a tad avasthāpya tāṁ buddhir alaṁ devi vikāṅkṣayā
5035040c viśokaṁ kuru vaidehi rāghavaṁ sahalakṣmaṇam
5035041a taṁ dr̥ṣṭvācalasaṁkāśam uvāca janakātmajā
5035041c padmapatraviśālākṣī mārutasyaurasaṁ sutam
5035042a tava sattvaṁ balaṁ caiva vijānāmi mahākape
5035042c vāyor iva gatiṁ cāpi tejaś cāgnir ivādbhutam
5035043a prākr̥to ’nyaḥ kathaṁ cemāṁ bhūmim āgantum arhati
5035043c udadher aprameyasya pāraṁ vānarapuṁgava
5035044a jānāmi gamane śaktiṁ nayane cāpi te mama
5035044c avaśyaṁ sāmpradhāryāśu kāryasiddhir ihātmanaḥ
5035045a ayuktaṁ tu kapiśreṣṭha mayā gantuṁ tvayā saha
5035045c vāyuvegasavegasya vego māṁ mohayet tava
5035046a aham ākāśam āsaktā upary upari sāgaram
5035046c prapateyaṁ hi te pr̥ṣṭhād bhayād vegena gacchataḥ
5035047a patitā sāgare cāhaṁ timinakrajhaṣākule
5035047c bhayeyam āśu vivaśā yādasām annam uttamam
5035048a na ca śakṣye tvayā sārdhaṁ gantuṁ śatruvināśana
5035048c kalatravati saṁdehas tvayy api syād asaṁśayam
5035049a hriyamāṇāṁ tu māṁ dr̥ṣṭvā rākṣasā bhīmavikramāḥ
5035049c anugaccheyur ādiṣṭā rāvaṇena durātmanā
5035050a tais tvaṁ parivr̥taḥ śūraiḥ śūlam udgara pāṇibhiḥ
5035050c bhaves tvaṁ saṁśayaṁ prāpto mayā vīra kalatravān
5035051a sāyudhā bahavo vyomni rākṣasās tvaṁ nirāyudhaḥ
5035051c kathaṁ śakṣyasi saṁyātuṁ māṁ caiva parirakṣitum
5035052a yudhyamānasya rakṣobhis tatas taiḥ krūrakarmabhiḥ
5035052c prapateyaṁ hi te pr̥ṣṭhad bhayārtā kapisattama
5035053a atha rakṣāṁsi bhīmāni mahānti balavanti ca
5035053c kathaṁ cit sāmparāye tvāṁ jayeyuḥ kapisattama
5035054a atha vā yudhyamānasya pateyaṁ vimukhasya te
5035054c patitāṁ ca gr̥hītvā māṁ nayeyuḥ pāparākṣasāḥ
5035055a māṁ vā hareyus tvaddhastād viśaseyur athāpi vā
5035055c avyavasthau hi dr̥śyete yuddhe jayaparājayau
5035056a ahaṁ vāpi vipadyeyaṁ rakṣobhir abhitarjitā
5035056c tvatprayatno hariśreṣṭha bhaven niṣphala eva tu
5035057a kāmaṁ tvam api paryāpto nihantuṁ sarvarākṣasān
5035057c rāghavasya yaśo hīyet tvayā śastais tu rākṣasaiḥ
5035058a atha vādāya rakṣāṁsi nyasyeyuḥ saṁvr̥te hi mām
5035058c yatra te nābhijānīyur harayo nāpi rāghavaḥ
5035059a ārambhas tu madartho ’yaṁ tatas tava nirarthakaḥ
5035059c tvayā hi saha rāmasya mahān āgamane guṇaḥ
5035060a mayi jīvitam āyattaṁ rāghavasya mahātmanaḥ
5035060c bhrātr̥̄ṇāṁ ca mahābāho tava rājakulasya ca
5035061a tau nirāśau madarthe tu śokasaṁtāpakarśitau
5035061c saha sarvarkṣaharibhis tyakṣyataḥ prāṇasaṁgraham
5035062a bhartur bhaktiṁ puraskr̥tya rāmād anyasya vānara
5035062c nāhaṁ spraṣṭuṁ padā gātram iccheyaṁ vānarottama
5035063a yad ahaṁ gātrasaṁsparśaṁ rāvaṇasya gatā balāt
5035063c anīśā kiṁ kariṣyāmi vināthā vivaśā satī
5035064a yadi rāmo daśagrīvam iha hatvā sarākṣasaṁ
5035064c mām ito gr̥hya gaccheta tat tasya sadr̥śaṁ bhavet
5035065a śrutā hi dr̥ṣṭāś ca mayā parākramā; mahātmanas tasya raṇāvamardinaḥ
5035065c na devagandharvabhujaṁgarākṣasā; bhavanti rāmeṇa samā hi saṁyuge
5035066a samīkṣya taṁ saṁyati citrakārmukaṁ; mahābalaṁ vāsavatulyavikramam
5035066c salakṣmaṇaṁ ko viṣaheta rāghavaṁ; hutāśanaṁ dīptam ivānileritam
5035067a salakṣmaṇaṁ rāghavam ājimardanaṁ; diśāgajaṁ mattam iva vyavasthitam
5035067c saheta ko vānaramukhya saṁyuge; yugāntasūryapratimaṁ śarārciṣam
5035068a sa me hariśreṣṭha salakṣmaṇaṁ patiṁ; sayūthapaṁ kṣipram ihopapādaya
5035068c cirāya rāmaṁ prati śokakarśitāṁ; kuruṣva māṁ vānaramukhya harṣitām
5036001a tataḥ sa kapiśārdūlas tena vākyena harṣitaḥ
5036001c sītām uvāca tac chrutvā vākyaṁ vākyaviśāradaḥ
5036002a yuktarūpaṁ tvayā devi bhāṣitaṁ śubhadarśane
5036002c sadr̥śaṁ strīsvabhāvasya sādhvīnāṁ vinayasya ca
5036003a strītvaṁ na tu samarthaṁ hi sāgaraṁ vyativartitum
5036003c mām adhiṣṭhāya vistīrṇaṁ śatayojanam āyatam
5036004a dvitīyaṁ kāraṇaṁ yac ca bravīṣi vinayānvite
5036004c rāmād anyasya nārhāmi saṁsparśam iti jānaki
5036005a etat te devi sadr̥śaṁ patnyās tasya mahātmanaḥ
5036005c kā hy anyā tvām r̥te devi brūyād vacanam īdr̥śam
5036006a śroṣyate caiva kākutsthaḥ sarvaṁ niravaśeṣataḥ
5036006c ceṣṭitaṁ yat tvayā devi bhāṣitaṁ mama cāgrataḥ
5036007a kāraṇair bahubhir devi rāma priyacikīrṣayā
5036007c snehapraskannamanasā mayaitat samudīritam
5036008a laṅkāyā duṣpraveśatvād dustaratvān mahodadheḥ
5036008c sāmarthyād ātmanaś caiva mayaitat samudāhr̥tam
5036009a icchāmi tvāṁ samānetum adyaiva raghubandhunā
5036009c gurusnehena bhaktyā ca nānyathā tad udāhr̥tam
5036010a yadi notsahase yātuṁ mayā sārdham anindite
5036010c abhijñānaṁ prayaccha tvaṁ jānīyād rāghavo hi yat
5036011a evam uktā hanumatā sītā surasutopamā
5036011c uvāca vacanaṁ mandaṁ bāṣpapragrathitākṣaram
5036012a idaṁ śreṣṭham abhijñānaṁ brūyās tvaṁ tu mama priyam
5036012c śailasya citrakūṭasya pāde pūrvottare tadā
5036013a tāpasāśramavāsinyāḥ prājyamūlaphalodake
5036013c tasmin siddhāśrame deśe mandākinyā adūrataḥ
5036014a tasyopavanaṣaṇḍeṣu nānāpuṣpasugandhiṣu
5036014c vihr̥tya salilaklinnā tavāṅke samupāviśam
5036015a paryāyeṇa prasuptaś ca mamāṅke bharatāgrajaḥ
5036016a tato māṁsasamāyukto vāyasaḥ paryatuṇḍayat
5036016c tam ahaṁ loṣṭam udyamya vārayāmi sma vāyasaṁ
5036017a dārayan sa ca māṁ kākas tatraiva parilīyate
5036017c na cāpy uparaman māṁsād bhakṣārthī balibhojanaḥ
5036018a utkarṣantyāṁ ca raśanāṁ kruddhāyāṁ mayi pakṣiṇe
5036018c sraṁsamāne ca vasane tato dr̥ṣṭā tvayā hy aham
5036019a tvayā vihasitā cāhaṁ kruddhā saṁlajjitā tadā
5036019c bhakṣya gr̥ddhena kālena dāritā tvām upāgatā
5036020a āsīnasya ca te śrāntā punar utsaṅgam āviśam
5036020c krudhyantī ca prahr̥ṣṭena tvayāhaṁ parisāntvitā
5036021a bāṣpapūrṇamukhī mandaṁ cakṣuṣī parimārjatī
5036021c lakṣitāhaṁ tvayā nātha vāyasena prakopitā
5036022a āśīviṣa iva kruddhaḥ śvasān vākyam abhāṣathāḥ
5036022c kena te nāganāsoru vikṣataṁ vai stanāntaram
5036022e kaḥ krīḍati saroṣeṇa pañcavaktreṇa bhoginā
5036023a vīkṣamāṇas tatas taṁ vai vāyasaṁ samavaikṣathāḥ
5036023c nakhaiḥ sarudhirais tīkṣṇair mām evābhimukhaṁ sthitam
5036024a putraḥ kila sa śakrasya vāyasaḥ patatāṁ varaḥ
5036024c dharāntaracaraḥ śīghraṁ pavanasya gatau samaḥ
5036025a tatas tasmin mahābāhuḥ kopasaṁvartitekṣaṇaḥ
5036025c vāyase kr̥tavān krūrāṁ matiṁ matimatāṁ vara
5036026a sa darbhasaṁstarād gr̥hya brahmaṇo ’streṇa yojayaḥ
5036026c sa dīpta iva kālāgnir jajvālābhimukho dvijam
5036027a cikṣepitha pradīptāṁ tām iṣīkāṁ vāyasaṁ prati
5036027c anusr̥ṣṭas tadā kālo jagāma vividhāṁ gatim
5036027e trāṇakāma imaṁ lokaṁ sarvaṁ vai vicacāra ha
5036028a sa pitrā ca parityaktaḥ suraiḥ sarvair maharṣibhiḥ
5036028c trīm̐l lokān saṁparikramya tvām eva śaraṇaṁ gataḥ
5036029a taṁ tvaṁ nipatitaṁ bhūmau śaraṇyaḥ śaraṇāgatam
5036029c vadhārham api kākutstha kr̥payā paryapālayaḥ
5036029e na śarma labdhvā lokeṣu tvām eva śaraṇaṁ gataḥ
5036030a paridyūnaṁ viṣaṇṇaṁ ca sa tvam āyāntam uktavān
5036030c moghaṁ kartuṁ na śakyaṁ tu brāhmam astraṁ tad ucyatām
5036031a tatas tasyākṣi kākasya hinasti sma sa dakṣiṇam
5036032a sa te tadā namaskr̥tvā rājñe daśarathāya ca
5036032c tvayā vīra visr̥ṣṭas tu pratipede svam ālayam
5036033a matkr̥te kākamātre ’pi brahmāstraṁ samudīritam
5036033c kasmād yo māṁ harat tvattaḥ kṣamase taṁ mahīpate
5036034a sa kuruṣva mahotsāhaṁ kr̥pāṁ mayi nararṣabha
5036034c ānr̥śaṁsyaṁ paro dharmas tvatta eva mayā śrutaḥ
5036035a jānāmi tvāṁ mahāvīryaṁ mahotsāhaṁ mahābalam
5036035c apārapāram akṣobhyaṁ gāmbhīryāt sāgaropamam
5036035e bhartāraṁ sasamudrāyā dharaṇyā vāsavopamam
5036036a evam astravidāṁ śreṣṭhaḥ sattvavān balavān api
5036036c kimartham astraṁ rakṣaḥsu na yojayasi rāghava
5036037a na nāgā nāpi gandharvā nāsurā na marudgaṇāḥ
5036037c rāmasya samare vegaṁ śaktāḥ prati samādhitum
5036038a tasyā vīryavataḥ kaś cid yady asti mayi saṁbhramaḥ
5036038c kimarthaṁ na śarais tīkṣṇaiḥ kṣayaṁ nayati rākṣasān
5036039a bhrātur ādeśam ādāya lakṣmaṇo vā paraṁtapaḥ
5036039c kasya hetor na māṁ vīraḥ paritrāti mahābalaḥ
5036040a yadi tau puruṣavyāghrau vāyvindrasamatejasau
5036040c surāṇām api durdharṣo kimarthaṁ mām upekṣataḥ
5036041a mamaiva duṣkr̥taṁ kiṁ cin mahad asti na saṁśayaḥ
5036041c samarthāv api tau yan māṁ nāvekṣete paraṁtapau
5036042a kausalyā lokabhartāraṁ suṣuve yaṁ manasvinī
5036042c taṁ mamārthe sukhaṁ pr̥ccha śirasā cābhivādaya
5036043a srajaś ca sarvaratnāni priyā yāś ca varāṅganāḥ
5036043c aiśvaryaṁ ca viśālāyāṁ pr̥thivyām api durlabham
5036044a pitaraṁ mātaraṁ caiva saṁmānyābhiprasādya ca
5036044c anupravrajito rāmaṁ sumitrā yena suprajāḥ
5036044e ānukūlyena dharmātmā tyaktvā sukham anuttamam
5036045a anugacchati kākutsthaṁ bhrātaraṁ pālayan vane
5036045c siṁhaskandho mahābāhur manasvī priyadarśanaḥ
5036046a pitr̥vad vartate rāme mātr̥van māṁ samācaran
5036046c hriyamāṇāṁ tadā vīro na tu māṁ veda lakṣmaṇaḥ
5036047a vr̥ddhopasevī lakṣmīvāñ śakto na bahubhāṣitā
5036047c rājaputraḥ priyaśreṣṭhaḥ sadr̥śaḥ śvaśurasya me
5036048a mattaḥ priyataro nityaṁ bhrātā rāmasya lakṣmaṇaḥ
5036048c niyukto dhuri yasyāṁ tu tām udvahati vīryavān
5036049a yaṁ dr̥ṣṭvā rāghavo naiva vr̥ddham āryam anusmarat
5036049c sa mamārthāya kuśalaṁ vaktavyo vacanān mama
5036049e mr̥dur nityaṁ śucir dakṣaḥ priyo rāmasya lakṣmaṇaḥ
5036050a idaṁ brūyāś ca me nāthaṁ śūraṁ rāmaṁ punaḥ punaḥ
5036050c jīvitaṁ dhārayiṣyāmi māsaṁ daśarathātmaja
5036050e ūrdhvaṁ māsān na jīveyaṁ satyenāhaṁ bravīmi te
5036051a rāvaṇenoparuddhāṁ māṁ nikr̥tyā pāpakarmaṇā
5036051c trātum arhasi vīra tvaṁ pātālād iva kauśikīm
5036052a tato vastragataṁ muktvā divyaṁ cūḍāmaṇiṁ śubham
5036052c pradeyo rāghavāyeti sītā hanumate dadau
5036053a pratigr̥hya tato vīro maṇiratnam anuttamam
5036053c aṅgulyā yojayām āsa na hy asyā prābhavad bhujaḥ
5036054a maṇiratnaṁ kapivaraḥ pratigr̥hyābhivādya ca
5036054c sītāṁ pradakṣiṇaṁ kr̥tvā praṇataḥ pārśvataḥ sthitaḥ
5036055a harṣeṇa mahatā yuktaḥ sītādarśanajena saḥ
5036055c hr̥dayena gato rāmaṁ śarīreṇa tu viṣṭhitaḥ
5036056a maṇivaram upagr̥hya taṁ mahārhaṁ; janakanr̥pātmajayā dhr̥taṁ prabhāvāt
5036056c girivarapavanāvadhūtamuktaḥ; sukhitamanāḥ pratisaṁkramaṁ prapede
5037001a maṇiṁ dattvā tataḥ sītā hanūmantam athābravīt
5037001c abhijñānam abhijñātam etad rāmasya tattvataḥ
5037002a maṇiṁ tu dr̥ṣṭvā rāmo vai trayāṇāṁ saṁsmariṣyati
5037002c vīro jananyā mama ca rājño daśarathasya ca
5037003a sa bhūyas tvaṁ samutsāhe codito harisattama
5037003c asmin kāryasamārambhe pracintaya yaduttaram
5037004a tvam asmin kāryaniryoge pramāṇaṁ harisattama
5037004c tasya cintaya yo yatno duḥkhakṣayakaro bhavet
5037005a sa tatheti pratijñāya mārutir bhīmavikramaḥ
5037005c śirasāvandya vaidehīṁ gamanāyopacakrame
5037006a jñātvā saṁprasthitaṁ devī vānaraṁ mārutātmajam
5037006c bāṣpagadgadayā vācā maithilī vākyam abravīt
5037007a kuśalaṁ hanuman brūyāḥ sahitau rāmalakṣmaṇau
5037007c sugrīvaṁ ca sahāmātyaṁ vr̥ddhān sarvāṁś ca vānarān
5037008a yathā ca sa mahābāhur māṁ tārayati rāghavaḥ
5037008c asmād duḥkhāmbusaṁrodhāt tvaṁ samādhātum arhasi
5037009a jīvantīṁ māṁ yathā rāmaḥ saṁbhāvayati kīrtimān
5037009c tat tvayā hanuman vācyaṁ vācā dharmam avāpnuhi
5037010a nityam utsāhayuktāś ca vācaḥ śrutvā mayeritāḥ
5037010c vardhiṣyate dāśaratheḥ pauruṣaṁ madavāptaye
5037011a matsaṁdeśayutā vācas tvattaḥ śrutvaiva rāghavaḥ
5037011c parākramavidhiṁ vīro vidhivat saṁvidhāsyati
5037012a sītāyās tad vacaḥ śrutvā hanumān mārutātmajaḥ
5037012c śirasy añjalim ādhāya vākyam uttaram abravīt
5037013a kṣipram eṣyati kākutstho haryr̥kṣapravarair vr̥taḥ
5037013c yas te yudhi vijityārīñ śokaṁ vyapanayiṣyati
5037014a na hi paśyāmi martyeṣu nāmareṣv asureṣu vā
5037014c yas tasya vamato bāṇān sthātum utsahate ’grataḥ
5037015a apy arkam api parjanyam api vaivasvataṁ yamam
5037015c sa hi soḍhuṁ raṇe śaktas tavahetor viśeṣataḥ
5037016a sa hi sāgaraparyantāṁ mahīṁ śāsitum īhate
5037016c tvan nimitto hi rāmasya jayo janakanandini
5037017a tasya tad vacanaṁ śrutvā samyak satyaṁ subhāṣitam
5037017c jānakī bahu mene ’tha vacanaṁ cedam abravīt
5037018a tatas taṁ prasthitaṁ sītā vīkṣamāṇā punaḥ punaḥ
5037018c bhartuḥ snehānvitaṁ vākyaṁ sauhārdād anumānayat
5037019a yadi vā manyase vīra vasaikāham ariṁdama
5037019c kasmiṁś cit saṁvr̥te deśe viśrāntaḥ śvo gamiṣyasi
5037020a mama ced alpabhāgyāyāḥ sāmnidhyāt tava vīryavān
5037020c asya śokasya mahato muhūrtaṁ mokṣaṇaṁ bhavet
5037021a gate hi hariśārdūla punarāgamanāya tu
5037021c prāṇānām api saṁdeho mama syān nātra saṁśayaḥ
5037022a tavādarśanajaḥ śoko bhūyo māṁ paritāpayet
5037022c duḥkhād duḥkhaparāmr̥ṣṭāṁ dīpayann iva vānara
5037023a ayaṁ ca vīra saṁdehas tiṣṭhatīva mamāgrataḥ
5037023c sumahāṁs tvatsahāyeṣu haryr̥kṣeṣu harīśvara
5037024a kathaṁ nu khalu duṣpāraṁ tariṣyanti mahodadhim
5037024c tāni haryr̥kṣasainyāni tau vā naravarātmajau
5037025a trayāṇām eva bhūtānāṁ sāgarasyeha laṅghane
5037025c śaktiḥ syād vainateyasya tava vā mārutasya vā
5037026a tad asmin kāryaniryoge vīraivaṁ duratikrame
5037026c kiṁ paśyasi samādhānaṁ tvaṁ hi kāryavidāṁ varaḥ
5037027a kāmam asya tvam evaikaḥ kāryasya parisādhane
5037027c paryāptaḥ paravīraghna yaśasyas te balodayaḥ
5037028a balaiḥ samagrair yadi māṁ rāvaṇaṁ jitya saṁyuge
5037028c vijayī svapuraṁ yāyāt tat tu me syād yaśaskaram
5037029a balais tu saṁkulāṁ kr̥tvā laṅkāṁ parabalārdanaḥ
5037029c māṁ nayed yadi kākutsthas tat tasya sadr̥śaṁ bhavet
5037030a tad yathā tasya vikrāntam anurūpaṁ mahātmanaḥ
5037030c bhaved āhava śūrasya tathā tvam upapādaya
5037031a tad arthopahitaṁ vākyaṁ sahitaṁ hetusaṁhitam
5037031c niśamya hanumāñ śeṣaṁ vākyam uttaram abravīt
5037032a devi haryr̥kṣasainyānām īśvaraḥ plavatāṁ varaḥ
5037032c sugrīvaḥ sattvasaṁpannas tavārthe kr̥taniścayaḥ
5037033a sa vānarasahasrāṇāṁ koṭībhir abhisaṁvr̥taḥ
5037033c kṣipram eṣyati vaidehi rākṣasānāṁ nibarhaṇaḥ
5037034a tasya vikramasaṁpannāḥ sattvavanto mahābalāḥ
5037034c manaḥsaṁkalpasaṁpātā nideśe harayaḥ sthitāḥ
5037035a yeṣāṁ nopari nādhastān na tiryak sajjate gatiḥ
5037035c na ca karmasu sīdanti mahatsv amitatejasaḥ
5037036a asakr̥t tair mahotsahaiḥ sasāgaradharādharā
5037036c pradakṣiṇīkr̥tā bhūmir vāyumārgānusāribhiḥ
5037037a madviśiṣṭāś ca tulyāś ca santi tatra vanaukasaḥ
5037037c mattaḥ pratyavaraḥ kaś cin nāsti sugrīvasaṁnidhau
5037038a ahaṁ tāvad iha prāptaḥ kiṁ punas te mahābalāḥ
5037038c na hi prakr̥ṣṭāḥ preṣyante preṣyante hītare janāḥ
5037039a tad alaṁ paritāpena devi śoko vyapaitu te
5037039c ekotpātena te laṅkām eṣyanti hariyūthapāḥ
5037040a mama pr̥ṣṭhagatau tau ca candrasūryāv ivoditau
5037040c tvatsakāśaṁ mahāsattvau nr̥siṁhāv āgamiṣyataḥ
5037041a tau hi vīrau naravarau sahitau rāmalakṣmaṇau
5037041c āgamya nagarīṁ laṅkāṁ sāyakair vidhamiṣyataḥ
5037042a sagaṇaṁ rāvaṇaṁ hatvā rāghavo raghunandanaḥ
5037042c tvām ādāya varārohe svapuraṁ pratiyāsyati
5037043a tad āśvasihi bhadraṁ te bhava tvaṁ kālakāṅkṣiṇī
5037043c nacirād drakṣyase rāmaṁ prajvajantam ivānilam
5037044a nihate rākṣasendre ca saputrāmātyabāndhave
5037044c tvaṁ sameṣyasi rāmeṇa śaśāṅkeneva rohiṇī
5037045a kṣipraṁ tvaṁ devi śokasya pāraṁ yāsyasi maithili
5037045c rāvaṇaṁ caiva rāmeṇa nihataṁ drakṣyase ’cirāt
5037046a evam āśvasya vaidehīṁ hanūmān mārutātmajaḥ
5037046c gamanāya matiṁ kr̥tvā vaidehīṁ punar abravīt
5037047a tam arighnaṁ kr̥tātmānaṁ kṣipraṁ drakṣyasi rāghavam
5037047c lakṣmaṇaṁ ca dhanuṣpāṇiṁ laṅkādvāram upasthitam
5037048a nakhadaṁṣṭrāyudhān vīrān siṁhaśārdūlavikramān
5037048c vānarān vāraṇendrābhān kṣipraṁ drakṣyasi saṁgatān
5037049a śailāmbudanikāśānāṁ laṅkāmalayasānuṣu
5037049c nardatāṁ kapimukhyānām ārye yūthāny anekaśaḥ
5037050a sa tu marmaṇi ghoreṇa tāḍito manmatheṣuṇā
5037050c na śarma labhate rāmaḥ siṁhārdita iva dvipaḥ
5037051a mā rudo devi śokena mā bhūt te manaso ’priyam
5037051c śacīva pathyā śakreṇa bhartrā nāthavatī hy asi
5037052a rāmād viśiṣṭaḥ ko ’nyo ’sti kaś cit saumitriṇā samaḥ
5037052c agnimārutakalpau tau bhrātarau tava saṁśrayau
5037053a nāsmiṁś ciraṁ vatsyasi devi deśe; rakṣogaṇair adhyuṣito ’tiraudre
5037053c na te cirād āgamanaṁ priyasya; kṣamasva matsaṁgamakālamātram
5038001a śrutvā tu vacanaṁ tasya vāyusūnor mahātmanaḥ
5038001c uvācātmahitaṁ vākyaṁ sītā surasutopamā
5038002a tvāṁ dr̥ṣṭvā priyavaktāraṁ saṁprahr̥ṣyāmi vānara
5038002c ardhasaṁjātasasyeva vr̥ṣṭiṁ prāpya vasuṁdharā
5038003a yathā taṁ puruṣavyāghraṁ gātraiḥ śokābhikarśitaiḥ
5038003c saṁspr̥śeyaṁ sakāmāhaṁ tathā kuru dayāṁ mayi
5038004a abhijñānaṁ ca rāmasya dattaṁ harigaṇottama
5038004c kṣiptām īṣikāṁ kākasya kopād ekākṣiśātanīm
5038005a manaḥśilāyās tikalo gaṇḍapārśve niveśitaḥ
5038005c tvayā pranaṣṭe tilake taṁ kila smartum arhasi
5038006a sa vīryavān kathaṁ sītāṁ hr̥tāṁ samanumanyase
5038006c vasantīṁ rakṣasāṁ madhye mahendravaruṇopama
5038007a eṣa cūḍāmaṇir divyo mayā suparirakṣitaḥ
5038007c etaṁ dr̥ṣṭvā prahr̥ṣyāmi vyasane tvām ivānagha
5038008a eṣa niryātitaḥ śrīmān mayā te vārisaṁbhavaḥ
5038008c ataḥ paraṁ na śakṣyāmi jīvituṁ śokalālasā
5038009a asahyāni ca duḥkhāni vācaś ca hr̥dayacchidaḥ
5038009c rākṣasīnāṁ sughorāṇāṁ tvatkr̥te marṣayāmy aham
5038010a dhārayiṣyāmi māsaṁ tu jīvitaṁ śatrusūdana
5038010c māsād ūrdhvaṁ na jīviṣye tvayā hīnā nr̥pātmaja
5038011a ghoro rākṣasarājo ’yaṁ dr̥ṣṭiś ca na sukhā mayi
5038011c tvāṁ ca śrutvā vipadyantaṁ na jīveyam ahaṁ kṣaṇam
5038012a vaidehyā vacanaṁ śrutvā karuṇaṁ sāśrubhāṣitam
5038012c athābravīn mahātejā hanumān mārutātmajaḥ
5038013a tvacchokavimukho rāmo devi satyena te śape
5038013c rāme śokābhibhūte tu lakṣmaṇaḥ paritapyate
5038014a dr̥ṣṭā kathaṁ cid bhavatī na kālaḥ pariśocitum
5038014c imaṁ muhūrtaṁ duḥkhānām antaṁ drakṣyasi bhāmini
5038015a tāv ubhau puruṣavyāghrau rājaputrāv aninditau
5038015c tvaddarśanakr̥totsāhau laṅkāṁ bhasmīkariṣyataḥ
5038016a hatvā tu samare krūraṁ rāvaṇaṁ saha bāndhavam
5038016c rāghavau tvāṁ viśālākṣi svāṁ purīṁ prāpayiṣyataḥ
5038017a yat tu rāmo vijānīyād abhijñānam anindite
5038017c prītisaṁjananaṁ tasya bhūyas tvaṁ dātum arhasi
5038018a sābravīd dattam eveha mayābhijñānam uttamam
5038018c etad eva hi rāmasya dr̥ṣṭvā matkeśabhūṣaṇam
5038018e śraddheyaṁ hanuman vākyaṁ tava vīra bhaviṣyati
5038019a sa taṁ maṇivaraṁ gr̥hya śrīmān plavagasattamaḥ
5038019c praṇamya śirasā devīṁ gamanāyopacakrame
5038020a tam utpātakr̥totsāham avekṣya haripuṁgavam
5038020c vardhamānaṁ mahāvegam uvāca janakātmajā
5038020e aśrupūrṇamukhī dīnā bāṣpagadgadayā girā
5038021a hanūman siṁhasaṁkāśau bhrātarau rāmalakṣmaṇau
5038021c sugrīvaṁ ca sahāmātyaṁ sarvān brūyā anāmayam
5038022a yathā ca sa mahābāhur māṁ tārayati rāghavaḥ
5038022c asmād duḥkhāmbusaṁrodhāt tat samādhātum arhasi
5038023a imaṁ ca tīvraṁ mama śokavegaṁ; rakṣobhir ebhiḥ paribhartsanaṁ ca
5038023c brūyās tu rāmasya gataḥ samīpaṁ; śivaś ca te ’dhvāstu haripravīra
5038024a sa rājaputryā prativeditārthaḥ; kapiḥ kr̥tārthaḥ parihr̥ṣṭacetāḥ
5038024c tad alpaśeṣaṁ prasamīkṣya kāryaṁ; diśaṁ hy udīcīṁ manasā jagāma
5039001a sa ca vāgbhiḥ praśastābhir gamiṣyan pūjitas tayā
5039001c tasmād deśād apakramya cintayām āsa vānaraḥ
5039002a alpaśeṣam idaṁ kāryaṁ dr̥ṣṭeyam asitekṣaṇā
5039002c trīn upāyān atikramya caturtha iha dr̥śyate
5039003a na sāma rakṣaḥsu guṇāya kalpate; na danam arthopaciteṣu vartate
5039003c na bhedasādhyā baladarpitā janāḥ; parākramas tv eṣa mameha rocate
5039004a na cāsya kāryasya parākramād r̥te; viniścayaḥ kaś cid ihopapadyate
5039004c hr̥tapravīrās tu raṇe hi rākṣasāḥ; kathaṁ cid īyur yad ihādya mārdavam
5039005a kārye karmaṇi nirdiṣṭo yo bahūny api sādhayet
5039005c pūrvakāryavirodhena sa kāryaṁ kartum arhati
5039006a na hy ekaḥ sādhako hetuḥ svalpasyāpīha karmaṇaḥ
5039006c yo hy arthaṁ bahudhā veda sa samartho ’rthasādhane
5039007a ihaiva tāvat kr̥taniścayo hy ahaṁ; yadi vrajeyaṁ plavageśvarālayam
5039007c parātmasaṁmarda viśeṣatattvavit; tataḥ kr̥taṁ syān mama bhartr̥śāsanam
5039008a kathaṁ nu khalv adya bhavet sukhāgataṁ; prasahya yuddhaṁ mama rākṣasaiḥ saha
5039008c tathaiva khalv ātmabalaṁ ca sāravat; samānayen māṁ ca raṇe daśānanaḥ
5039009a idam asya nr̥śaṁsasya nandanopamam uttamam
5039009c vanaṁ netramanaḥkāntaṁ nānādrumalatāyutam
5039010a idaṁ vidhvaṁsayiṣyāmi śuṣkaṁ vanam ivānalaḥ
5039010c asmin bhagne tataḥ kopaṁ kariṣyati sa rāvaṇaḥ
5039011a tato mahat sāśvamahārathadvipaṁ; balaṁ samāneṣv api rākṣasādhipaḥ
5039011c triśūlakālāyasapaṭṭiśāyudhaṁ; tato mahad yuddham idaṁ bhaviṣyati
5039012a ahaṁ tu taiḥ saṁyati caṇḍavikramaiḥ; sametya rakṣobhir asaṁgavikramaḥ
5039012c nihatya tad rāvaṇacoditaṁ balaṁ; sukhaṁ gamiṣyāmi kapīśvarālayam
5039013a tato mārutavat kruddho mārutir bhīmavikramaḥ
5039013c ūruvegena mahatā drumān kṣeptum athārabhat
5039014a tatas tad dhanumān vīro babhañja pramadāvanam
5039014c mattadvijasamāghuṣṭaṁ nānādrumalatāyutam
5039015a tad vanaṁ mathitair vr̥kṣair bhinnaiś ca salilāśayaiḥ
5039015c cūrṇitaiḥ parvatāgraiś ca babhūvāpriyadarśanam
5039016a latāgr̥haiś citragr̥haiś ca nāśitair; mahoragair vyālamr̥gaiś ca nirdhutaiḥ
5039016c śilāgr̥hair unmathitais tathā gr̥haiḥ; pranaṣṭarūpaṁ tad abhūn mahad vanam
5039017a sa tasya kr̥tvārthapater mahākapir; mahad vyalīkaṁ manaso mahātmanaḥ
5039017c yuyutsur eko bahubhir mahābalaiḥ; śriyā jvalaṁs toraṇam āśritaḥ kapiḥ
5040001a tataḥ pakṣininādena vr̥kṣabhaṅgasvanena ca
5040001c babhūvus trāsasaṁbhrāntāḥ sarve laṅkānivāsinaḥ
5040002a vidrutāś ca bhayatrastā vinedur mr̥gapakṣuṇaḥ
5040002c rakṣasāṁ ca nimittāni krūrāṇi pratipedire
5040003a tato gatāyāṁ nidrāyāṁ rākṣasyo vikr̥tānanāḥ
5040003c tad vanaṁ dadr̥śur bhagnaṁ taṁ ca vīraṁ mahākapim
5040004a sa tā dr̥ṣṭva mahābāhur mahāsattvo mahābalaḥ
5040004c cakāra sumahad rūpaṁ rākṣasīnāṁ bhayāvaham
5040005a tatas taṁ girisaṁkāśam atikāyaṁ mahābalam
5040005c rākṣasyo vānaraṁ dr̥ṣṭvā papracchur janakātmajām
5040006a ko ’yaṁ kasya kuto vāyaṁ kiṁnimittam ihāgataḥ
5040006c kathaṁ tvayā sahānena saṁvādaḥ kr̥ta ity uta
5040007a ācakṣva no viśālākṣi mā bhūt te subhage bhayam
5040007c saṁvādam asitāpāṅge tvayā kiṁ kr̥tavān ayam
5040008a athābravīt tadā sādhvī sītā sarvāṅgaśobhanā
5040008c rakṣasāṁ kāmarūpāṇāṁ vijñāne mama kā gatiḥ
5040009a yūyam evāsya jānīta yo ’yaṁ yad vā kariṣyati
5040009c ahir eva aheḥ pādān vijānāti na saṁśayaḥ
5040010a aham apy asya bhītāsmi nainaṁ jānāmi ko ’nvayam
5040010c vedmi rākṣasam evainaṁ kāmarūpiṇam āgatam
5040011a vaidehyā vacanaṁ śrutvā rākṣasyo vidrutā drutam
5040011c sthitāḥ kāś cid gatāḥ kāś cid rāvaṇāya niveditum
5040012a rāvaṇasya samīpe tu rākṣasyo vikr̥tānanāḥ
5040012c virūpaṁ vānaraṁ bhīmam ākhyātum upacakramuḥ
5040013a aśokavanikā madhye rājan bhīmavapuḥ kapiḥ
5040013c sītayā kr̥tasaṁvādas tiṣṭhaty amitavikramaḥ
5040014a na ca taṁ jānakī sītā hariṁ hariṇalocaṇā
5040014c asmābhir bahudhā pr̥ṣṭā nivedayitum icchati
5040015a vāsavasya bhaved dūto dūto vaiśravaṇasya vā
5040015c preṣito vāpi rāmeṇa sītānveṣaṇakāṅkṣayā
5040016a tena tvadbhūtarūpeṇa yat tat tava manoharam
5040016c nānāmr̥gagaṇākīrṇaṁ pramr̥ṣṭaṁ pramadāvanam
5040017a na tatra kaś cid uddeśo yas tena na vināśitaḥ
5040017c yatra sā jānakī sītā sa tena na vināśitaḥ
5040018a jānakīrakṣaṇārthaṁ vā śramād vā nopalabhyate
5040018c atha vā kaḥ śramas tasya saiva tenābhirakṣitā
5040019a cārupallavapatrāḍhyaṁ yaṁ sītā svayam āsthitā
5040019c pravr̥ddhaḥ śiṁśapāvr̥kṣaḥ sa ca tenābhirakṣitaḥ
5040020a tasyograrūpasyograṁ tvaṁ daṇḍam ājñātum arhasi
5040020c sītā saṁbhāṣitā yena tad vanaṁ ca vināśitam
5040021a manaḥparigr̥hītāṁ tāṁ tava rakṣogaṇeśvara
5040021c kaḥ sītām abhibhāṣeta yo na syāt tyaktajīvitaḥ
5040022a rākṣasīnāṁ vacaḥ śrutvā rāvaṇo rākṣaseśvaraḥ
5040022c hutāgir iva jajvāla kopasaṁvartitekṣaṇaḥ
5040023a ātmanaḥ sadr̥śāñ śūrān kiṁkarān nāma rākṣasān
5040023c vyādideśa mahātejā nigrahārthaṁ hanūmataḥ
5040024a teṣām aśītisāhasraṁ kiṁkarāṇāṁ tarasvinām
5040024c niryayur bhavanāt tasmāt kūṭamudgarapāṇayaḥ
5040025a mahodarā mahādaṁṣṭrā ghorarūpā mahābalāḥ
5040025c yuddhābhimanasaḥ sarve hanūmadgrahaṇonmukhāḥ
5040026a te kapiṁ taṁ samāsādya toraṇastham avasthitam
5040026c abhipetur mahāvegāḥ pataṅgā iva pāvakam
5040027a te gadābhir vicitrābhiḥ parighaiḥ kāñcanāṅgadaiḥ
5040027c ājaghnur vānaraśreṣṭhaṁ śarair ādityasaṁnibhaiḥ
5040028a hanūmān api tejasvī śrīmān parvatasaṁnibhaḥ
5040028c kṣitāv āvidhya lāṅgūlaṁ nanāda ca mahāsvanam
5040029a tasya saṁnādaśabdena te ’bhavan bhayaśaṅkitāḥ
5040029c dadr̥śuś ca hanūmantaṁ saṁdhyāmegham ivonnatam
5040030a svāmisaṁdeśaniḥśaṅkās tatas te rākṣasāḥ kapim
5040030c citraiḥ praharaṇair bhīmair abhipetus tatas tataḥ
5040031a sa taiḥ parivr̥taḥ śūraiḥ sarvataḥ sa mahābalaḥ
5040031c āsasādāyasaṁ bhīmaṁ parighaṁ toraṇāśritam
5040032a sa taṁ parigham ādāya jaghāna rajanīcarān
5040033a sa pannagam ivādāya sphurantaṁ vinatāsutaḥ
5040033c vicacārāmbare vīraḥ parigr̥hya ca mārutiḥ
5040034a sa hatvā rākṣasān vīraḥ kiṁkarān mārutātmajaḥ
5040034c yuddhākāṅkṣī punar vīras toraṇaṁ samupasthitaḥ
5040035a tatas tasmād bhayān muktāḥ kati cit tatra rākṣasāḥ
5040035c nihatān kiṁkarān sarvān rāvaṇāya nyavedayan
5040036a sa rākṣasānāṁ nihataṁ mahābalaṁ; niśamya rājā parivr̥ttalocanaḥ
5040036c samādideśāpratimaṁ parākrame; prahastaputraṁ samare sudurjayam
5041001a tataḥ sa kiṁkarān hatvā hanūmān dhyānam āsthitaḥ
5041001c vanaṁ bhagnaṁ mayā caityaprāsādo na vināśitaḥ
5041001e tasmāt prāsādam apy evam imaṁ vidhvaṁsayāmy aham
5041002a iti saṁcintya hanumān manasā darśayan balam
5041002c caityaprāsādam āplutya meruśr̥ṅgam ivonnatam
5041002e āruroha hariśreṣṭho hanūmān mārutātmajaḥ
5041003a saṁpradhr̥ṣya ca durdharṣaś caityaprāsādam unnatam
5041003c hanūmān prajvalam̐l lakṣmyā pāriyātropamo ’bhavat
5041004a sa bhūtvā tu mahākāyo hanūmān mārutātmajaḥ
5041004c dhr̥ṣṭam āsphoṭayām āsa laṅkāṁ śabdena pūrayan
5041005a tasyāsphoṭitaśabdena mahatā śrotraghātinā
5041005c petur vihaṁgā gaganād uccaiś cedam aghoṣayat
5041006a jayaty atibalo rāmo lakṣmaṇaś ca mahābalaḥ
5041006c rājā jayati sugrīvo rāghaveṇābhipālitaḥ
5041007a dāso ’haṁ kosalendrasya rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ
5041007c hanumāñ śatrusainyānāṁ nihantā mārutātmajaḥ
5041008a na rāvaṇasahasraṁ me yuddhe pratibalaṁ bhavet
5041008c śilābhis tu praharataḥ pādapaiś ca sahasraśaḥ
5041009a ardayitvā purīṁ laṅkām abhivādya ca maithilīm
5041009c samr̥ddhārtho gamiṣyāmi miṣatāṁ sarvarakṣasām
5041010a evam uktvā vimānasthaś caityasthān haripuṁgavaḥ
5041010c nanāda bhīmanirhrādo rakṣasāṁ janayan bhayam
5041011a tena śabdena mahatā caityapālāḥ śataṁ yayuḥ
5041011c gr̥hītvā vividhān astrān prāsān khaḍgān paraśvadhān
5041011e visr̥janto mahākṣayā mārutiṁ paryavārayan
5041012a āvarta iva gaṅgāyās toyasya vipulo mahān
5041012c parikṣipya hariśreṣṭhaṁ sa babhau rakṣasāṁ gaṇaḥ
5041013a tato vātātmajaḥ kruddho bhīmarūpaṁ samāsthitaḥ
5041014a prāsādasya mahāṁs tasya stambhaṁ hemapariṣkr̥tam
5041014c utpāṭayitvā vegena hanūmān mārutātmajaḥ
5041014e tatas taṁ bhrāmayām āsa śatadhāraṁ mahābalaḥ
5041015a sa rākṣasaśataṁ hatvā vajreṇendra ivāsurān
5041015c antarikṣasthitaḥ śrīmān idaṁ vacanam abravīt
5041016a mādr̥śānāṁ sahasrāṇi visr̥ṣṭāni mahātmanām
5041016c balināṁ vānarendrāṇāṁ sugrīvavaśavartinām
5041017a śataiḥ śatasahasraiś ca koṭībhir ayutair api
5041017c āgamiṣyati sugrīvaḥ sarveṣāṁ vo niṣūdanaḥ
5041018a neyam asti purī laṅkā na yūyaṁ na ca rāvaṇaḥ
5041018c yasmād ikṣvākunāthena baddhaṁ vairaṁ mahātmanā
5042001a saṁdiṣṭo rākṣasendreṇa prahastasya suto balī
5042001c jambumālī mahādaṁṣṭro nirjagāma dhanurdharaḥ
5042002a raktamālyāmbaradharaḥ sragvī rucirakuṇḍalaḥ
5042002c mahān vivr̥ttanayanaś caṇḍaḥ samaradurjayaḥ
5042003a dhanuḥ śakradhanuḥ prakhyaṁ mahad rucirasāyakam
5042003c visphārayāṇo vegena vajrāśanisamasvanam
5042004a tasya visphāraghoṣeṇa dhanuṣo mahatā diśaḥ
5042004c pradiśaś ca nabhaś caiva sahasā samapūryata
5042005a rathena kharayuktena tam āgatam udīkṣya saḥ
5042005c hanūmān vegasaṁpanno jaharṣa ca nanāda ca
5042006a taṁ toraṇaviṭaṅkasthaṁ hanūmantaṁ mahākapim
5042006c jambumālī mahābāhur vivyādha niśitaiḥ śaraiḥ
5042007a ardhacandreṇa vadane śirasy ekena karṇinā
5042007c bāhvor vivyādha nārācair daśabhis taṁ kapīśvaram
5042008a tasya tac chuśubhe tāmraṁ śareṇābhihataṁ mukham
5042008c śaradīvāmbujaṁ phullaṁ viddhaṁ bhāskararaśminā
5042009a cukopa bāṇābhihato rākṣasasya mahākapiḥ
5042009c tataḥ pārśve ’tivipulāṁ dadarśa mahatīṁ śilām
5042010a tarasā tāṁ samutpāṭya cikṣepa balavad balī
5042010c tāṁ śarair daśabhiḥ kruddhas tāḍayām āsa rākṣasaḥ
5042011a vipannaṁ karma tad dr̥ṣṭvā hanūmāṁś caṇḍavikramaḥ
5042011c sālaṁ vipulam utpāṭya bhrāmayām āsa vīryavān
5042012a bhrāmayantaṁ kapiṁ dr̥ṣṭvā sālavr̥kṣaṁ mahābalam
5042012c cikṣepa subahūn bāṇāñ jambumālī mahābalaḥ
5042013a sālaṁ caturbhir ciccheda vānaraṁ pañcabhir bhuje
5042013c urasy ekena bāṇena daśabhis tu stanāntare
5042014a sa śaraiḥ pūritatanuḥ krodhena mahatā vr̥taḥ
5042014c tam eva parighaṁ gr̥hya bhrāmayām āsa vegitaḥ
5042015a ativego ’tivegena bhrāmayitvā balotkaṭaḥ
5042015c parighaṁ pātayām āsa jambumāler mahorasi
5042016a tasya caiva śiro nāsti na bāhū na ca jānunī
5042016c na dhanur na ratho nāśvās tatrādr̥śyanta neṣavaḥ
5042017a sa hatas tarasā tena jambumālī mahārathaḥ
5042017c papāta nihato bhūmau cūrṇitāṅgavibhūṣaṇaḥ
5042018a jambumāliṁ ca nihataṁ kiṁkarāṁś ca mahābalān
5042018c cukrodha rāvaṇaḥ śrutvā kopasaṁraktalocanaḥ
5042019a sa roṣasaṁvartitatāmralocanaḥ; prahastaputre nihate mahābale
5042019c amātyaputrān ativīryavikramān; samādideśāśu niśācareśvaraḥ
5043001a tatas te rākṣasendreṇa coditā mantriṇaḥ sutāḥ
5043001c niryayur bhavanāt tasmāt sapta saptārcivarcasaḥ
5043002a mahābalaparīvārā dhanuṣmanto mahābalāḥ
5043002c kr̥tāstrāstravidāṁ śreṣṭhāḥ parasparajayaiṣiṇaḥ
5043003a hemajālaparikṣiptair dhvajavadbhiḥ patākibhiḥ
5043003c toyadasvananirghoṣair vājiyuktair mahārathaiḥ
5043004a taptakāñcanacitrāṇi cāpāny amitavikramāḥ
5043004c visphārayantaḥ saṁhr̥ṣṭās taḍidvanta ivāmbudāḥ
5043005a jananyas tās tatas teṣāṁ viditvā kiṁkarān hatān
5043005c babhūvuḥ śokasaṁbhrāntāḥ sabāndhavasuhr̥jjanāḥ
5043006a te parasparasaṁgharṣās taptakāñcanabhūṣaṇāḥ
5043006c abhipetur hanūmantaṁ toraṇastham avasthitam
5043007a sr̥janto bāṇavr̥ṣṭiṁ te rathagarjitaniḥsvanāḥ
5043007c vr̥ṣṭimanta ivāmbhodā vicerur nairr̥tarṣabhāḥ
5043008a avakīrṇas tatas tābhir hanūmāñ śaravr̥ṣṭibhiḥ
5043008c abhavat saṁvr̥tākāraḥ śailarāḍ iva vr̥ṣṭibhiḥ
5043009a sa śarān vañcayām āsa teṣām āśucaraḥ kapiḥ
5043009c rathavegāṁś ca vīrāṇāṁ vicaran vimale ’mbare
5043010a sa taiḥ krīḍan dhanuṣmadbhir vyomni vīraḥ prakāśate
5043010c dhanuṣmadbhir yathā meghair mārutaḥ prabhur ambare
5043011a sa kr̥tvā ninadaṁ ghoraṁ trāsayaṁs tāṁ mahācamūm
5043011c cakāra hanumān vegaṁ teṣu rakṣaḥsu vīryavān
5043012a talenābhihanat kāṁś cit pādaiḥ kāṁś cit paraṁtapaḥ
5043012c muṣṭinābhyahanat kāṁś cin nakhaiḥ kāṁś cid vyadārayat
5043013a pramamāthorasā kāṁś cid ūrubhyām aparān kapiḥ
5043013c ke cit tasyaiva nādena tatraiva patitā bhuvi
5043014a tatas teṣv avapanneṣu bhūmau nipatiteṣu ca
5043014c tat sainyam agamat sarvaṁ diśo daśabhayārditam
5043015a vinedur visvaraṁ nāgā nipetur bhuvi vājinaḥ
5043015c bhagnanīḍadhvajacchatrair bhūś ca kīrṇābhavad rathaiḥ
5043016a sa tān pravr̥ddhān vinihatya rākṣasān; mahābalaś caṇḍaparākramaḥ kapiḥ
5043016c yuyutsur anyaiḥ punar eva rākṣasais; tad eva vīro ’bhijagāma toraṇam
5044001a hatān mantrisutān buddhvā vānareṇa mahātmanā
5044001c rāvaṇaḥ saṁvr̥tākāraś cakāra matim uttamām
5044002a sa virūpākṣayūpākṣau durdharaṁ caiva rākṣasaṁ
5044002c praghasaṁ bhāsakarṇaṁ ca pañcasenāgranāyakān
5044003a saṁdideśa daśagrīvo vīrān nayaviśāradān
5044003c hanūmadgrahaṇe vyagrān vāyuvegasamān yudhi
5044004a yāta senāgragāḥ sarve mahābalaparigrahāḥ
5044004c savājirathamātaṅgāḥ sa kapiḥ śāsyatām iti
5044005a yat taiś ca khalu bhāvyaṁ syāt tam āsādya vanālayam
5044005c karma cāpi samādheyaṁ deśakālavirodhitam
5044006a na hy ahaṁ taṁ kapiṁ manye karmaṇā pratitarkayan
5044006c sarvathā tan mahad bhūtaṁ mahābalaparigraham
5044006e bhaved indreṇa vā sr̥ṣṭam asmadarthaṁ tapobalāt
5044007a sanāgayakṣagandharvā devāsuramaharṣayaḥ
5044007c yuṣmābhiḥ sahitaiḥ sarvair mayā saha vinirjitāḥ
5044008a tair avaśyaṁ vidhātavyaṁ vyalīkaṁ kiṁ cid eva naḥ
5044008c tad eva nātra saṁdehaḥ prasahya parigr̥hyatām
5044009a nāvamanyo bhavadbhiś ca hariḥ krūraparākramaḥ
5044009c dr̥ṣṭā hi harayaḥ śīghrā mayā vipulavikramāḥ
5044010a vālī ca saha sugrīvo jāmbavāṁś ca mahābalaḥ
5044010c nīlaḥ senāpatiś caiva ye cānye dvividādayaḥ
5044011a naiva teṣāṁ gatir bhīmā na tejo na parākramaḥ
5044011c na matir na balotsāho na rūpaparikalpanam
5044012a mahat sattvam idaṁ jñeyaṁ kapirūpaṁ vyavasthitam
5044012c prayatnaṁ mahad āsthāya kriyatām asya nigrahaḥ
5044013a kāmaṁ lokās trayaḥ sendrāḥ sasurāsuramānavāḥ
5044013c bhavatām agrataḥ sthātuṁ na paryāptā raṇājire
5044014a tathāpi tu nayajñena jayam ākāṅkṣatā raṇe
5044014c ātmā rakṣyaḥ prayatnena yuddhasiddhir hi cañcalā
5044015a te svāmivacanaṁ sarve pratigr̥hya mahaujasaḥ
5044015c samutpetur mahāvegā hutāśasamatejasaḥ
5044016a rathaiś ca mattair nāgaiś ca vājibhiś ca mahājavaiḥ
5044016c śastraiś ca vividhais tīkṣṇaiḥ sarvaiś copacitā balaiḥ
5044017a tatas taṁ dadr̥śur vīrā dīpyamānaṁ mahākapim
5044017c raśmimantam ivodyantaṁ svatejoraśmimālinam
5044018a toraṇasthaṁ mahāvegaṁ mahāsattvaṁ mahābalam
5044018c mahāmatiṁ mahotsāhaṁ mahākāyaṁ mahābalam
5044019a taṁ samīkṣyaiva te sarve dikṣu sarvāsv avasthitāḥ
5044019c tais taiḥ praharaṇair bhīmair abhipetus tatas tataḥ
5044020a tasya pañcāyasās tīkṣṇāḥ sitāḥ pītamukhāḥ śarāḥ
5044020c śirasty utpalapatrābhā durdhareṇa nipātitāḥ
5044021a sa taiḥ pañcabhir āviddhaḥ śaraiḥ śirasi vānaraḥ
5044021c utpapāta nadan vyomni diśo daśa vinādayan
5044022a tatas tu durdharo vīraḥ sarathaḥ sajjakārmukaḥ
5044022c kirañ śaraśatair naikair abhipede mahābalaḥ
5044023a sa kapir vārayām āsa taṁ vyomni śaravarṣiṇam
5044023c vr̥ṣṭimantaṁ payodānte payodam iva mārutaḥ
5044024a ardyamānas tatas tena durdhareṇānilātmajaḥ
5044024c cakāra ninadaṁ bhūyo vyavardhata ca vegavān
5044025a sa dūraṁ sahasotpatya durdharasya rathe hariḥ
5044025c nipapāta mahāvego vidyudrāśir girāv iva
5044026a tatas taṁ mathitāṣṭāśvaṁ rathaṁ bhagnākṣakūvaram
5044026c vihāya nyapatad bhūmau durdharas tyaktajīvitaḥ
5044027a taṁ virūpākṣayūpākṣau dr̥ṣṭvā nipatitaṁ bhuvi
5044027c saṁjātaroṣau durdharṣāv utpetatur ariṁdamau
5044028a sa tābhyāṁ sahasotpatya viṣṭhito vimale ’mbare
5044028c mudgarābhyāṁ mahābāhur vakṣasy abhihataḥ kapiḥ
5044029a tayor vegavator vegaṁ vinihatya mahābalaḥ
5044029c nipapāta punar bhūmau suparṇasamavikramaḥ
5044030a sa sālavr̥kṣam āsādya samutpāṭya ca vānaraḥ
5044030c tāv ubhau rākṣasau vīrau jaghāna pavanātmajaḥ
5044031a tatas tāṁs trīn hatāñ jñātvā vānareṇa tarasvinā
5044031c abhipede mahāvegaḥ prasahya praghaso harim
5044032a bhāsakarṇaś ca saṁkruddhaḥ śūlam ādāya vīryavān
5044032c ekataḥ kapiśārdūlaṁ yaśasvinam avasthitau
5044033a paṭṭiśena śitāgreṇa praghasaḥ pratyapothayat
5044033c bhāsakarṇaś ca śūlena rākṣasaḥ kapisattamam
5044034a sa tābhyāṁ vikṣatair gātrair asr̥gdigdhatanūruhaḥ
5044034c abhavad vānaraḥ kruddho bālasūryasamaprabhaḥ
5044035a samutpāṭya gireḥ śr̥ṅgaṁ samr̥gavyālapādapam
5044035c jaghāna hanumān vīro rākṣasau kapikuñjaraḥ
5044036a tatas teṣv avasanneṣu senāpatiṣu pañcasu
5044036c balaṁ tad avaśeṣaṁ tu nāśayām āsa vānaraḥ
5044037a aśvair aśvān gajair nāgān yodhair yodhān rathai rathān
5044037c sa kapir nāśayām āsa sahasrākṣa ivāsurān
5044038a hatair nāgaiś ca turagair bhagnākṣaiś ca mahārathaiḥ
5044038c hataiś ca rākṣasair bhūmī ruddhamārgā samantataḥ
5044039a tataḥ kapis tān dhvajinīpatīn raṇe; nihatya vīrān sabalān savāhanān
5044039c tad eva vīraḥ parigr̥hya toraṇaṁ; kr̥takṣaṇaḥ kāla iva prajākṣaye
5045001a senāpatīn pañca sa tu pramāpitān; hanūmatā sānucarān savāhanān
5045001c samīkṣya rājā samaroddhatonmukhaṁ; kumāram akṣaṁ prasamaikṣatākṣatam
5045002a sa tasya dr̥ṣṭyarpaṇasaṁpracoditaḥ; pratāpavān kāñcanacitrakārmukaḥ
5045002c samutpapātātha sadasy udīrito; dvijātimukhyair haviṣeva pāvakaḥ
5045003a tato mahad bāladivākaraprabhaṁ; prataptajāmbūnadajālasaṁtatam
5045003c rathāṁ samāsthāya yayau sa vīryavān; mahāhariṁ taṁ prati nairr̥tarṣabhaḥ
5045004a tatas tapaḥsaṁgrahasaṁcayārjitaṁ; prataptajāmbūnadajālaśobhitam
5045004c patākinaṁ ratnavibhūṣitadhvajaṁ; manojavāṣṭāśvavaraiḥ suyojitam
5045005a surāsurādhr̥ṣyam asaṁgacāriṇaṁ; raviprabhaṁ vyomacaraṁ samāhitam
5045005c satūṇam aṣṭāsinibaddhabandhuraṁ; yathākramāveśitaśaktitomaram
5045006a virājamānaṁ pratipūrṇavastunā; sahemadāmnā śaśisūryavarvasā
5045006c divākarābhaṁ ratham āsthitas tataḥ; sa nirjagāmāmaratulyavikramaḥ
5045007a sa pūrayan khaṁ ca mahīṁ ca sācalāṁ; turaṁgamataṅgamahārathasvanaiḥ
5045007c balaiḥ sametaiḥ sa hi toraṇasthitaṁ; samartham āsīnam upāgamat kapim
5045008a sa taṁ samāsādya hariṁ harīkṣaṇo; yugāntakālāgnim iva prajākṣaye
5045008c avasthitaṁ vismitajātasaṁbhramaḥ; samaikṣatākṣo bahumānacakṣuṣā
5045009a sa tasya vegaṁ ca kaper mahātmanaḥ; parākramaṁ cāriṣu pārthivātmajaḥ
5045009c vicārayan khaṁ ca balaṁ mahābalo; himakṣaye sūrya ivābhivardhate
5045010a sa jātamanyuḥ prasamīkṣya vikramaṁ; sthiraḥ sthitaḥ saṁyati durnivāraṇam
5045010c samāhitātmā hanumantam āhave; pracodayām āsa śarais tribhiḥ śitaiḥ
5045011a tataḥ kapiṁ taṁ prasamīkṣya garvitaṁ; jitaśramaṁ śatruparājayor jitam
5045011c avaikṣatākṣaḥ samudīrṇamānasaḥ; sabāṇapāṇiḥ pragr̥hītakārmukaḥ
5045012a sa hemaniṣkāṅgadacārukuṇḍalaḥ; samāsasādāśu parākramaḥ kapim
5045012c tayor babhūvāpratimaḥ samāgamaḥ; surāsurāṇām api saṁbhramapradaḥ
5045013a rarāsa bhūmir na tatāpa bhānumān; vavau na vāyuḥ pracacāla cācalaḥ
5045013c kapeḥ kumārasya ca vīkṣya saṁyugaṁ; nanāda ca dyaur udadhiś ca cukṣubhe
5045014a tataḥ sa vīraḥ sumukhān patatriṇaḥ; suvarṇapuṅkhān saviṣān ivoragān
5045014c samādhisaṁyogavimokṣatattvavic; charān atha trīn kapimūrdhny apātayat
5045015a sa taiḥ śarair mūrdhni samaṁ nipātitaiḥ; kṣarann asr̥gdigdhavivr̥ttalocanaḥ
5045015c navoditādityanibhaḥ śarāṁśumān; vyarājatāditya ivāṁśumālikaḥ
5045016a tataḥ sa piṅgādhipamantrisattamaḥ; samīkṣya taṁ rājavarātmajaṁ raṇe
5045016c udagracitrāyudhacitrakārmukaṁ; jaharṣa cāpūryata cāhavonmukhaḥ
5045017a sa mandarāgrastha ivāṁśumālī; vivr̥ddhakopo balavīryasaṁyutaḥ
5045017c kumāram akṣaṁ sabalaṁ savāhanaṁ; dadāha netrāgnimarīcibhis tadā
5045018a tataḥ sa bāṇāsanaśakrakārmukaḥ; śarapravarṣo yudhi rākṣasāmbudaḥ
5045018c śarān mumocāśu harīśvarācale; balāhako vr̥ṣṭim ivācalottame
5045019a tataḥ kapis taṁ raṇacaṇḍavikramaṁ; vivr̥ddhatejobalavīryasāyakam
5045019c kumāram akṣaṁ prasamīkṣya saṁyuge; nanāda harṣād ghanatulyavikramaḥ
5045020a sa bālabhāvād yudhi vīryadarpitaḥ; pravr̥ddhamanyuḥ kṣatajopamekṣaṇaḥ
5045020c samāsasādāpratimaṁ raṇe kapiṁ; gajo mahākūpam ivāvr̥taṁ tr̥ṇaiḥ
5045021a sa tena bāṇaiḥ prasabhaṁ nipātitaiś; cakāra nādaṁ ghananādaniḥsvanaḥ
5045021c samutpapātāśu nabhaḥ sa mārutir; bhujoruvikṣepaṇa ghoradarśanaḥ
5045022a samutpatantaṁ samabhidravad balī; sa rākṣasānāṁ pravaraḥ pratāpavān
5045022c rathī rathaśreṣṭhatamaḥ kirañ śaraiḥ; payodharaḥ śailam ivāśmavr̥ṣṭibhiḥ
5045023a sa tāñ śarāṁs tasya vimokṣayan kapiś; cacāra vīraḥ pathi vāyusevite
5045023c śarāntare mārutavad viniṣpatan; manojavaḥ saṁyati caṇḍavikramaḥ
5045024a tam āttabāṇāsanam āhavonmukhaṁ; kham āstr̥ṇantaṁ vividhaiḥ śarottamaiḥ
5045024c avaikṣatākṣaṁ bahumānacakṣuṣā; jagāma cintāṁ ca sa mārutātmajaḥ
5045025a tataḥ śarair bhinnabhujāntaraḥ kapiḥ; kumāravaryeṇa mahātmanā nadan
5045025c mahābhujaḥ karmaviśeṣatattvavid; vicintayām āsa raṇe parākramam
5045026a abālavad bāladivākaraprabhaḥ; karoty ayaṁ karma mahan mahābalaḥ
5045026c na cāsya sarvāhavakarmaśobhinaḥ; pramāpaṇe me matir atra jāyate
5045027a ayaṁ mahātmā ca mahāṁś ca vīryataḥ; samāhitaś cātisahaś ca saṁyuge
5045027c asaṁśayaṁ karmaguṇodayād ayaṁ; sanāgayakṣair munibhiś ca pūjitaḥ
5045028a parākramotsāhavivr̥ddhamānasaḥ; samīkṣate māṁ pramukhāgataḥ sthitaḥ
5045028c parākramo hy asya manāṁsi kampayet; surāsurāṇām api śīghrakāriṇaḥ
5045029a na khalv ayaṁ nābhibhaved upekṣitaḥ; parākramo hy asya raṇe vivardhate
5045029c pramāpaṇaṁ tv eva mamāsya rocate; na vardhamāno ’gnir upekṣituṁ kṣamaḥ
5045030a iti pravegaṁ tu parasya tarkayan; svakarmayogaṁ ca vidhāya vīryavān
5045030c cakāra vegaṁ tu mahābalas tadā; matiṁ ca cakre ’sya vadhe mahākapiḥ
5045031a sa tasya tān aṣṭahayān mahājavān; samāhitān bhārasahān vivartane
5045031c jaghāna vīraḥ pathi vāyusevite; talaprahālaiḥ pavanātmajaḥ kapiḥ
5045032a tatas talenābhihato mahārathaḥ; sa tasya piṅgādhipamantrinirjitaḥ
5045032c sa bhagnanīḍaḥ parimuktakūbaraḥ; papāta bhūmau hatavājir ambarāt
5045033a sa taṁ parityajya mahāratho rathaṁ; sakārmukaḥ khaḍgadharaḥ kham utpatat
5045033c tapo’bhiyogād r̥ṣir ugravīryavān; vihāya dehaṁ marutām ivālayam
5045034a tataḥ kapis taṁ vicarantam ambare; patatrirājānilasiddhasevite
5045034c sametya taṁ mārutavegavikramaḥ; krameṇa jagrāha ca pādayor dr̥ḍham
5045035a sa taṁ samāvidhya sahasraśaḥ kapir; mahoragaṁ gr̥hya ivāṇḍajeśvaraḥ
5045035c mumoca vegāt pitr̥tulyavikramo; mahītale saṁyati vānarottamaḥ
5045036a sa bhagnabāhūrukaṭīśiro dharaḥ; kṣarann asr̥n nirmathitāsthilocanaḥ
5045036c sa bhinnasaṁdhiḥ pravikīrṇabandhano; hataḥ kṣitau vāyusutena rākṣasaḥ
5045037a mahākapir bhūmitale nipīḍya taṁ; cakāra rakṣo’dhipater mahad bhayam
5045038a maharṣibhiś cakracarair mahāvrataiḥ; sametya bhūtaiś ca sayakṣapannagaiḥ
5045038c suraiś ca sendrair bhr̥śajātavismayair; hate kumāre sa kapir nirīkṣitaḥ
5045039a nihatya taṁ vajrasutopamaprabhaṁ; kumāram akṣaṁ kṣatajopamekṣaṇam
5045039c tad eva vīro ’bhijagāma toraṇaṁ; kr̥takṣaṇaḥ kāla iva prajākṣaye
5046001a tatas tu rakṣo’dhipatir mahātmā; hanūmatākṣe nihate kumāre
5046001c manaḥ samādhāya tadendrakalpaṁ; samādideśendrajitaṁ sa roṣāt
5046002a tvam astravic chastrabhr̥tāṁ variṣṭhaḥ; surāsurāṇām api śokadātā
5046002c sureṣu sendreṣu ca dr̥ṣṭakarmā; pitāmahārādhanasaṁcitāstraḥ
5046003a tavāstrabalam āsādya nāsurā na marudgaṇāḥ
5046003c na kaś cit triṣu lokeṣu saṁyuge na gataśramaḥ
5046004a bhujavīryābhiguptaś ca tapasā cābhirakṣitaḥ
5046004c deśakālavibhāgajñas tvam eva matisattamaḥ
5046005a na te ’sty aśakyaṁ samareṣu karmaṇā; na te ’sty akāryaṁ matipūrvamantraṇe
5046005c na so ’sti kaś cit triṣu saṁgraheṣu vai; na veda yas te ’strabalaṁ balaṁ ca te
5046006a mamānurūpaṁ tapaso balaṁ ca te; parākramaś cāstrabalaṁ ca saṁyuge
5046006c na tvāṁ samāsādya raṇāvamarde; manaḥ śramaṁ gacchati niścitārtham
5046007a nihatā iṁkarāḥ sarve jambumālī ca rākṣasaḥ
5046007c amātyaputrā vīrāś ca pañca senāgrayāyinaḥ
5046008a sahodaras te dayitaḥ kumāro ’kṣaś ca sūditaḥ
5046008c na tu teṣv eva me sāro yas tvayy ariniṣūdana
5046009a idaṁ hi dr̥ṣṭvā matiman mahad balaṁ; kapeḥ prabhāvaṁ ca parākramaṁ ca
5046009c tvam ātmanaś cāpi samīkṣya sāraṁ; kuruṣva vegaṁ svabalānurūpam
5046010a balāvamardas tvayi saṁnikr̥ṣṭe; yathā gate śāmyati śāntaśatrau
5046010c tathā samīkṣyātmabalaṁ paraṁ ca; samārabhasvāstravidāṁ variṣṭha
5046011a na khalv iyaṁ matiḥ śreṣṭhā yat tvāṁ saṁpreṣayāmy aham
5046011c iyaṁ ca rājadharmāṇāṁ kṣatrasya ca matir matā
5046012a nānāśastraiś ca saṁgrāme vaiśāradyam ariṁdama
5046012c avaśyam eva boddhavyaṁ kāmyaś ca vijayo raṇe
5046013a tataḥ pitus tad vacanaṁ niśamya; pradakṣiṇaṁ dakṣasutaprabhāvaḥ
5046013c cakāra bhartāram adīnasattvo; raṇāya vīraḥ pratipannabuddhiḥ
5046014a tatas taiḥ svagaṇair iṣṭair indrajit pratipūjitaḥ
5046014c yuddhoddhatakr̥totsāhaḥ saṁgrāmaṁ pratipadyata
5046015a śrīmān padmapalāśākṣo rākṣasādhipateḥ sutaḥ
5046015c nirjagāma mahātejāḥ samudra iva parvasu
5046016a sa pakṣi rājopamatulyavegair; vyālaiś caturbhiḥ sitatīkṣṇadaṁṣṭraiḥ
5046016c rathaṁ samāyuktam asaṁgavegaṁ; samārurohendrajid indrakalpaḥ
5046017a sa rathī dhanvināṁ śreṣṭhaḥ śastrajño ’stravidāṁ varaḥ
5046017c rathenābhiyayau kṣipraṁ hanūmān yatra so ’bhavat
5046018a sa tasya rathanirghoṣaṁ jyāsvanaṁ kārmukasya ca
5046018c niśamya harivīro ’sau saṁprahr̥ṣṭataro ’bhavat
5046019a sumahac cāpam ādāya śitaśalyāṁś ca sāyakān
5046019c hanūmantam abhipretya jagāma raṇapaṇḍitaḥ
5046020a tasmiṁs tataḥ saṁyati jātaharṣe; raṇāya nirgacchati bāṇapāṇau
5046020c diśaś ca sarvāḥ kaluṣā babhūvur; mr̥gāś ca raudrā bahudhā vineduḥ
5046021a samāgatās tatra tu nāgayakṣā; maharṣayaś cakracarāś ca siddhāḥ
5046021c nabhaḥ samāvr̥tya ca pakṣisaṁghā; vinedur uccaiḥ paramaprahr̥ṣṭāḥ
5046022a āyantaṁ sarathaṁ dr̥ṣṭvā tūrṇam indrajitaṁ kapiḥ
5046022c vinanāda mahānādaṁ vyavardhata ca vegavān
5046023a indrajit tu rathaṁ divyam āsthitaś citrakārmukaḥ
5046023c dhanur visphārayām āsa taḍidūrjitaniḥsvanam
5046024a tataḥ sametāv atitīkṣṇavegau; mahābalau tau raṇanirviśaṅkau
5046024c kapiś ca rakṣo’dhipateś ca putraḥ; surāsurendrāv iva baddhavairau
5046025a sa tasya vīrasya mahārathasyā; dhanuṣmataḥ saṁyati saṁmatasya
5046025c śarapravegaṁ vyahanat pravr̥ddhaś; cacāra mārge pitur aprameyaḥ
5046026a tataḥ śarān āyatatīkṣṇaśalyān; supatriṇaḥ kāñcanacitrapuṅkhān
5046026c mumoca vīraḥ paravīrahantā; susaṁtatān vajranipātavegān
5046027a sa tasya tat syandananiḥsvanaṁ ca; mr̥daṅgabherīpaṭahasvanaṁ ca
5046027c vikr̥ṣyamāṇasya ca kārmukasya; niśamya ghoṣaṁ punar utpapāta
5046028a śarāṇām antareṣv āśu vyavartata mahākapiḥ
5046028c haris tasyābhilakṣasya mokṣayam̐l lakṣyasaṁgraham
5046029a śarāṇām agratas tasya punaḥ samabhivartata
5046029c prasārya hastau hanumān utpapātānilātmajaḥ
5046030a tāv ubhau vegasaṁpannau raṇakarmaviśāradau
5046030c sarvabhūtamanogrāhi cakratur yuddham uttamam
5046031a hanūmato veda na rākṣaso ’ntaraṁ; na mārutis tasya mahātmano ’ntaram
5046031c parasparaṁ nirviṣahau babhūvatuḥ; sametya tau devasamānavikramau
5046032a tatas tu lakṣye sa vihanyamāne; śareṣu mogheṣu ca saṁpatatsu
5046032c jagāma cintāṁ mahatīṁ mahātmā; samādhisaṁyogasamāhitātmā
5046033a tato matiṁ rākṣasarājasūnuś; cakāra tasmin harivīramukhye
5046033c avadhyatāṁ tasya kapeḥ samīkṣya; kathaṁ nigacched iti nigrahārtham
5046034a tataḥ paitāmahāṁ vīraḥ so ’stram astravidāṁ varaḥ
5046034c saṁdadhe sumahātejās taṁ haripravaraṁ prati
5046035a avadhyo ’yam iti jñātvā tam astreṇāstratattvavit
5046035c nijagrāha mahābāhur mārutātmajam indrajit
5046036a tena baddhas tato ’streṇa rākṣasena sa vānaraḥ
5046036c abhavan nirviceṣṭaś ca papāta ca mahītale
5046037a tato ’tha buddhvā sa tadāstrabandhaṁ; prabhoḥ prabhāvād vigatālpavegaḥ
5046037c pitāmahānugraham ātmanaś ca; vicintayām āsa haripravīraḥ
5046038a tataḥ svāyambhuvair mantrair brahmāstram abhimantritam
5046038c hanūmāṁś cintayām āsa varadānaṁ pitāmahāt
5046039a na me ’strabandhasya ca śaktir asti; vimokṣaṇe lokaguroḥ prabhāvāt
5046039c ity evam evaṁvihito ’strabandho; mayātmayoner anuvartitavyaḥ
5046040a sa vīryam astrasya kapir vicārya; pitāmahānugraham ātmanaś ca
5046040c vimokṣaśaktiṁ paricintayitvā; pitāmahājñām anuvartate sma
5046041a astreṇāpi hi baddhasya bhayaṁ mama na jāyate
5046041c pitāmahamahendrābhyāṁ rakṣitasyānilena ca
5046042a grahaṇe cāpi rakṣobhir mahan me guṇadarśanam
5046042c rākṣasendreṇa saṁvādas tasmād gr̥hṇantu māṁ pare
5046043a sa niścitārthaḥ paravīrahantā; samīkṣya karī vinivr̥ttaceṣṭaḥ
5046043c paraiḥ prasahyābhigatair nigr̥hya; nanāda tais taiḥ paribhartsyamānaḥ
5046044a tatas taṁ rākṣasā dr̥ṣṭvā nirviceṣṭam ariṁdamam
5046044c babandhuḥ śaṇavalkaiś ca drumacīraiś ca saṁhataiḥ
5046045a sa rocayām āsa paraiś ca bandhanaṁ; prasahya vīrair abhinigrahaṁ ca
5046045c kautūhalān māṁ yadi rākṣasendro; draṣṭuṁ vyavasyed iti niścitārthaḥ
5046046a sa baddhas tena valkena vimukto ’streṇa vīryavān
5046046c astrabandhaḥ sa cānyaṁ hi na bandham anuvartate
5046047a athendrajit taṁ drumacīrabandhaṁ; vicārya vīraḥ kapisattamaṁ tam
5046047c vimuktam astreṇa jagāma cintām; anyena baddho hy anuvartate ’stram
5046048a aho mahat karma kr̥taṁ nirarthakaṁ; na rākṣasair mantragatir vimr̥ṣṭā
5046048c punaś ca nāstre vihate ’stram anyat; pravartate saṁśayitāḥ sma sarve
5046049a astreṇa hanumān mukto nātmānam avabudhyate
5046049c kr̥ṣyamāṇas tu rakṣobhis taiś ca bandhair nipīḍitaḥ
5046050a hanyamānas tataḥ krūrai rākṣasaiḥ kāṣṭhamuṣṭibhiḥ
5046050c samīpaṁ rākṣasendrasya prākr̥ṣyata sa vānaraḥ
5046051a athendrajit taṁ prasamīkṣya muktam; astreṇa baddhaṁ drumacīrasūtraiḥ
5046051c vyadarśayat tatra mahābalaṁ taṁ; haripravīraṁ sagaṇāya rājñe
5046052a taṁ mattam iva mātaṅgaṁ baddhaṁ kapivarottamam
5046052c rākṣasā rākṣasendrāya rāvaṇāya nyavedayan
5046053a ko ’yaṁ kasya kuto vāpi kiṁ kāryaṁ ko vyapāśrayaḥ
5046053c iti rākṣasavīrāṇāṁ tatra saṁjajñire kathāḥ
5046054a hanyatāṁ dahyatāṁ vāpi bhakṣyatām iti cāpare
5046054c rākṣasās tatra saṁkruddhāḥ parasparam athābruvan
5046055a atītya mārgaṁ sahasā mahātmā; sa tatra rakṣo’dhipapādamūle
5046055c dadarśa rājñaḥ paricāravr̥ddhān; gr̥haṁ mahāratnavibhūṣitaṁ ca
5046056a sa dadarśa mahātejā rāvaṇaḥ kapisattamam
5046056c rakṣobhir vikr̥tākāraiḥ kr̥ṣyamāṇam itas tataḥ
5046057a rākṣasādhipatiṁ cāpi dadarśa kapisattamaḥ
5046057c tejobalasamāyuktaṁ tapantam iva bhāskaram
5046058a sa roṣasaṁvartitatāmradr̥ṣṭir; daśānanas taṁ kapim anvavekṣya
5046058c athopaviṣṭān kulaśīlavr̥ddhān; samādiśat taṁ prati mantramukhyān
5046059a yathākramaṁ taiḥ sa kapiś ca pr̥ṣṭaḥ; kāryārtham arthasya ca mūlam ādau
5046059c nivedayām āsa harīśvarasya; dūtaḥ sakāśād aham āgato ’smi
5047001a tataḥ sa karmaṇā tasya vismito bhīmavikramaḥ
5047001c hanumān roṣatāmrākṣo rakṣo’dhipam avaikṣata
5047002a bhājamānaṁ mahārheṇa kāñcanena virājatā
5047002c muktājālāvr̥tenātha mukuṭena mahādyutim
5047003a vajrasaṁyogasaṁyuktair mahārhamaṇivigrahaiḥ
5047003c haimair ābharaṇaiś citrair manaseva prakalpitaiḥ
5047004a mahārhakṣaumasaṁvītaṁ raktacandanarūṣitam
5047004c svanuliptaṁ vicitrābhir vividhabhiś ca bhaktibhiḥ
5047005a vipulair darśanīyaiś ca rakṣākṣair bhīmadarśanaiḥ
5047005c dīptatīkṣṇamahādaṁṣṭraiḥ pralambadaśanacchadaiḥ
5047006a śirobhir daśabhir vīraṁ bhrājamānaṁ mahaujasaṁ
5047006c nānāvyālasamākīrṇaiḥ śikharair iva mandaram
5047007a nīlāñjanacaya prakhyaṁ hāreṇorasi rājatā
5047007c pūrṇacandrābhavaktreṇa sabalākam ivāmbudam
5047008a bāhubhir baddhakeyūraiś candanottamarūṣitaiḥ
5047008c bhrājamānāṅgadaiḥ pīnaiḥ pañcaśīrṣair ivoragaiḥ
5047009a mahati sphāṭike citre ratnasaṁyogasaṁskr̥te
5047009c uttamāstaraṇāstīrṇe upaviṣṭaṁ varāsane
5047010a alaṁkr̥tābhir atyarthaṁ pramadābhiḥ samantataḥ
5047010c vālavyajanahastābhir ārāt samupasevitam
5047011a durdhareṇa prahastena mahāpārśvena rakṣasā
5047011c mantribhir mantratattvajñair nikumbhena ca mantriṇā
5047012a upopaviṣṭaṁ rakṣobhiś caturbhir baladarpitaiḥ
5047012c kr̥tsnaiḥ parivr̥taṁ lokaṁ caturbhir iva sāgaraiḥ
5047013a mantribhir mantratattvajñair anyaiś ca śubhabuddhibhiḥ
5047013c anvāsyamānaṁ sacivaiḥ surair iva sureśvaram
5047014a apaśyad rākṣasapatiṁ hanūmān atitejasaṁ
5047014c viṣṭhitaṁ meruśikhare satoyam iva toyadam
5047015a sa taiḥ saṁpīḍyamāno ’pi rakṣobhir bhīmavikramaiḥ
5047015c vismayaṁ paramaṁ gatvā rakṣo’dhipam avaikṣata
5047016a bhrājamānaṁ tato dr̥ṣṭvā hanumān rākṣaseśvaram
5047016c manasā cintayām āsa tejasā tasya mohitaḥ
5047017a aho rūpam aho dhairyam aho sattvam aho dyutiḥ
5047017c aho rākṣasarājasya sarvalakṣaṇayuktatā
5047018a yady adharmo na balavān syād ayaṁ rākṣaseśvaraḥ
5047018c syād ayaṁ suralokasya saśakrasyāpi rakṣitā
5047019a tena bibhyati khalv asmāl lokāḥ sāmaradānavāḥ
5047019c ayaṁ hy utsahate kruddhaḥ kartum ekārṇavaṁ jagat
5047020a iti cintāṁ bahuvidhām akaron matimān kapiḥ
5047020c dr̥ṣṭvā rākṣasarājasya prabhāvam amitaujasaḥ
5048001a tam udvīkṣya mahābāhuḥ piṅgākṣaṁ purataḥ sthitam
5048001c roṣeṇa mahatāviṣṭo rāvaṇo lokarāvaṇaḥ
5048002a sa rājā roṣatāmrākṣaḥ prahastaṁ mantrisattamam
5048002c kālayuktam uvācedaṁ vaco vipulam arthavat
5048003a durātmā pr̥cchyatām eṣa kutaḥ kiṁ vāsya kāraṇam
5048003c vanabhaṅge ca ko ’syārtho rākṣasīnāṁ ca tarjane
5048004a rāvaṇasya vacaḥ śrutvā prahasto vākyam abravīt
5048004c samāśvasihi bhadraṁ te na bhīḥ kāryā tvayā kape
5048005a yadi tāvat tvam indreṇa preṣito rāvaṇālayam
5048005c tattvam ākhyāhi mā te bhūd bhayaṁ vānara mokṣyase
5048006a yadi vaiśravaṇasya tvaṁ yamasya varuṇasya ca
5048006c cārurūpam idaṁ kr̥tvā yamasya varuṇasya ca
5048007a viṣṇunā preṣito vāpi dūto vijayakāṅkṣiṇā
5048007c na hi te vānaraṁ tejo rūpamātraṁ tu vānaram
5048008a tattvataḥ kathayasvādya tato vānara mokṣyase
5048008c anr̥taṁ vadataś cāpi durlabhaṁ tava jīvitam
5048009a atha vā yannimittas te praveśo rāvaṇālaye
5048010a evam ukto harivaras tadā rakṣogaṇeśvaram
5048010c abravīn nāsmi śakrasya yamasya varuṇasya vā
5048011a dhanadena na me sakhyaṁ viṣṇunā nāsmi coditaḥ
5048011c jātir eva mama tv eṣā vānaro ’ham ihāgataḥ
5048012a darśane rākṣasendrasya durlabhe tad idaṁ mayā
5048012c vanaṁ rākṣasarājasya darśanārthe vināśitam
5048013a tatas te rākṣasāḥ prāptā balino yuddhakāṅkṣiṇaḥ
5048013c rakṣaṇārthaṁ ca dehasya pratiyuddhā mayā raṇe
5048014a astrapāśair na śakyo ’haṁ baddhuṁ devāsurair api
5048014c pitāmahād eva varo mamāpy eṣo ’bhyupāgataḥ
5048015a rājānaṁ draṣṭukāmena mayāstram anuvartitam
5048015c vimukto aham astreṇa rākṣasais tv atipīḍitaḥ
5048016a dūto ’ham iti vijñeyo rāghavasyāmitaujasaḥ
5048016c śrūyatāṁ cāpi vacanaṁ mama pathyam idaṁ prabho
5049001a taṁ samīkṣya mahāsattvaṁ sattvavān harisattamaḥ
5049001c vākyam arthavad avyagras tam uvāca daśānanam
5049002a ahaṁ sugrīvasaṁdeśād iha prāptas tavālayam
5049002c rākṣasendra harīśas tvāṁ bhrātā kuśalam abravīt
5049003a bhrātuḥ śr̥ṇu samādeśaṁ sugrīvasya mahātmanaḥ
5049003c dharmārthopahitaṁ vākyam iha cāmutra ca kṣamam
5049004a rājā daśaratho nāma rathakuñjaravājimān
5049004c piteva bandhur lokasya sureśvarasamadyutiḥ
5049005a jyeṣṭhas tasya mahābāhuḥ putraḥ priyakaraḥ prabhuḥ
5049005c pitur nideśān niṣkrāntaḥ praviṣṭo daṇḍakāvanam
5049006a lakṣmaṇena saha bhrātrā sītayā cāpi bhāryayā
5049006c rāmo nāma mahātejā dharmyaṁ panthānam āśritaḥ
5049007a tasya bhāryā vane naṣṭā sītā patim anuvratā
5049007c vaidehasya sutā rājño janakasya mahātmanaḥ
5049008a sa mārgamāṇas tāṁ devīṁ rājaputraḥ sahānujaḥ
5049008c r̥śyamūkam anuprāptaḥ sugrīveṇa ca saṁgataḥ
5049009a tasya tena pratijñātaṁ sītāyāḥ parimārgaṇam
5049009c sugrīvasyāpi rāmeṇa harirājyaṁ niveditam
5049010a tatas tena mr̥dhe hatvā rājaputreṇa vālinam
5049010c sugrīvaḥ sthāpito rājye haryr̥kṣāṇāṁ gaṇeśvaraḥ
5049011a sa sītāmārgaṇe vyagraḥ sugrīvaḥ satyasaṁgaraḥ
5049011c harīn saṁpreṣayām āsa diśaḥ sarvā harīśvaraḥ
5049012a tāṁ harīṇāṁ sahasrāṇi śatāni niyutāni ca
5049012c dikṣu sarvāsu mārgante adhaś copari cāmbare
5049013a vainateya samāḥ ke cit ke cit tatrānilopamāḥ
5049013c asaṁgagatayaḥ śīghrā harivīrā mahābalāḥ
5049014a ahaṁ tu hanumān nāma mārutasyaurasaḥ sutaḥ
5049014c sītāyās tu kr̥te tūrṇaṁ śatayojanam āyatam
5049014e samudraṁ laṅghayitvaiva tāṁ didr̥kṣur ihāgataḥ
5049015a tad bhavān dr̥ṣṭadharmārthas tapaḥ kr̥taparigrahaḥ
5049015c paradārān mahāprājña noparoddhuṁ tvam arhasi
5049016a na hi dharmaviruddheṣu bahv apāyeṣu karmasu
5049016c mūlaghātiṣu sajjante buddhimanto bhavadvidhāḥ
5049017a kaś ca lakṣmaṇamuktānāṁ rāmakopānuvartinām
5049017c śarāṇām agrataḥ sthātuṁ śakto devāsureṣv api
5049018a na cāpi triṣu lokeṣu rājan vidyeta kaś cana
5049018c rāghavasya vyalīkaṁ yaḥ kr̥tvā sukham avāpnuyāt
5049019a tat trikālahitaṁ vākyaṁ dharmyam arthānubandhi ca
5049019c manyasva naradevāya jānakī pratidīyatām
5049020a dr̥ṣṭā hīyaṁ mayā devī labdhaṁ yad iha durlabham
5049020c uttaraṁ karma yac cheṣaṁ nimittaṁ tatra rāghavaḥ
5049021a lakṣiteyaṁ mayā sītā tathā śokaparāyaṇā
5049021c gr̥hya yāṁ nābhijānāsi pañcāsyām iva pannagīm
5049022a neyaṁ jarayituṁ śakyā sāsurair amarair api
5049022c viṣasaṁsr̥ṣṭam atyarthaṁ bhuktam annam ivaujasā
5049023a tapaḥsaṁtāpalabdhas te yo ’yaṁ dharmaparigrahaḥ
5049023c na sa nāśayituṁ nyāyya ātmaprāṇaparigrahaḥ
5049024a avadhyatāṁ tapobhir yāṁ bhavān samanupaśyati
5049024c ātmanaḥ sāsurair devair hetus tatrāpy ayaṁ mahān
5049025a sugrīvo na hi devo ’yaṁ nāsuro na ca mānuṣaḥ
5049025c na rākṣaso na gandharvo na yakṣo na ca pannagaḥ
5049026a mānuṣo rāghavo rājan sugrīvaś ca harīśvaraḥ
5049026c tasmāt prāṇaparitrāṇaṁ kathaṁ rājan kariṣyasi
5049027a na tu dharmopasaṁhāram adharmaphalasaṁhitam
5049027c tad eva phalam anveti dharmaś cādharmanāśanaḥ
5049028a prāptaṁ dharmaphalaṁ tāvad bhavatā nātra saṁśayaḥ
5049028c phalam asyāpy adharmasya kṣipram eva prapatsyase
5049029a janasthānavadhaṁ buddhvā buddhvā vālivadhaṁ tathā
5049029c rāmasugrīvasakhyaṁ ca budhyasva hitam ātmanaḥ
5049030a kāmaṁ khalv aham apy ekaḥ savājirathakuñjarām
5049030c laṅkāṁ nāśayituṁ śaktas tasyaiṣa tu viniścayaḥ
5049031a rāmeṇa hi pratijñātaṁ haryr̥kṣagaṇasaṁnidhau
5049031c utsādanam amitrāṇāṁ sītā yais tu pradharṣitā
5049032a apakurvan hi rāmasya sākṣād api puraṁdaraḥ
5049032c na sukhaṁ prāpnuyād anyaḥ kiṁ punas tvadvidho janaḥ
5049033a yāṁ sītety abhijānāsi yeyaṁ tiṣṭhati te vaśe
5049033c kālarātrīti tāṁ viddhi sarvalaṅkāvināśinīm
5049034a tad alaṁ kālapāśena sītā vigraharūpiṇā
5049034c svayaṁ skandhāvasaktena kṣamam ātmani cintyatām
5049035a sītāyās tejasā dagdhāṁ rāmakopaprapīḍitām
5049035c dahyamanām imāṁ paśya purīṁ sāṭṭapratolikām
5049036a sa sauṣṭhavopetam adīnavādinaḥ; kaper niśamyāpratimo ’priyaṁ vacaḥ
5049036c daśānanaḥ kopavivr̥ttalocanaḥ; samādiśat tasya vadhaṁ mahākapeḥ
5050001a tasya tad vacanaṁ śrutvā vānarasya mahātmanaḥ
5050001c ājñāpayad vadhaṁ tasya rāvaṇaḥ krodhamūrchitaḥ
5050002a vadhe tasya samājñapte rāvaṇena durātmanā
5050002c niveditavato dautyaṁ nānumene vibhīṣaṇaḥ
5050003a taṁ rakṣo’dhipatiṁ kruddhaṁ tac ca kāryam upasthitam
5050003c viditvā cintayām āsa kāryaṁ kāryavidhau sthitaḥ
5050004a niścitārthas tataḥ sāmnāpūjya śatrujidagrajam
5050004c uvāca hitam atyarthaṁ vākyaṁ vākyaviśāradaḥ
5050005a rājan dharmaviruddhaṁ ca lokavr̥tteś ca garhitam
5050005c tava cāsadr̥śaṁ vīra kaper asya pramāpaṇam
5050006a asaṁśayaṁ śatrur ayaṁ pravr̥ddhaḥ; kr̥taṁ hy anenāpriyam aprameyam
5050006c na dūtavadhyāṁ pravadanti santo; dūtasya dr̥ṣṭā bahavo hi daṇḍāḥ
5050007a vairūpyām aṅgeṣu kaśābhighāto; mauṇḍyaṁ tathā lakṣmaṇasaṁnipātaḥ
5050007c etān hi dūte pravadanti daṇḍān; vadhas tu dūtasya na naḥ śruto ’pi
5050008a kathaṁ ca dharmārthavinītabuddhiḥ; parāvarapratyayaniścitārthaḥ
5050008c bhavadvidhaḥ kopavaśe hi tiṣṭhet; kopaṁ niyacchanti hi sattvavantaḥ
5050009a na dharmavāde na ca lokavr̥tte; na śāstrabuddhigrahaṇeṣu vāpi
5050009c vidyeta kaś cit tava vīratulyas; tvaṁ hy uttamaḥ sarvasurāsurāṇām
5050010a na cāpy asya kaper ghāte kaṁ cit paśyāmy ahaṁ guṇam
5050010c teṣv ayaṁ pātyatāṁ daṇḍo yair ayaṁ preṣitaḥ kapiḥ
5050011a sādhur vā yadi vāsādhur parair eṣa samarpitaḥ
5050011c bruvan parārthaṁ paravān na dūto vadham arhati
5050012a api cāsmin hate rājan nānyaṁ paśyāmi khecaram
5050012c iha yaḥ punar āgacchet paraṁ pāraṁ mahodadhiḥ
5050013a tasmān nāsya vadhe yatnaḥ kāryaḥ parapuraṁjaya
5050013c bhavān sendreṣu deveṣu yatnam āsthātum arhati
5050014a asmin vinaṣṭe na hi dūtam anyaṁ; paśyāmi yas tau nararājaputrau
5050014c yuddhāya yuddhapriyadurvinītāv; udyojayed dīrghapathāvaruddhau
5050015a parākramotsāhamanasvināṁ ca; surāsurāṇām api durjayena
5050015c tvayā manonandana nairr̥tānāṁ; yuddhāyatir nāśayituṁ na yuktā
5050016a hitāś ca śūrāś ca samāhitāś ca; kuleṣu jātāś ca mahāguṇeṣu
5050016c manasvinaḥ śastrabhr̥tāṁ variṣṭhāḥ; koṭyagraśaste subhr̥tāś ca yodhāḥ
5050017a tad ekadeśena balasya tāvat; ke cit tavādeśakr̥to ’payāntu
5050017c tau rājaputrau vinigr̥hya mūḍhau; pareṣu te bhāvayituṁ prabhāvam
5051001a tasya tad vacanaṁ śrutvā daśagrīvo mahābalaḥ
5051001c deśakālahitaṁ vākyaṁ bhrātur uttamam abravīt
5051002a samyag uktaṁ hi bhavatā dūtavadhyā vigarhitā
5051002c avaśyaṁ tu vadhād anyaḥ kriyatām asya nigrahaḥ
5051003a kapīnāṁ kila lāṅgūlam iṣṭaṁ bhavati bhūṣaṇam
5051003c tad asya dīpyatāṁ śīghraṁ tena dagdhena gacchatu
5051004a tataḥ paśyantv imaṁ dīnam aṅgavairūpyakarśitam
5051004c samitrā jñātayaḥ sarve bāndhavāḥ sasuhr̥jjanāḥ
5051005a ājñāpayad rākṣasendraḥ puraṁ sarvaṁ sacatvaram
5051005c lāṅgūlena pradīptena rakṣobhiḥ pariṇīyatām
5051006a tasya tad vacanaṁ śrutvā rākṣasāḥ kopakarkaśāḥ
5051006c veṣṭante tasya lāṅgūlaṁ jīrṇaiḥ kārpāsikaiḥ paṭaiḥ
5051007a saṁveṣṭyamāne lāṅgūle vyavardhata mahākapiḥ
5051007c śuṣkam indhanam āsādya vaneṣv iva hutāśanaḥ
5051008a tailena pariṣicyātha te ’gniṁ tatrāvapātayan
5051009a lāṅgūlena pradīptena rākṣasāṁs tān apātayat
5051009c roṣāmarṣaparītātmā bālasūryasamānanaḥ
5051010a sa bhūyaḥ saṁgataiḥ krūrai rākasair harisattamaḥ
5051010c nibaddhaḥ kr̥tavān vīras tatkālasadr̥śīṁ matim
5051011a kāmaṁ khalu na me śaktā nibadhasyāpi rākṣasāḥ
5051011c chittvā pāśān samutpatya hanyām aham imān punaḥ
5051012a sarveṣām eva paryāpto rākṣasānām ahaṁ yudhi
5051012c kiṁ tu rāmasya prītyarthaṁ viṣahiṣye ’ham īdr̥śam
5051013a laṅkā carayitavyā me punar eva bhaved iti
5051013c rātrau na hi sudr̥ṣṭā me durgakarmavidhānataḥ
5051013e avaśyam eva draṣṭavyā mayā laṅkā niśākṣaye
5051014a kāmaṁ bandhaiś ca me bhūyaḥ pucchasyoddīpanena ca
5051014c pīḍāṁ kurvantu rakṣāṁsi na me ’sti manasaḥ śramaḥ
5051015a tatas te saṁvr̥tākāraṁ sattvavantaṁ mahākapim
5051015c parigr̥hya yayur hr̥ṣṭā rākṣasāḥ kapikuñjaram
5051016a śaṅkhabherīninādais tair ghoṣayantaḥ svakarmabhiḥ
5051016c rākṣasāḥ krūrakarmāṇaś cārayanti sma tāṁ purīm
5051017a hanumāṁś cārayām āsa rākṣasānāṁ mahāpurīm
5051017c athāpaśyad vimānāni vicitrāṇi mahākapiḥ
5051018a saṁvr̥tān bhūmibhāgāṁś ca suvibhaktāṁś ca catvarān
5051018c rathyāś ca gr̥hasaṁbādhāḥ kapiḥ śr̥ṅgāṭakāni ca
5051019a catvareṣu catuṣkeṣu rājamārge tathaiva ca
5051019c ghoṣayanti kapiṁ sarve cārīka iti rākṣasāḥ
5051020a dīpyamāne tatas tasya lāṅgūlāgre hanūmataḥ
5051020c rākṣasyas tā virūpākṣyaḥ śaṁsur devyās tad apriyam
5051021a yas tvayā kr̥tasaṁvādaḥ sīte tāmramukhaḥ kapiḥ
5051021c lāṅgūlena pradīptena sa eṣa pariṇīyate
5051022a śrutvā tad vacanaṁ krūram ātmāpaharaṇopamam
5051022c vaidehī śokasaṁtaptā hutāśanam upāgamat
5051023a maṅgalābhimukhī tasya sā tadāsīn mahākapeḥ
5051023c upatasthe viśālākṣī prayatā havyavāhanam
5051024a yady asti patiśuśrūṣā yady asti caritaṁ tapaḥ
5051024c yadi cāsty ekapatnītvaṁ śīto bhava hanūmataḥ
5051025a yadi kaś cid anukrośas tasya mayy asti dhīmataḥ
5051025c yadi vā bhāgyaśeṣaṁ me śīto bhava hanūmataḥ
5051026a yadi māṁ vr̥ttasaṁpannāṁ tatsamāgamalālasām
5051026c sa vijānāti dharmātmā śīto bhava hanūmataḥ
5051027a yadi māṁ tārayaty āryaḥ sugrīvaḥ satyasaṁgaraḥ
5051027c asmād duḥkhān mahābāhuḥ śīto bhava hanūmataḥ
5051028a tatas tīkṣṇārcir avyagraḥ pradakṣiṇaśikho ’nalaḥ
5051028c jajvāla mr̥gaśāvākṣyāḥ śaṁsann iva śivaṁ kapeḥ
5051029a dahyamāne ca lāṅgūle cintayām āsa vānaraḥ
5051029c pradīpto ’gnir ayaṁ kasmān na māṁ dahati sarvataḥ
5051030a dr̥śyate ca mahājvālaḥ karoti ca na me rujam
5051030c śiśirasyeva saṁpāto lāṅgūlāgre pratiṣṭhitaḥ
5051031a atha vā tad idaṁ vyaktaṁ yad dr̥ṣṭaṁ plavatā mayā
5051031c rāmaprabhāvād āścaryaṁ parvataḥ saritāṁ patau
5051032a yadi tāvat samudrasya mainākasya ca dhīmatha
5051032c rāmārthaṁ saṁbhramas tādr̥k kim agnir na kariṣyati
5051033a sītāyāś cānr̥śaṁsyena tejasā rāghavasya ca
5051033c pituś ca mama sakhyena na māṁ dahati pāvakaḥ
5051034a bhūyaḥ sa cintayām āsa muhūrtaṁ kapikuñjaraḥ
5051034c utpapātātha vegena nanāda ca mahākapiḥ
5051035a puradvāraṁ tataḥ śrīmāñ śailaśr̥ṅgam ivonnatam
5051035c vibhaktarakṣaḥsaṁbādham āsasādānilātmajaḥ
5051036a sa bhūtvā śailasaṁkāśaḥ kṣaṇena punar ātmavān
5051036c hrasvatāṁ paramāṁ prāpto bandhanāny avaśātayat
5051037a vimuktaś cābhavac chrīmān punaḥ parvatasaṁnibhaḥ
5051037c vīkṣamāṇaś ca dadr̥śe parighaṁ toraṇāśritam
5051038a sa taṁ gr̥hya mahābāhuḥ kālāyasapariṣkr̥tam
5051038c rakṣiṇas tān punaḥ sarvān sūdayām āsa mārutiḥ
5051039a sa tān nihatvā raṇacaṇḍavikramaḥ; samīkṣamāṇaḥ punar eva laṅkām
5051039c pradīptalāṅgūlakr̥tārcimālī; prakāśatāditya ivāṁśumālī
5052001a vīkṣamāṇas tato laṅkāṁ kapiḥ kr̥tamanorathaḥ
5052001c vardhamānasamutsāhaḥ kāryaśeṣam acintayat
5052002a kiṁ nu khalv aviśiṣṭaṁ me kartavyam iha sāmpratam
5052002c yad eṣāṁ rakṣasāṁ bhūyaḥ saṁtāpajananaṁ bhavet
5052003a vanaṁ tāvat pramathitaṁ prakr̥ṣṭā rākṣasā hatāḥ
5052003c balaikadeśaḥ kṣapitaḥ śeṣaṁ durgavināśanam
5052004a durge vināśite karma bhavet sukhapariśramam
5052004c alpayatnena kārye ’smin mama syāt saphalaḥ śramaḥ
5052005a yo hy ayaṁ mama lāṅgūle dīpyate havyavāhanaḥ
5052005c asya saṁtarpaṇaṁ nyāyyaṁ kartum ebhir gr̥hottamaiḥ
5052006a tataḥ pradīptalāṅgūlaḥ savidyud iva toyadaḥ
5052006c bhavanāgreṣu laṅkāyā vicacāra mahākapiḥ
5052007a mumoca hanumān agniṁ kālānalaśikhopamam
5052008a śvasanena ca saṁyogād ativego mahābalaḥ
5052008c kālāgnir iva jajvāla prāvardhata hutāśanaḥ
5052009a pradīptam agniṁ pavanas teṣu veśmasu cārayat
5052010a tāni kāñcanajālāni muktāmaṇimayāni ca
5052010c bhavanāny avaśīryanta ratnavanti mahānti ca
5052011a tāni bhagnavimānāni nipetur vasudhātale
5052011c bhavanānīva siddhānām ambarāt puṇyasaṁkṣaye
5052012a vajravidrumavaidūryamuktārajatasaṁhitān
5052012c vicitrān bhavanād dhātūn syandamānān dadarśa saḥ
5052013a nāgnis tr̥pyati kāṣṭhānāṁ tr̥ṇānāṁ ca yathā tathā
5052013c hanūmān rākṣasendrāṇāṁ vadhe kiṁ cin na tr̥pyati
5052014a hutāśanajvālasamāvr̥tā sā; hatapravīrā parivr̥ttayodhā
5052014c hanūmātaḥ krodhabalābhibhūtā; babhūva śāpopahateva laṅkā
5052015a sasaṁbhramaṁ trastaviṣaṇṇarākṣasāṁ; samujjvalaj jvālahutāśanāṅkitām
5052015c dadarśa laṅkāṁ hanumān mahāmanāḥ; svayambhukopopahatām ivāvanim
5052016a sa rākṣasāṁs tān subahūṁś ca hatvā; vanaṁ ca bhaṅktvā bahupādapaṁ tat
5052016c visr̥jya rakṣo bhavaneṣu cāgniṁ; jagāma rāmaṁ manasā mahātmā
5052017a laṅkāṁ samastāṁ saṁdīpya lāṅgūlāgniṁ mahākapiḥ
5052017c nirvāpayām āsa tadā samudre harisattamaḥ
5053001a saṁdīpyamānāṁ vidhvastāṁ trastarakṣo gaṇāṁ purīm
5053001c avekṣya hānumām̐l laṅkāṁ cintayām āsa vānaraḥ
5053002a tasyābhūt sumahāṁs trāsaḥ kutsā cātmany ajāyata
5053002c laṅkāṁ pradahatā karma kiṁsvit kr̥tam idaṁ mayā
5053003a dhanyās te puruṣaśreṣṭha ye buddhyā kopam utthitam
5053003c nirundhanti mahātmāno dīptam agnim ivāmbhasā
5053004a yadi dagdhā tv iyaṁ laṅkā nūnam āryāpi jānakī
5053004c dagdhā tena mayā bhartur hataṁ kāryam ajānatā
5053005a yad artham ayam ārambhas tat kāryam avasāditam
5053005c mayā hi dahatā laṅkāṁ na sītā parirakṣitā
5053006a īṣatkāryam idaṁ kāryaṁ kr̥tam āsīn na saṁśayaḥ
5053006c tasya krodhābhibhūtena mayā mūlakṣayaḥ kr̥taḥ
5053007a vinaṣṭā jānakī vyaktaṁ na hy adagdhaḥ pradr̥śyate
5053007c laṅkāyāḥ kaś cid uddeśaḥ sarvā bhasmīkr̥tā purī
5053008a yadi tad vihataṁ kāryaṁ mayā prajñāviparyayāt
5053008c ihaiva prāṇasaṁnyāso mamāpi hy atirocate
5053009a kim agnau nipatāmy adya āhosvid vaḍavāmukhe
5053009c śarīram āho sattvānāṁ dadmi sāgaravāsinām
5053010a kathaṁ hi jīvatā śakyo mayā draṣṭuṁ harīśvaraḥ
5053010c tau vā puruṣaśārdūlau kāryasarvasvaghātinā
5053011a mayā khalu tad evedaṁ roṣadoṣāt pradarśitam
5053011c prathitaṁ triṣu lokeṣu kapitam anavasthitam
5053012a dhig astu rājasaṁ bhāvam anīśam anavasthitam
5053012c īśvareṇāpi yad rāgān mayā sītā na rakṣitā
5053013a vinaṣṭāyāṁ tu sītāyāṁ tāv ubhau vinaśiṣyataḥ
5053013c tayor vināśe sugrīvaḥ sabandhur vinaśiṣyati
5053014a etad eva vacaḥ śrutvā bharato bhrātr̥vatsalaḥ
5053014c dharmātmā sahaśatrughnaḥ kathaṁ śakṣyati jīvitum
5053015a ikṣvākuvaṁśe dharmiṣṭhe gate nāśam asaṁśayam
5053015c bhaviṣyanti prajāḥ sarvāḥ śokasaṁtāpapīḍitāḥ
5053016a tad ahaṁ bhāgyarahito luptadharmārthasaṁgrahaḥ
5053016c roṣadoṣaparītātmā vyaktaṁ lokavināśanaḥ
5053017a iti cintayatas tasya nimittāny upapedire
5053017c pūram apy upalabdhāni sākṣāt punar acintayat
5053018a atha vā cārusarvāṅgī rakṣitā svena tejasā
5053018c na naśiṣyati kalyāṇī nāgnir agnau pravartate
5053019a na hi dharmān manas tasya bhāryām amitatejasaḥ
5053019c svacāritrābhiguptāṁ tāṁ spraṣṭum arhati pāvakaḥ
5053020a nūnaṁ rāmaprabhāvena vaidehyāḥ sukr̥tena ca
5053020c yan māṁ dahanakarmāyaṁ nādahad dhavyavāhanaḥ
5053021a trayāṇāṁ bharatādīnāṁ bhrātr̥̄ṇāṁ devatā ca yā
5053021c rāmasya ca manaḥkāntā sā kathaṁ vinaśiṣyati
5053022a yad vā dahanakarmāyaṁ sarvatra prabhur avyayaḥ
5053022c na me dahati lāṅgūlaṁ katham āryāṁ pradhakṣyati
5053023a tapasā satyavākyena ananyatvāc ca bhartari
5053023c api sā nirdahed agniṁ na tām agniḥ pradhakṣyati
5053024a sa tathā cintayaṁs tatra devyā dharmaparigraham
5053024c śuśrāva hanumān vākyaṁ cāraṇānāṁ mahātmanām
5053025a aho khalu kr̥taṁ karma durviṣahyaṁ hanūmatā
5053025c agniṁ visr̥jatābhīkṣṇaṁ bhīmaṁ rākṣasasadmani
5053026a dagdheyaṁ nagarī laṅkā sāṭṭaprākāratoraṇā
5053026c jānakī na ca dagdheti vismayo ’dbhuta eva naḥ
5053027a sa nimittaiś ca dr̥ṣṭārthaiḥ kāraṇaiś ca mahāguṇaiḥ
5053027c r̥ṣivākyaiś ca hanumān abhavat prītamānasaḥ
5053028a tataḥ kapiḥ prāptamanorathārthas; tām akṣatāṁ rājasutāṁ viditvā
5053028c pratyakṣatas tāṁ punar eva dr̥ṣṭvā; pratiprayāṇāya matiṁ cakāra
5054001a tatas tu śiṁśapāmūle jānakīṁ paryavasthitām
5054001c abhivādyābravīd diṣṭyā paśyāmi tvām ihākṣatām
5054002a tatas taṁ prasthitaṁ sītā vīkṣamāṇā punaḥ punaḥ
5054002c bhartr̥snehānvitaṁ vākyaṁ hanūmantam abhāṣata
5054003a kāmam asya tvam evaikaḥ kāryasya parisādhane
5054003c paryāptaḥ paravīraghna yaśasyas te balodayaḥ
5054004a balais tu saṁkulāṁ kr̥tvā laṅkāṁ parabalārdanaḥ
5054004c māṁ nayed yadi kākutsthas tasya tat sādr̥śaṁ bhavet
5054005a tad yathā tasya vikrāntam anurūpaṁ mahātmanaḥ
5054005c bhavaty āhavaśūrasya tattvam evopapādaya
5054006a tad arthopahitaṁ vākyaṁ praśritaṁ hetusaṁhitam
5054006c niśamya hanumāṁs tasyā vākyam uttaram abravīt
5054007a kṣipram eṣyati kākutstho haryr̥kṣapravarair vr̥taḥ
5054007c yas te yudhi vijityārīñ śokaṁ vyapanayiṣyati
5054008a evam āśvāsya vaidehīṁ hanūmān mārutātmajaḥ
5054008c gamanāya matiṁ kr̥tvā vaidehīm abhyavādayat
5054009a tataḥ sa kapiśārdūlaḥ svāmisaṁdarśanotsukaḥ
5054009c āruroha giriśreṣṭham ariṣṭam arimardanaḥ
5054010a tuṅgapadmakajuṣṭābhir nīlābhir vanarājibhiḥ
5054010c sālatālāśvakarṇaiś ca vaṁśaiś ca bahubhir vr̥tam
5054011a latāvitānair vitataiḥ puṣpavadbhir alaṁkr̥tam
5054011c nānāmr̥gagaṇākīrṇaṁ dhātuniṣyandabhūṣitam
5054012a bahuprasravaṇopetaṁ śilāsaṁcayasaṁkaṭam
5054012c maharṣiyakṣagandharvakiṁnaroragasevitam
5054013a latāpādapasaṁbādhaṁ siṁhākulitakandaram
5054013c vyāghrasaṁghasamākīrṇaṁ svādumūlaphaladrumam
5054014a tam ārurohātibalaḥ parvataṁ plavagottamaḥ
5054014c rāmadarśanaśīghreṇa praharṣeṇābhicoditaḥ
5054015a tena pādatalākrāntā ramyeṣu girisānuṣu
5054015c saghoṣāḥ samaśīryanta śilāś cūrṇīkr̥tās tataḥ
5054016a sa tam āruhya śailendraṁ vyavardhata mahākapiḥ
5054016c dakṣiṇād uttaraṁ pāraṁ prārthayam̐l lavaṇāmbhasaḥ
5054017a adhiruhya tato vīraḥ parvataṁ pavanātmajaḥ
5054017c dadarśa sāgaraṁ bhīmaṁ mīnoraganiṣevitam
5054018a sa māruta ivākāśaṁ mārutasyātmasaṁbhavaḥ
5054018c prapede hariśārdūlo dakṣiṇād uttarāṁ diśam
5054019a sa tadā pīḍitas tena kapinā parvatottamaḥ
5054019c rarāsa saha tair bhūtaiḥ prāviśad vasudhātalam
5054019e kampamānaiś ca śikharaiḥ patadbhir api ca drumaiḥ
5054020a tasyoruvegān mathitāḥ pādapāḥ puṣpaśālinaḥ
5054020c nipetur bhūtale rugṇāḥ śakrāyudhahatā iva
5054021a kandarodarasaṁsthānāṁ pīḍitānāṁ mahaujasām
5054021c siṁhānāṁ ninado bhīmo nabho bhindan sa śuśruve
5054022a srastavyāviddhavasanā vyākulīkr̥tabhūṣaṇā
5054022c vidyādharyaḥ samutpetuḥ sahasā dharaṇīdharāt
5054023a atipramāṇā balino dīptajihvā mahāviṣāḥ
5054023c nipīḍitaśirogrīvā vyaveṣṭanta mahāhayaḥ
5054024a kiṁnaroragagandharvayakṣavidyādharās tathā
5054024c pīḍitaṁ taṁ nagavaraṁ tyaktvā gaganam āsthitāḥ
5054025a sa ca bhūmidharaḥ śrīmān balinā tena pīḍitaḥ
5054025c savr̥kṣaśikharodagrāḥ praviveśa rasātalam
5054026a daśayojanavistāras triṁśadyojanam ucchritaḥ
5054026c dharaṇyāṁ samatāṁ yātaḥ sa babhūva dharādharaḥ
5055001a sacandrakumudaṁ ramyaṁ sārkakāraṇḍavaṁ śubham
5055001c tiṣyaśravaṇakadambam abhraśaivalaśādvalam
5055002a punarvasu mahāmīnaṁ lohitāṅgamahāgraham
5055002c airāvatamahādvīpaṁ svātīhaṁsaviloḍitam
5055003a vātasaṁghātajātormiṁ candrāṁśuśiśirāmbumat
5055003c bhujaṁgayakṣagandharvaprabuddhakamalotpalam
5055004a grasamāna ivākāśaṁ tārādhipam ivālikhan
5055004c harann iva sanakṣatraṁ gaganaṁ sārkamaṇḍalam
5055005a mārutasyālayaṁ śrīmān kapir vyomacaro mahān
5055005c hanūmān meghajālāni vikarṣann iva gacchati
5055006a pāṇḍurāruṇavarṇāni nīlamāñjiṣṭhakāni ca
5055006c haritāruṇavarṇāni mahābhrāṇi cakāśire
5055007a praviśann abhrajālāni niṣkramaṁś ca punaḥ punaḥ
5055007c pracchannaś ca prakāśaś ca candramā iva lakṣyate
5055008a nadan nādena mahatā meghasvanamahāsvanaḥ
5055008c ājagāma mahātejāḥ punar madhyena sāgaram
5055009a parvatendraṁ sunābhaṁ ca samupaspr̥śya vīryavān
5055009c jyāmukta iva nārāco mahāvego ’bhyupāgataḥ
5055010a sa kiṁ cid anusaṁprāptaḥ samālokya mahāgirim
5055010c mahendrameghasaṁkāśaṁ nanāda haripuṁgavaḥ
5055011a niśamya nadato nādaṁ vānarās te samantataḥ
5055011c babhūvur utsukāḥ sarve suhr̥ddarśanakāṅkṣiṇaḥ
5055012a jāmbavān sa hariśreṣṭhaḥ prītisaṁhr̥ṣṭamānasaḥ
5055012c upāmantrya harīn sarvān idaṁ vacanam abravīt
5055013a sarvathā kr̥takāryo ’sau hanūmān nātra saṁśayaḥ
5055013c na hy asyākr̥takāryasya nāda evaṁvidho bhavet
5055014a tasyā bāhūruvegaṁ ca ninādaṁ ca mahātmanaḥ
5055014c niśamya harayo hr̥ṣṭāḥ samutpetus tatas tataḥ
5055015a te nagāgrān nagāgrāṇi śikharāc chikharāṇi ca
5055015c prahr̥ṣṭāḥ samapadyanta hanūmantaṁ didr̥kṣavaḥ
5055016a te prītāḥ pādapāgreṣu gr̥hya śākhāḥ supuṣpitāḥ
5055016c vāsāṁsīva prakāśāni samāvidhyanta vānarāḥ
5055017a tam abhraghanasaṁkāśam āpatantaṁ mahākapim
5055017c dr̥ṣṭvā te vānarāḥ sarve tasthuḥ prāñjalayas tadā
5055018a tatas tu vegavāṁs tasya girer girinibhaḥ kapiḥ
5055018c nipapāta mahendrasya śikhare pādapākule
5055019a tatas te prītamanasaḥ sarve vānarapuṁgavāḥ
5055019c hanūmantaṁ mahātmānaṁ parivāryopatasthire
5055020a parivārya ca te sarve parāṁ prītim upāgatāḥ
5055020c prahr̥ṣṭavadanāḥ sarve tam arogam upāgatam
5055021a upāyanāni cādāya mūlāni ca phalāni ca
5055021c pratyarcayan hariśreṣṭhaṁ harayo mārutātmajam
5055022a vinedur muditāḥ ke cic cakruḥ kila kilāṁ tathā
5055022c hr̥ṣṭāḥ pādapaśākhāś ca āninyur vānararṣabhāḥ
5055023a hanūmāṁs tu gurūn vr̥ddhāñ jāmbavat pramukhāṁs tadā
5055023c kumāram aṅgadaṁ caiva so ’vandata mahākapiḥ
5055024a sa tābhyāṁ pūjitaḥ pūjyaḥ kapibhiś ca prasāditaḥ
5055024c dr̥ṣṭā devīti vikrāntaḥ saṁkṣepeṇa nyavedayat
5055025a niṣasāda ca hastena gr̥hītvā vālinaḥ sutam
5055025c ramaṇīye vanoddeśe mahendrasya gires tadā
5055026a hanūmān abravīd dhr̥ṣṭas tadā tān vānararṣabhān
5055026c aśokavanikāsaṁsthā dr̥ṣṭā sā janakātmajā
5055027a rakṣyamāṇā sughorābhī rākṣasībhir aninditā
5055027c ekaveṇīdharā bālā rāmadarśanalālasā
5055027e upavāsapariśrāntā malinā jaṭilā kr̥śā
5055028a tato dr̥ṣṭeti vacanaṁ mahārtham amr̥topamam
5055028c niśamya māruteḥ sarve muditā vānarā bhavan
5055029a kṣveḍanty anye nadanty anye garjanty anye mahābalāḥ
5055029c cakruḥ kila kilām anye pratigarjanti cāpare
5055030a ke cid ucchritalāṅgūlāḥ prahr̥ṣṭāḥ kapikuñjarāḥ
5055030c añcitāyatadīrghāṇi lāṅgūlāni pravivyadhuḥ
5055031a apare tu hanūmantaṁ vānarā vāraṇopamam
5055031c āplutya giriśr̥ṅgebhyaḥ saṁspr̥śanti sma harṣitāḥ
5055032a uktavākyaṁ hanūmantam aṅgadas tu tadābravīt
5055032c sarveṣāṁ harivīrāṇāṁ madhye vācam anuttamām
5055033a sattve vīrye na te kaś cit samo vānaravidyate
5055033c yad avaplutya vistīrṇaṁ sāgaraṁ punar āgataḥ
5055034a diṣṭyā dr̥ṣṭā tvayā devī rāmapatnī yaśasvinī
5055034c diṣṭyā tyakṣyati kākutsthaḥ śokaṁ sītā viyogajam
5055035a tato ’ṅgadaṁ hanūmantaṁ jāmbavantaṁ ca vānarāḥ
5055035c parivārya pramuditā bhejire vipulāḥ śilāḥ
5055036a śrotukāmāḥ samudrasya laṅghanaṁ vānarottamāḥ
5055036c darśanaṁ cāpi laṅkāyāḥ sītāyā rāvaṇasya ca
5055036e tasthuḥ prāñjalayaḥ sarve hanūmad vadanonmukhāḥ
5055037a tasthau tatrāṅgadaḥ śrīmān vānarair bahubhir vr̥taḥ
5055037c upāsyamāno vibudhair divi devapatir yathā
5055038a hanūmatā kīrtimatā yaśasvinā; tathāṅgadenāṅgadabaddhabāhunā
5055038c mudā tadādhyāsitam unnataṁ mahan; mahīdharāgraṁ jvalitaṁ śriyābhavat
5056001a tatas tasya gireḥ śr̥ṅge mahendrasya mahābalāḥ
5056001c hanumatpramukhāḥ prītiṁ harayo jagmur uttamām
5056002a taṁ tataḥ pratisaṁhr̥ṣṭaḥ prītimantaṁ mahākapim
5056002c jāmbavān kāryavr̥ttāntam apr̥cchad anilātmajam
5056003a kathaṁ dr̥ṣṭā tvayā devī kathaṁ vā tatra vartate
5056003c tasyāṁ vā sa kathaṁ vr̥ttaḥ krūrakarmā daśānanaḥ
5056004a tattvataḥ sarvam etan naḥ prabrūhi tvaṁ mahākape
5056004c śrutārthāś cintayiṣyāmo bhūyaḥ kāryaviniścayam
5056005a yaś cārthas tatra vaktavyo gatair asmābhir ātmavān
5056005c rakṣitavyaṁ ca yat tatra tad bhavān vyākarotu naḥ
5056006a sa niyuktas tatas tena saṁprahr̥ṣṭatanūruhaḥ
5056006c namasyañ śirasā devyai sītāyai pratyabhāṣata
5056007a pratyakṣam eva bhavatāṁ mahendrāgrāt kham āplutaḥ
5056007c udadher dakṣiṇaṁ pāraṁ kāṅkṣamāṇaḥ samāhitaḥ
5056008a gacchataś ca hi me ghoraṁ vighnarūpam ivābhavat
5056008c kāñcanaṁ śikharaṁ divyaṁ paśyāmi sumanoharam
5056009a sthitaṁ panthānam āvr̥tya mene vighnaṁ ca taṁ nagam
5056010a upasaṁgamya taṁ divyaṁ kāñcanaṁ nagasattamam
5056010c kr̥tā me manasā buddhir bhettavyo ’yaṁ mayeti ca
5056011a prahataṁ ca mayā tasya lāṅgūlena mahāgireḥ
5056011c śikharaṁ sūryasaṁkāśaṁ vyaśīryata sahasradhā
5056012a vyavasāyaṁ ca me buddhvā sa hovāca mahāgiriḥ
5056012c putreti madhurāṁ bāṇīṁ manaḥprahlādayann iva
5056013a pitr̥vyaṁ cāpi māṁ viddhi sakhāyaṁ mātariśvanaḥ
5056013c mainākam iti vikhyātaṁ nivasantaṁ mahodadhau
5056014a pakṣvavantaḥ purā putra babhūvuḥ parvatottamāḥ
5056014c chandataḥ pr̥thivīṁ cerur bādhamānāḥ samantataḥ
5056015a śrutvā nagānāṁ caritaṁ mahendraḥ pākaśāsanaḥ
5056015c ciccheda bhagavān pakṣān vajreṇaiṣāṁ sahasraśaḥ
5056016a ahaṁ tu mokṣitas tasmāt tava pitrā mahātmanā
5056016c mārutena tadā vatsa prakṣipto ’smi mahārṇave
5056017a rāmasya ca mayā sāhye vartitavyam ariṁdama
5056017c rāmo dharmabhr̥tāṁ śreṣṭho mahendrasamavikramaḥ
5056018a etac chrutvā mayā tasya mainākasya mahātmanaḥ
5056018c kāryam āvedya tu girer uddhataṁ ca mano mama
5056019a tena cāham anujñāto mainākena mahātmanā
5056019c uttamaṁ javam āsthāya śeṣam adhvānam āsthitaḥ
5056020a tato ’haṁ suciraṁ kālaṁ vegenābhyagamaṁ pathi
5056020c tataḥ paśyāmy ahaṁ devīṁ surasāṁ nāgamātaram
5056021a samudramadhye sā devī vacanaṁ mām abhāṣata
5056021c mama bhakṣyaḥ pradiṣṭas tvam amārair harisattamam
5056021e tatas tvāṁ bhakṣayiṣyāmi vihitas tvaṁ cirasya me
5056022a evam uktaḥ surasayā prāñjaliḥ praṇataḥ sthitaḥ
5056022c vivarṇavadano bhūtvā vākyaṁ cedam udīrayam
5056023a rāmo dāśarathiḥ śrīmān praviṣṭo daṇḍakāvanam
5056023c lakṣmaṇena saha bhrātrā sītayā ca paraṁtapaḥ
5056024a tasya sītā hr̥tā bhāryā rāvaṇena durātmanā
5056024c tasyāḥ sakāśaṁ dūto ’haṁ gamiṣye rāmaśāsanāt
5056025a kartum arhasi rāmasya sāhyaṁ viṣayavāsini
5056026a atha vā maithilīṁ dr̥ṣṭvā rāmaṁ cākliṣṭakāriṇam
5056026c āgamiṣyāmi te vaktraṁ satyaṁ pratiśr̥ṇoti me
5056027a evam uktā mayā sā tu surasā kāmarūpiṇī
5056027c abravīn nātivarteta kaś cid eṣa varo mama
5056028a evam uktaḥ surasayā daśayojanam āyataḥ
5056028c tato ’rdhaguṇavistāro babhūvāhaṁ kṣaṇena tu
5056029a matpramāṇānurūpaṁ ca vyāditaṁ tanmukhaṁ tayā
5056029c tad dr̥ṣṭvā vyāditaṁ tv āsyaṁ hrasvaṁ hy akaravaṁ vapuḥ
5056030a tasmin muhūrte ca punar babhūvāṅguṣṭhasaṁmitaḥ
5056030c abhipatyāśu tad vaktraṁ nirgato ’haṁ tataḥ kṣaṇāt
5056031a abravīt surasā devī svena rūpeṇa māṁ punaḥ
5056031c arthasiddhyai hariśreṣṭha gaccha saumya yathāsukham
5056032a samānaya ca vaidehīṁ rāghaveṇa mahātmanā
5056032c sukhī bhava mahābāho prītāsmi tava vānara
5056033a tato ’haṁ sādhu sādhvīti sarvabhūtaiḥ praśaṁsitaḥ
5056033c tato ’ntarikṣaṁ vipulaṁ pluto ’haṁ garuḍo yathā
5056034a chāyā me nigr̥hītā ca na ca paśyāmi kiṁ cana
5056034c so ’haṁ vigatavegas tu diśo daśa vilokayan
5056034e na kiṁ cit tatra paśyāmi yena me ’pahr̥tā gatiḥ
5056035a tato me buddhir utpannā kiṁ nāma gamane mama
5056035c īdr̥śo vighna utpanno rūpaṁ yatra na dr̥śyate
5056036a adho bhāgena me dr̥ṣṭiḥ śocatā pātitā mayā
5056036c tato ’drākṣam ahaṁ bhīmāṁ rākṣasīṁ salile śayām
5056037a prahasya ca mahānādam ukto ’haṁ bhīmayā tayā
5056037c avasthitam asaṁbhrāntam idaṁ vākyam aśobhanam
5056038a kvāsi gantā mahākāya kṣudhitāyā mamepsitaḥ
5056038c bhakṣaḥ prīṇaya me dehaṁ ciram āhāravarjitam
5056039a bāḍham ity eva tāṁ vāṇīṁ pratyagr̥hṇām ahaṁ tataḥ
5056039c āsya pramāṇād adhikaṁ tasyāḥ kāyam apūrayam
5056040a tasyāś cāsyaṁ mahad bhīmaṁ vardhate mama bhakṣaṇe
5056040c na ca māṁ sā tu bubudhe mama vā vikr̥taṁ kr̥tam
5056041a tato ’haṁ vipulaṁ rūpaṁ saṁkṣipya nimiṣāntarāt
5056041c tasyā hr̥dayam ādāya prapatāmi nabhastalam
5056042a sā visr̥ṣṭabhujā bhīmā papāta lavaṇāmbhasi
5056042c mayā parvatasaṁkāśā nikr̥ttahr̥dayā satī
5056043a śr̥ṇomi khagatānāṁ ca siddhānāṁ cāraṇaiḥ saha
5056043c rākṣasī siṁhikā bhīmā kṣipraṁ hanumatā hr̥tā
5056044a tāṁ hatvā punar evāhaṁ kr̥tyam ātyayikaṁ smaran
5056044c gatvā ca mahad adhvānaṁ paśyāmi nagamaṇḍitam
5056044e dakṣiṇaṁ tīram udadher laṅkā yatra ca sā purī
5056045a astaṁ dinakare yāte rakṣasāṁ nilayaṁ purīm
5056045c praviṣṭo ’ham avijñāto rakṣobhir bhīmavikramaiḥ
5056046a tatrāhaṁ sarvarātraṁ tu vicinvañ janakātmajām
5056046c rāvaṇāntaḥpuragato na cāpaśyaṁ sumadhyamām
5056047a tataḥ sītām apaśyaṁs tu rāvaṇasya niveśane
5056047c śokasāgaram āsādya na pāram upalakṣaye
5056048a śocatā ca mayā dr̥ṣṭaṁ prākāreṇa samāvr̥tam
5056048c kāñcanena vikr̥ṣṭena gr̥hopavanam uttamam
5056049a sa prākāram avaplutya paśyāmi bahupādapam
5056050a aśokavanikāmadhye śiṁśapāpādapo mahān
5056050c tam āruhya ca paśyāmi kāñcanaṁ kadalī vanam
5056051a adūrāc chiṁśapāvr̥kṣāt paśyāmi vanavarṇinīm
5056051c śyāmāṁ kamalapatrākṣīm upavāsakr̥śānanām
5056052a rākṣasībhir virūpābhiḥ krūrābhir abhisaṁvr̥tām
5056052c māṁsaśoṇitabhakṣyābhir vyāghrībhir hariṇīṁ yathā
5056053a tāṁ dr̥ṣṭvā tādr̥śīṁ nārīṁ rāmapatnīm aninditām
5056053c tatraiva śiṁśapāvr̥kṣe paśyann aham avasthitaḥ
5056054a tato halahalāśabdaṁ kāñcīnūpuramiśritam
5056054c śr̥ṇomy adhikagambhīraṁ rāvaṇasya niveśane
5056055a tato ’haṁ paramodvignaḥ svarūpaṁ pratyasaṁharam
5056055c ahaṁ ca śiṁśapāvr̥kṣe pakṣīva gahane sthitaḥ
5056056a tato rāvaṇadārāś ca rāvaṇaś ca mahābalaḥ
5056056c taṁ deśaṁ samanuprāptā yatra sītābhavat sthitā
5056057a taṁ dr̥ṣṭvātha varārohā sītā rakṣogaṇeśvaram
5056057c saṁkucyorū stanau pīnau bāhubhyāṁ parirabhya ca
5056058a tām uvāca daśagrīvaḥ sītāṁ paramaduḥkhitām
5056058c avākśirāḥ prapatito bahu manyasva mām iti
5056059a yadi cet tvaṁ tu māṁ darpān nābhinandasi garvite
5056059c dvimāsānantaraṁ sīte pāsyāmi rudhiraṁ tava
5056060a etac chrutvā vacas tasya rāvaṇasya durātmanaḥ
5056060c uvāca paramakruddhā sītā vacanam uttamam
5056061a rākṣasādhama rāmasya bhāryām amitatejasaḥ
5056061c ikṣvākukulanāthasya snuṣāṁ daśarathasya ca
5056061e avācyaṁ vadato jihvā kathaṁ na patitā tava
5056062a kiṁsvid vīryaṁ tavānārya yo māṁ bhartur asaṁnidhau
5056062c apahr̥tyāgataḥ pāpa tenādr̥ṣṭo mahātmanā
5056063a na tvaṁ rāmasya sadr̥śo dāsye ’py asyā na yujyase
5056063c yajñīyaḥ satyavāk caiva raṇaślāghī ca rāghavaḥ
5056064a jānakyā paruṣaṁ vākyam evam ukto daśānanaḥ
5056064c jajvāla sahasā kopāc citāstha iva pāvakaḥ
5056065a vivr̥tya nayane krūre muṣṭim udyamya dakṣiṇam
5056065c maithilīṁ hantum ārabdhaḥ strībhir hāhākr̥taṁ tadā
5056066a strīṇāṁ madhyāt samutpatya tasya bhāryā durātmanaḥ
5056066c varā mandodarī nāma tayā sa pratiṣedhitaḥ
5056067a uktaś ca madhurāṁ vāṇīṁ tayā sa madanārditaḥ
5056067c sītayā tava kiṁ kāryaṁ mahendrasamavikrama
5056067e mayā saha ramasvādya madviśiṣṭā na jānakī
5056068a devagandharvakanyābhir yakṣakanyābhir eva ca
5056068c sārdhaṁ prabho ramasveha sītayā kiṁ kariṣyasi
5056069a tatas tābhiḥ sametābhir nārībhiḥ sa mahābalaḥ
5056069c utthāpya sahasā nīto bhavanaṁ svaṁ niśācaraḥ
5056070a yāte tasmin daśagrīve rākṣasyo vikr̥tānanāḥ
5056070c sītāṁ nirbhartsayām āsur vākyaiḥ krūraiḥ sudāruṇaiḥ
5056071a tr̥ṇavad bhāṣitaṁ tāsāṁ gaṇayām āsa jānakī
5056071c tarjitaṁ ca tadā tāsāṁ sītāṁ prāpya nirarthakam
5056072a vr̥thāgarjitaniśceṣṭā rākṣasyaḥ piśitāśanāḥ
5056072c rāvaṇāya śaśaṁsus tāḥ sītāvyavasitaṁ mahat
5056073a tatas tāḥ sahitāḥ sarvā vihatāśā nirudyamāḥ
5056073c parikṣipya samantāt tāṁ nidrāvaśam upāgatāḥ
5056074a tāsu caiva prasuptāsu sītā bhartr̥hite ratā
5056074c vilapya karuṇaṁ dīnā praśuśoca suduḥkhitā
5056075a tāṁ cāhaṁ tādr̥śīṁ dr̥ṣṭvā sītāyā dāruṇāṁ daśām
5056075c cintayām āsa viśrānto na ca me nirvr̥taṁ manaḥ
5056076a saṁbhāṣaṇārthe ca mayā jānakyāś cintito vidhiḥ
5056076c ikṣvākukulavaṁśas tu tato mama puraskr̥taḥ
5056077a śrutvā tu gaditāṁ vācaṁ rājarṣigaṇapūjitām
5056077c pratyabhāṣata māṁ devī bāṣpaiḥ pihitalocanā
5056078a kas tvaṁ kena kathaṁ ceha prāpto vānarapuṁgava
5056078c kā ca rāmeṇa te prītis tan me śaṁsitum arhasi
5056079a tasyās tad vacanaṁ śrutvā aham apy abruvaṁ vacaḥ
5056079c devi rāmasya bhartus te sahāyo bhīmavikramaḥ
5056079e sugrīvo nāma vikrānto vānarendo mahābalaḥ
5056080a tasya māṁ viddhi bhr̥tyaṁ tvaṁ hanūmantam ihāgatam
5056080c bhartrāhaṁ prahitas tubhyaṁ rāmeṇākliṣṭakarmaṇā
5056081a idaṁ ca puruṣavyāghraḥ śrīmān dāśarathiḥ svayam
5056081c aṅgulīyam abhijñānam adāt tubhyaṁ yaśasvini
5056082a tad icchāmi tvayājñaptaṁ devi kiṁ karavāṇy aham
5056082c rāmalakṣmaṇayoḥ pārśvaṁ nayāmi tvāṁ kim uttaram
5056083a etac chrutvā viditvā ca sītā janakanandinī
5056083c āha rāvaṇam utsādya rāghavo māṁ nayatv iti
5056084a praṇamya śirasā devīm aham āryām aninditām
5056084c rāghavasya manohlādam abhijñānam ayāciṣam
5056085a evam uktā varārohā maṇipravaram uttamam
5056085c prāyacchat paramodvignā vācā māṁ saṁdideśa ha
5056086a tatas tasyai praṇamyāhaṁ rājaputryai samāhitaḥ
5056086c pradakṣiṇaṁ parikrāmam ihābhyudgatamānasaḥ
5056087a uttaraṁ punar evāha niścitya manasā tadā
5056087c hanūman mama vr̥ttāntaṁ vaktum arhasi rāghave
5056088a yathā śrutvaiva nacirāt tāv ubhau rāmalakṣmaṇau
5056088c sugrīvasahitau vīrāv upeyātāṁ tathā kuru
5056089a yady anyathā bhaved etad dvau māsau jīvitaṁ mama
5056089c na māṁ drakṣyati kākutstho mriye sāham anāthavat
5056090a tac chrutvā karuṇaṁ vākyaṁ krodho mām abhyavartata
5056090c uttaraṁ ca mayā dr̥ṣṭaṁ kāryaśeṣam anantaram
5056091a tato ’vardhata me kāyas tadā parvatasaṁnibhaḥ
5056091c yuddhakāṅkṣī vanaṁ tac ca vināśayitum ārabhe
5056092a tad bhagnaṁ vanaṣaṇḍaṁ tu bhrāntatrastamr̥gadvijam
5056092c pratibuddhā nirīkṣante rākṣasyo vikr̥tānanāḥ
5056093a māṁ ca dr̥ṣṭvā vane tasmin samāgamya tatas tataḥ
5056093c tāḥ samabhyāgatāḥ kṣipraṁ rāvaṇāyācacakṣire
5056094a rājan vanam idaṁ durgaṁ tava bhagnaṁ durātmanā
5056094c vānareṇa hy avijñāya tava vīryaṁ mahābala
5056095a durbuddhes tasya rājendra tava vipriyakāriṇaḥ
5056095c vadham ājñāpaya kṣipraṁ yathāsau vilayaṁ vrajet
5056096a tac chrutvā rākṣasendreṇa visr̥ṣṭā bhr̥śadurjayāḥ
5056096c rākṣasāḥ kiṁkarā nāma rāvaṇasya mano’nugāḥ
5056097a teṣām aśītisāhasraṁ śūlamudgarapāṇinām
5056097c mayā tasmin vanoddeśe parigheṇa niṣūditam
5056098a teṣāṁ tu hataśeṣā ye te gatā laghuvikramāḥ
5056098c nihataṁ ca mayā sainyaṁ rāvaṇāyācacakṣire
5056099a tato me buddhir utpannā caityaprāsādam ākramam
5056100a tatrasthān rākṣasān hatvā śataṁ stambhena vai punaḥ
5056100c lalāma bhūto laṅkāyā mayā vidhvaṁsito ruṣā
5056101a tataḥ prahastasya sutaṁ jambumālinam ādiśat
5056102a tam ahaṁ balasaṁpannaṁ rākṣasaṁ raṇakovidam
5056102c parigheṇātighoreṇa sūdayāmi sahānugam
5056103a tac chrutvā rākṣasendras tu mantriputrān mahābalān
5056103c padātibalasaṁpannān preṣayām āsa rāvaṇaḥ
5056103e parigheṇaiva tān sarvān nayāmi yamasādanam
5056104a mantriputrān hatāñ śrutvā samare laghuvikramān
5056104c pañcasenāgragāñ śūrān preṣayām āsa rāvaṇaḥ
5056104e tān ahaṁ saha sainyān vai sarvān evābhyasūdayam
5056105a tataḥ punar daśagrīvaḥ putram akṣaṁ mahābalam
5056105c bahubhī rākasaiḥ sārdhaṁ preṣayām āsa saṁyuge
5056106a taṁ tu mandodarī putraṁ kumāraṁ raṇapaṇḍitam
5056106c sahasā khaṁ samutkrāntaṁ pādayoś ca gr̥hītavān
5056106e carmāsinaṁ śataguṇaṁ bhrāmayitvā vyapeṣayam
5056107a tam akṣam āgataṁ bhagnaṁ niśamya sa daśānanaḥ
5056107c tata indrajitaṁ nāma dvitīyaṁ rāvaṇaḥ sutam
5056107e vyādideśa susaṁkruddho balinaṁ yuddhadurmadam
5056108a tasyāpy ahaṁ balaṁ sarvaṁ taṁ ca rākṣasapuṁgavam
5056108c naṣṭaujasaṁ raṇe kr̥tvā paraṁ harṣam upāgamam
5056109a mahatā hi mahābāhuḥ pratyayena mahābalaḥ
5056109c preṣito rāvaṇenaiṣa saha vīrair madotkaṭaiḥ
5056110a brāhmeṇāstreṇa sa tu māṁ prabadhnāc cātivegataḥ
5056110c rajjūbhir abhibadhnanti tato māṁ tatra rākṣasāḥ
5056111a rāvaṇasya samīpaṁ ca gr̥hītvā mām upānayan
5056111c dr̥ṣṭvā saṁbhāṣitaś cāhaṁ rāvaṇena durātmanā
5056112a pr̥ṣṭaś ca laṅkāgamanaṁ rākṣasānāṁ ca tad vadham
5056112c tat sarvaṁ ca mayā tatra sītārtham iti jalpitam
5056113a asyāhaṁ darśanākāṅkṣī prāptas tvadbhavanaṁ vibho
5056113c mārutasyaurasaḥ putro vānaro hanumān aham
5056114a rāmadūtaṁ ca māṁ viddhi sugrīvasacivaṁ kapim
5056114c so ’haṁ dautyena rāmasya tvatsamīpam ihāgataḥ
5056115a śr̥ṇu cāpi samādeśaṁ yad ahaṁ prabravīmi te
5056115c rākṣaseśa harīśas tvāṁ vākyam āha samāhitam
5056115e dharmārthakāmasahitaṁ hitaṁ pathyam ivāśanam
5056116a vasato r̥ṣyamūke me parvate vipuladrume
5056116c rāghavo raṇavikrānto mitratvaṁ samupāgataḥ
5056117a tena me kathitaṁ rājan bhāryā me rakṣasā hr̥tā
5056117c tatra sāhāyyahetor me samayaṁ kartum arhasi
5056118a vālinā hr̥tarājyena sugrīveṇa saha prabhuḥ
5056118c cakre ’gnisākṣikaṁ sakyaṁ rāghavaḥ sahalakṣmaṇaḥ
5056119a tena vālinam utsādya śareṇaikena saṁyuge
5056119c vānarāṇāṁ mahārājaḥ kr̥taḥ saṁplavatāṁ prabhuḥ
5056120a tasya sāhāyyam asmābhiḥ kāryaṁ sarvātmanā tv iha
5056120c tena prasthāpitas tubhyaṁ samīpam iha dharmataḥ
5056121a kṣipram ānīyatāṁ sītā dīyatāṁ rāghavasya ca
5056121c yāvan na harayo vīrā vidhamanti balaṁ tava
5056122a vānarāṇāṁ prabhavo hi na kena viditaḥ purā
5056122c devatānāṁ sakāśaṁ ca ye gacchanti nimantritāḥ
5056123a iti vānararājas tvām āhety abhihito mayā
5056123c mām aikṣata tato ruṣṭaś cakṣuṣā pradahann iva
5056124a tena vadhyo ’ham ājñapto rakṣasā raudrakarmaṇā
5056125a tato vibhīṣaṇo nāma tasya bhrātā mahāmatiḥ
5056125c tena rākṣasarājo ’sau yācito mama kāraṇāt
5056126a dūtavadhyā na dr̥ṣṭā hi rājaśāstreṣu rākṣasa
5056126c dūtena veditavyaṁ ca yathārthaṁ hitavādinā
5056127a sumahaty aparādhe ’pi dūtasyātulavikramaḥ
5056127c virūpakaraṇaṁ dr̥ṣṭaṁ na vadho ’stīha śāstrataḥ
5056128a vibhīṣaṇenaivam ukto rāvaṇaḥ saṁdideśa tān
5056128c rākṣasān etad evādya lāṅgūlaṁ dahyatām iti
5056129a tatas tasya vacaḥ śrutvā mama pucchaṁ samantataḥ
5056129c veṣṭitaṁ śaṇavalkaiś ca paṭaiḥ kārpāsakais tathā
5056130a rākṣasāḥ siddhasaṁnāhās tatas te caṇḍavikramāḥ
5056130c tad ādīpyanta me pucchaṁ hanantaḥ kāṣṭhamuṣṭibhiḥ
5056131a baddhasya bahubhiḥ pāśair yantritasya ca rākṣasaiḥ
5056131c na me pīḍā bhavet kā cid didr̥kṣor nagarīṁ divā
5056132a tatas te rākṣasāḥ śūrā baddhaṁ mām agnisaṁvr̥tam
5056132c aghoṣayan rājamārge nagaradvāram āgatāḥ
5056133a tato ’haṁ sumahad rūpaṁ saṁkṣipya punar ātmanaḥ
5056133c vimocayitvā taṁ bandhaṁ prakr̥tiṣṭhaḥ sthitaḥ punaḥ
5056134a āyasaṁ parighaṁ gr̥hya tāni rakṣāṁsy asūdayam
5056134c tatas tan nagaradvāraṁ vegenāplutavān aham
5056135a pucchena ca pradīptena tāṁ purīṁ sāṭṭagopurām
5056135c dahāmy aham asaṁbhrānto yugāntāgnir iva prajāḥ
5056136a dagdhvā laṅkāṁ punaś caiva śaṅkā mām abhyavartata
5056136c dahatā ca mayā laṅkāṁ dagdhā sītā na saṁśayaḥ
5056137a athāhaṁ vācam aśrauṣaṁ cāraṇānāṁ śubhākṣarām
5056137c jānakī na ca dagdheti vismayodantabhāṣiṇām
5056138a tato me buddhir utpannā śrutvā tām adbhutāṁ giram
5056138c punar dr̥ṣṭā ca vaidehī visr̥ṣṭaś ca tayā punaḥ
5056139a rāghavasya prabhāvena bhavatāṁ caiva tejasā
5056139c sugrīvasya ca kāryārthaṁ mayā sarvam anuṣṭhitam
5056140a etat sarvaṁ mayā tatra yathāvad upapāditam
5056140c atra yan na kr̥taṁ śeṣaṁ tat sarvaṁ kriyatām iti
5057001a etad ākhyānaṁ tat sarvaṁ hanūmān mārutātmajaḥ
5057001c bhūyaḥ samupacakrāma vacanaṁ vaktum uttaram
5057002a saphalo rāghavodyogaḥ sugrīvasya ca saṁbhramaḥ
5057002c śīlam āsādya sītāyā mama ca plavanaṁ mahat
5057003a āryāyāḥ sadr̥śaṁ śīlaṁ sītāyāḥ plavagarṣabhāḥ
5057003c tapasā dhārayel lokān kruddhā vā nirdahed api
5057004a sarvathātipravr̥ddho ’sau rāvaṇo rākṣasādhipaḥ
5057004c yasya tāṁ spr̥śato gātraṁ tapasā na vināśitam
5057005a na tad agniśikhā kuryāt saṁspr̥ṣṭā pāṇinā satī
5057005c janakasyātmajā kuryād utkrodhakaluṣīkr̥tā
5057006a aśokavanikāmadhye rāvaṇasya durātmanaḥ
5057006c adhastāc chiṁśapāvr̥kṣe sādhvī karuṇam āsthitā
5057007a rākṣasībhiḥ parivr̥tā śokasaṁtāpakarśitā
5057007c meghalekhāparivr̥tā candralekheva niṣprabhā
5057008a acintayantī vaidehī rāvaṇaṁ baladarpitam
5057008c pativratā ca suśroṇī avaṣṭabdhā ca jānakī
5057009a anuraktā hi vaidehī rāmaṁ sarvātmanā śubhā
5057009c ananyacittā rāme ca paulomīva puraṁdare
5057010a tad ekavāsaḥsaṁvītā rajodhvastā tathaiva ca
5057010c śokasaṁtāpadīnāṅgī sītā bhartr̥hite ratā
5057011a sā mayā rākṣasī madhye tarjyamānā muhur muhuḥ
5057011c rākṣasībhir virūpābhir dr̥ṣṭā hi pramadā vane
5057012a ekaveṇīdharā dīnā bhartr̥cintāparāyaṇā
5057012c adhaḥśayyā vivarṇāṅgī padminīva himāgame
5057013a rāvaṇād vinivr̥ttārthā martavyakr̥taniścayā
5057013c kathaṁ cin mr̥gaśāvākṣī viśvāsam upapāditā
5057014a tataḥ saṁbhāṣitā caiva sarvam arthaṁ ca darśitā
5057014c rāmasugrīvasakhyaṁ ca śrutvā prītim upāgatā
5057015a niyataḥ samudācāro bhaktir bhartari cottamā
5057016a yan na hanti daśagrīvaṁ sa mahātmā daśānanaḥ
5057016c nimittamātraṁ rāmas tu vadhe tasya bhaviṣyati
5057017a evam āste mahābhāgā sītā śokaparāyaṇā
5057017c yad atra pratikartavyaṁ tat sarvam upapādyatām
5058001a tasya tad vacanaṁ śrutvā vālisūnur abhāṣata
5058001c jāmbavatpramukhān sarvān anujñāpya mahākapīn
5058002a asminn evaṁgate kārye bhavatāṁ ca nivedite
5058002c nyāyyaṁ sma saha vaidehyā draṣṭuṁ tau pārthivātmajau
5058003a aham eko ’pi paryāptaḥ sarākṣasagaṇāṁ purīm
5058003c tāṁ laṅkāṁ tarasā hantuṁ rāvaṇaṁ ca mahābalam
5058004a kiṁ punaḥ sahito vīrair balavadbhiḥ kr̥tātmabhiḥ
5058004c kr̥tāstraiḥ plavagaiḥ śaktair bhavadbhir vijayaiṣibhiḥ
5058005a ahaṁ tu rāvaṇaṁ yuddhe sasainyaṁ sapuraḥsaram
5058005c saputraṁ vidhamiṣyāmi sahodarayutaṁ yudhi
5058006a brāhmam aindraṁ ca raudraṁ ca vāyavyaṁ vāruṇaṁ tathā
5058006c yadi śakrajito ’strāṇi durnirīkṣyāṇi saṁyuge
5058006e tāny ahaṁ vidhamiṣyāmi nihaniṣyāmi rākṣasān
5058007a bhavatām abhyanujñāto vikramo me ruṇaddhi tam
5058008a mayātulā visr̥ṣṭā hi śailavr̥ṣṭir nirantarā
5058008c devān api raṇe hanyāt kiṁ punas tān niśācarān
5058009a sāgaro ’py atiyād velāṁ mandaraḥ pracaled api
5058009c na jāmbavantaṁ samare kampayed arivāhinī
5058010a sarvarākṣasasaṁghānāṁ rākṣasā ye ca pūrvakāḥ
5058010c alam eko vināśāya vīro vāyusutaḥ kapiḥ
5058011a panasasyoruvegena nīlasya ca mahātmanaḥ
5058011c mandaro ’py avaśīryeta kiṁ punar yudhi rākṣasāḥ
5058012a sadevāsurayuddheṣu gandharvoragapakṣiṣu
5058012c maindasya pratiyoddhāraṁ śaṁsata dvividasya vā
5058013a aśviputrau mahāvegāv etau plavagasattamau
5058013c pitāmahavarotsekāt paramaṁ darpam āsthitau
5058014a aśvinor mānanārthaṁ hi sarvalokapitāmahaḥ
5058014c sarvāvadhyatvam atulam anayor dattavān purā
5058015a varotsekena mattau ca pramathya mahatīṁ camūm
5058015c surāṇām amr̥taṁ vīrau pītavantau plavaṁgamau
5058016a etāv eva hi saṁkruddhau savājirathakuñjarām
5058016c laṅkāṁ nāśayituṁ śaktau sarve tiṣṭhantu vānarāḥ
5058017a ayuktaṁ tu vinā devīṁ dr̥ṣṭabadbhiḥ plavaṁgamāḥ
5058017c samīpaṁ gantum asmābhī rāghavasya mahātmanaḥ
5058018a dr̥ṣṭā devī na cānītā iti tatra nivedanam
5058018c ayuktam iva paśyāmi bhavadbhiḥ khyātavikramaiḥ
5058019a na hi vaḥ plavate kaś cin nāpi kaś cit parākrame
5058019c tulyaḥ sāmaradaityeṣu lokeṣu harisattamāḥ
5058020a teṣv evaṁ hatavīreṣu rākṣaseṣu hanūmatā
5058020c kim anyad atra kartavyaṁ gr̥hītvā yāma jānakīm
5058021a tam evaṁ kr̥tasaṁkalpaṁ jāmbavān harisattamaḥ
5058021c uvāca paramaprīto vākyam arthavad arthavit
5058022a na tāvad eṣā matir akṣamā no; yathā bhavān paśyati rājaputra
5058022c yathā tu rāmasya matir niviṣṭā; tathā bhavān paśyatu kāryasiddhim
5059001a tato jāmbavato vākyam agr̥hṇanta vanaukasaḥ
5059001c aṅgadapramukhā vīrā hanūmāṁś ca mahākapiḥ
5059002a prītimantas tataḥ sarve vāyuputrapuraḥsarāḥ
5059002c mahendrāgraṁ parityajya pupluvuḥ plavagarṣabhāḥ
5059003a merumandarasaṁkāśā mattā iva mahāgajāḥ
5059003c chādayanta ivākāśaṁ mahākāyā mahābalāḥ
5059004a sabhājyamānaṁ bhūtais tam ātmavantaṁ mahābalam
5059004c hanūmantaṁ mahāvegaṁ vahanta iva dr̥ṣṭibhiḥ
5059005a rāghave cārthanirvr̥ttiṁ bhartuś ca paramaṁ yaśaḥ
5059005c samādhāya samr̥ddhārthāḥ karmasiddhibhir unnatāḥ
5059006a priyākhyānonmukhāḥ sarve sarve yuddhābhinandinaḥ
5059006c sarve rāmapratīkāre niścitārthā manasvinaḥ
5059007a plavamānāḥ kham āplutya tatas te kānanaukṣakaḥ
5059007c nandanopamam āsedur vanaṁ drumalatāyutam
5059008a yat tan madhuvanaṁ nāma sugrīvasyābhirakṣitam
5059008c adhr̥ṣyaṁ sarvabhūtānāṁ sarvabhūtamanoharam
5059009a yad rakṣati mahāvīryaḥ sadā dadhimukhaḥ kapiḥ
5059009c mātulaḥ kapimukhyasya sugrīvasya mahātmanaḥ
5059010a te tad vanam upāgamya babhūvuḥ paramotkaṭāḥ
5059010c vānarā vānarendrasya manaḥkāntatamaṁ mahat
5059011a tatas te vānarā hr̥ṣṭā dr̥ṣṭvā madhuvanaṁ mahat
5059011c kumāram abhyayācanta madhūni madhupiṅgalāḥ
5059012a tataḥ kumāras tān vr̥ddhāñ jāmbavatpramukhān kapīn
5059012c anumānya dadau teṣāṁ nisargaṁ madhubhakṣaṇe
5059013a tataś cānumatāḥ sarve saṁprahr̥ṣṭā vanaukasaḥ
5059013c muditāś ca tatas te ca pranr̥tyanti tatas tataḥ
5059014a gāyanti ke cit praṇamanti ke cin; nr̥tyanti ke cit prahasanti ke cit
5059014c patanti ke cid vicaranti ke cit; plavanti ke cit pralapanti ke cit
5059015a parasparaṁ ke cid upāśrayante; parasparaṁ ke cid atibruvante
5059015c drumād drumaṁ ke cid abhiplavante; kṣitau nagāgrān nipatanti ke cit
5059016a mahītalāt ke cid udīrṇavegā; mahādrumāgrāṇy abhisaṁpatante
5059016c gāyantam anyaḥ prahasann upaiti; hasantam anyaḥ prahasann upaiti
5059017a rudantam anyaḥ prarudann upaiti; nudantam anyaḥ praṇudann upaiti
5059017c samākulaṁ tat kapisainyam āsīn; madhuprapānotkaṭa sattvaceṣṭam
5059017e na cātra kaś cin na babhūva matto; na cātra kaś cin na babhūva tr̥pto
5059018a tato vanaṁ tat paribhakṣyamāṇaṁ; drumāṁś ca vidhvaṁsitapatrapuṣpān
5059018c samīkṣya kopād dadhivaktranāmā; nivārayām āsa kapiḥ kapīṁs tān
5059019a sa taiḥ pravr̥ddhaiḥ paribhartsyamāno; vanasya goptā harivīravr̥ddhaḥ
5059019c cakāra bhūyo matim ugratejā; vanasya rakṣāṁ prati vānarebhyaḥ
5059020a uvāca kāṁś cit paruṣāṇi dhr̥ṣṭam; asaktam anyāṁś ca talair jaghāna
5059020c sametya kaiś cit kalahaṁ cakāra; tathaiva sāmnopajagāma kāṁś cit
5059021a sa tair madāc cāprativārya vegair; balāc ca tenāprativāryamāṇaiḥ
5059021c pradharṣitas tyaktabhayaiḥ sametya; prakr̥ṣyate cāpy anavekṣya doṣam
5059022a nakhais tudanto daśanair daśantas; talaiś ca pādaiś ca samāpnuvantaḥ
5059022c madāt kapiṁ taṁ kapayaḥ samagrā; mahāvanaṁ nirviṣayaṁ ca cakruḥ
5060001a tān uvāca hariśreṣṭho hanūmān vānararṣabhaḥ
5060001c avyagramanaso yūyaṁ madhu sevata vānarāḥ
5060002a śrutvā hanumato vākyaṁ harīṇāṁ pravaro ’ṅgadaḥ
5060002c pratyuvāca prasannātmā pibantu harayo madhu
5060003a avaśyaṁ kr̥takāryasya vākyaṁ hanumato mayā
5060003c akāryam api kartavyaṁ kim aṅga punar īdr̥śam
5060004a andagasya mukhāc chrutvā vacanaṁ vānararṣabhāḥ
5060004c sādhu sādhv iti saṁhr̥ṣṭā vānarāḥ pratyapūjayan
5060005a pūjayitvāṅgadaṁ sarve vānarā vānararṣabham
5060005c jagmur madhuvanaṁ yatra nadīvega iva drutam
5060006a te prahr̥ṣṭā madhuvanaṁ pālān ākramya vīryataḥ
5060006c atisargāc ca paṭavo dr̥ṣṭvā śrutvā ca maithilīm
5060007a utpatya ca tataḥ sarve vanapālān samāgatāḥ
5060007c tāḍayanti sma śataśaḥ saktān madhuvane tadā
5060008a madhūni droṇamātrāṇi bahubhiḥ parigr̥hya te
5060008c ghnanti sma sahitāḥ sarve bhakṣayanti tathāpare
5060009a ke cit pītvāpavidhyanti madhūni madhupiṅgalāḥ
5060009c madhūcciṣṭena ke cic ca jaghnur anyonyam utkaṭāḥ
5060010a apare vr̥kṣamūleṣu śākhāṁ gr̥hya vyavasthitaḥ
5060010c atyarthaṁ ca madaglānāḥ parṇāny āstīrya śerate
5060011a unmattabhūtāḥ plavagā madhumattāś ca hr̥ṣṭavat
5060011c kṣipanty api tathānyonyaṁ skhalanty api tathāpare
5060012a ke cit kṣveḍān prakurvanti ke cit kūjanti hr̥ṣṭavat
5060012c harayo madhunā mattāḥ ke cit suptā mahītale
5060013a ye ’py atra madhupālāḥ syuḥ preṣyā dadhimukhasya tu
5060013c te ’pi tair vānarair bhīmaiḥ pratiṣiddhā diśo gatāḥ
5060014a jānubhiś ca prakr̥ṣṭāś ca devamārgaṁ ca darśitāḥ
5060014c abruvan paramodvignā gatvā dadhimukhaṁ vacaḥ
5060015a hanūmatā dattavarair hataṁ madhuvanaṁ balāt
5060015c vayaṁ ca jānubhiḥ kr̥ṣṭā devamārgaṁ ca darśitāḥ
5060016a tato dadhimukhaḥ kruddho vanapas tatra vānaraḥ
5060016c hataṁ madhuvanaṁ śrutvā sāntvayām āsa tān harīn
5060017a etāgacchata gacchāmo vānarān atidarpitān
5060017c balenāvārayiṣyāmo madhu bhakṣayato vayam
5060018a śrutvā dadhimukhasyedaṁ vacanaṁ vānararṣabhāḥ
5060018c punar vīrā madhuvanaṁ tenaiva sahitā yayuḥ
5060019a madhye caiṣāṁ dadhimukhaḥ pragr̥hya sumahātarum
5060019c samabhyadhāvad vegenā te ca sarve plavaṁgamāḥ
5060020a te śilāḥ pādapāṁś cāpi pāṣāṇāṁś cāpi vānarāḥ
5060020c gr̥hītvābhyāgaman kruddhā yatra te kapikuñjarāḥ
5060021a te svāmivacanaṁ vīrā hr̥dayeṣv avasajya tat
5060021c tvarayā hy abhyadhāvanta sālatālaśilāyudhāḥ
5060022a vr̥kṣasthāṁś ca talasthāṁś ca vānarān baladarpitān
5060022c abhyakrāmanta te vīrāḥ pālās tatra sahasraśaḥ
5060023a atha dr̥ṣṭvā dadhimukhaṁ kruddhaṁ vānarapuṁgavāḥ
5060023c abhyadhāvanta vegena hanūmatpramukhās tadā
5060024a taṁ savr̥kṣaṁ mahābāhum āpatantaṁ mahābalam
5060024c āryakaṁ prāharat tatra bāhubhyāṁ kupito ’ṅgadaḥ
5060025a madāndhaś a na vedainam āryako ’yaṁ mameti saḥ
5060025c athainaṁ niṣpipeṣāśu vegavad vasudhātale
5060026a sa bhagnabāhur vimukho vihvalaḥ śoṇitokṣitaḥ
5060026c mumoha sahasā vīro muhūrtaṁ kapikuñjaraḥ
5060027a sa kathaṁ cid vimuktas tair vānarair vānararṣabhaḥ
5060027c uvācaikāntam āgamya bhr̥tyāṁs tān samupāgatān
5060028a ete tiṣṭhantu gacchāmo bhartā no yatra vānaraḥ
5060028c sugrīvo vipulagrīvaḥ saha rāmeṇa tiṣṭhati
5060029a sarvaṁ caivāṅgade doṣaṁ śrāvayiṣyāmi pārthiva
5060029c amarṣī vacanaṁ śrutvā ghātayiṣyati vānarān
5060030a iṣṭaṁ madhuvanaṁ hy etat sugrīvasya mahātmanaḥ
5060030c pitr̥paitāmahaṁ divyaṁ devair api durāsadam
5060031a sa vānarān imān sarvān madhulubdhān gatāyuṣaḥ
5060031c ghātayiṣyati daṇḍena sugrīvaḥ sasuhr̥jjanān
5060032a vadhyā hy ete durātmāno nr̥pājñā paribhāvinaḥ
5060032c amarṣaprabhavo roṣaḥ saphalo no bhaviṣyati
5060033a evam uktvā dadhimukho vanapālān mahābalaḥ
5060033c jagāma sahasotpatya vanapālaiḥ samanvitaḥ
5060034a nimeṣāntaramātreṇa sa hi prāpto vanālayaḥ
5060034c sahasrāṁśusuto dhīmān sugrīvo yatra vānaraḥ
5060035a rāmaṁ ca lakṣmaṇaṁ caiva dr̥ṣṭvā sugrīvam eva ca
5060035c samapratiṣṭhāṁ jagatīm ākāśān nipapāta ha
5060036a sa nipatya mahāvīryaḥ sarvais taiḥ parivāritaḥ
5060036c harir dadhimukhaḥ pālaiḥ pālānāṁ parameśvaraḥ
5060037a sa dīnavadano bhūtvā kr̥tvā śirasi cāñjalim
5060037c sugrīvasya śubhau mūrdhnā caraṇau pratyapīḍayat
5061001a tato mūrdhnā nipatitaṁ vānaraṁ vānararṣabhaḥ
5061001c dr̥ṣṭvaivodvignahr̥dayo vākyam etad uvāca ha
5061002a uttiṣṭhottiṣṭha kasmāt tvaṁ pādayoḥ patito mama
5061002c abhayaṁ te bhaved vīra satyam evābhidhīyatām
5061003a sa tu viśvāsitas tena sugrīveṇa mahātmanā
5061003c utthāya ca mahāprājño vākyaṁ dadhimukho ’bravīt
5061004a naivarkṣarajasā rājan na tvayā nāpi vālinā
5061004c vanaṁ nisr̥ṣṭapūrvaṁ hi bhakṣitaṁ tat tu vānaraiḥ
5061005a ebhiḥ pradharṣitāś caiva vāritā vanarakṣibhiḥ
5061005c madhūny acintayitvemān bhakṣayanti pibanti ca
5061006a śiṣṭam atrāpavidhyanti bhakṣayanti tathāpare
5061006c nivāryamāṇās te sarve bhruvau vai darśayanti hi
5061007a ime hi saṁrabdhatarās tathā taiḥ saṁpradharṣitāḥ
5061007c vārayanto vanāt tasmāt kruddhair vānarapuṁgavaiḥ
5061008a tatas tair bahubhir vīrair vānarair vānararṣabhāḥ
5061008c saṁraktanayanaiḥ krodhād dharayaḥ saṁpracālitāḥ
5061009a pāṇibhir nihatāḥ ke cit ke cij jānubhir āhatāḥ
5061009c prakr̥ṣṭāś ca yathākāmaṁ devamārgaṁ ca darśitāḥ
5061010a evam ete hatāḥ śūrās tvayi tiṣṭhati bhartari
5061010c kr̥tsnaṁ madhuvanaṁ caiva prakāmaṁ taiḥ prabhakṣyate
5061011a evaṁ vijñāpyamānaṁ tu sugrīvaṁ vānararṣabham
5061011c apr̥cchat taṁ mahāprājño lakṣmaṇaḥ paravīrahā
5061012a kim ayaṁ vānaro rājan vanapaḥ pratyupasthitaḥ
5061012c kaṁ cārtham abhinirdiśya duḥkhito vākyam abravīt
5061013a evam uktas tu sugrīvo lakṣmaṇena mahātmanā
5061013c lakṣmaṇaṁ pratyuvācedaṁ vākyaṁ vākyaviśāradaḥ
5061014a ārya lakṣmaṇa saṁprāha vīro dadhimukhaḥ kapiḥ
5061014c aṅgadapramukhair vīrair bhakṣitaṁ madhuvānaraiḥ
5061015a naiṣām akr̥takr̥tyānām īdr̥śaḥ syād upakramaḥ
5061015c vanaṁ yathābhipannaṁ taiḥ sādhitaṁ karma vānaraiḥ
5061016a dr̥ṣṭā devī na saṁdeho na cānyena hanūmatā
5061016c na hy anyaḥ sādhane hetuḥ karmaṇo ’sya hanūmataḥ
5061017a kāryasiddhir hanumati matiś ca haripuṁgava
5061017c vyavasāyaś ca vīryaṁ ca śrutaṁ cāpi pratiṣṭhitam
5061018a jāmbavān yatra netā syād aṅgadasya baleśvaraḥ
5061018c hanūmāṁś cāpy adhiṣṭhātā na tasya gatir anyathā
5061019a aṅgadapramukhair vīrair hataṁ madhuvanaṁ kila
5061019c vicintya dakṣiṇām āśām āgatair haripuṁgavaiḥ
5061020a āgataiś ca praviṣṭaṁ tad yathā madhuvanaṁ hi taiḥ
5061020c dharṣitaṁ ca vanaṁ kr̥tsnam upayuktaṁ ca vānaraiḥ
5061020e vāritāḥ sahitāḥ pālās tathā jānubhir āhatāḥ
5061021a etadartham ayaṁ prāpto vaktuṁ madhuravāg iha
5061021c nāmnā dadhimukho nāma hariḥ prakhyātavikramaḥ
5061022a dr̥ṣṭā sītā mahābāho saumitre paśya tattvataḥ
5061022c abhigamya yathā sarve pibanti madhu vānarāḥ
5061023a na cāpy adr̥ṣṭvā vaidehīṁ viśrutāḥ puruṣarṣabha
5061023c vanaṁ dātta varaṁ divyaṁ dharṣayeyur vanaukasaḥ
5061024a tataḥ prahr̥ṣṭo dharmātmā lakṣmaṇaḥ saharāghavaḥ
5061024c śrutvā karṇasukhāṁ vāṇīṁ sugrīvavadanāc cyutām
5061025a prāhr̥ṣyata bhr̥śaṁ rāmo lakṣmaṇaś ca mahāyaśāḥ
5061025c śrutvā dadhimukhasyedaṁ sugrīvas tu prahr̥ṣya ca
5061025e vanapālaṁ punar vākyaṁ sugrīvaḥ pratyabhāṣata
5061026a prīto ’smi saumya yad bhuktaṁ vanaṁ taiḥ kr̥takarmabhiḥ
5061026c marṣitaṁ marṣaṇīyaṁ ca ceṣṭitaṁ kr̥takarmaṇām
5061027a icchāmi śīghraṁ hanumatpradhānān; śākhāmr̥gāṁs tān mr̥garājadarpān
5061027c draṣṭuṁ kr̥tārthān saha rāghavābhyāṁ; śrotuṁ ca sītādhigame prayatnam
5062001a sugrīveṇaivam uktas tu hr̥ṣṭo dadhimukhaḥ kapiḥ
5062001c rāghavaṁ lakṣmaṇaṁ caiva sugrīvaṁ cābhyavādayat
5062002a sa praṇamya ca sugrīvaṁ rāghavau ca mahābalau
5062002c vānaraiḥ sahitaiḥ śūrair divam evotpapāta ha
5062003a sa yathaivāgataḥ pūrvaṁ tathaiva tvarito gataḥ
5062003c nipatya gaganād bhūmau tad vanaṁ praviveśa ha
5062004a sa praviṣṭo madhuvanaṁ dadarśa hariyūthapān
5062004c vimadān uddhatān sarvān mehamānān madhūdakam
5062005a sa tān upāgamad vīro baddhvā karapuṭāñjalim
5062005c uvāca vacanaṁ ślakṣṇam idaṁ hr̥ṣṭavad aṅgadam
5062006a saumya roṣo na kartavyo yad ebhir abhivāritaḥ
5062006c ajñānād rakṣibhiḥ krodhād bhavantaḥ pratiṣedhitāḥ
5062007a yuvarājas tvam īśaś ca vanasyāsya mahābala
5062007c maurkhyāt pūrvaṁ kr̥to doṣas tad bhavān kṣantum arhati
5062008a yathaiva hi pitā te ’bhūt pūrvaṁ harigaṇeśvaraḥ
5062008c tathā tvam api sugrīvo nānyas tu harisattama
5062009a ākhyātaṁ hi mayā gatvā pitr̥vyasya tavānagha
5062009c ihopayānaṁ sarveṣām eteṣāṁ vanacāriṇām
5062010a sa tvadāgamanaṁ śrutvā sahaibhir hariyūthapaiḥ
5062010c prahr̥ṣṭo na tu ruṣṭo ’sau vanaṁ śrutvā pradharṣitam
5062011a prahr̥ṣṭo māṁ pitr̥vyas te sugrīvo vānareśvaraḥ
5062011c śīghraṁ preṣaya sarvāṁs tān iti hovāca pārthivaḥ
5062012a śrutvā dadhimukhasyaitad vacanaṁ ślakṣṇam aṅgadaḥ
5062012c abravīt tān hariśreṣṭho vākyaṁ vākyaviśāradaḥ
5062013a śaṅke śruto ’yaṁ vr̥ttānto rāmeṇa hariyūthapāḥ
5062013c tat kṣamaṁ neha naḥ sthātuṁ kr̥te kārye paraṁtapāḥ
5062014a pītvā madhu yathākāmaṁ viśrāntā vanacāriṇaḥ
5062014c kiṁ śeṣaṁ gamanaṁ tatra sugrīvo yatra me guruḥ
5062015a sarve yathā māṁ vakṣyanti sametya hariyūthapāḥ
5062015c tathāsmi kartā kartavye bhavadbhiḥ paravān aham
5062016a nājñāpayitum īśo ’haṁ yuvarājo ’smi yady api
5062016c ayuktaṁ kr̥takarmāṇo yūyaṁ dharṣayituṁ mayā
5062017a bruvataś cāṅgadaś caivaṁ śrutvā vacanam avyayam
5062017c prahr̥ṣṭamanaso vākyam idam ūcur vanaukasaḥ
5062018a evaṁ vakṣyati ko rājan prabhuḥ san vānararṣabha
5062018c aiśvaryamadamatto hi sarvo ’ham iti manyate
5062019a tava cedaṁ susadr̥śaṁ vākyaṁ nānyasya kasya cit
5062019c saṁnatir hi tavākhyāti bhaviṣyac chubhabhāgyatām
5062020a sarve vayam api prāptās tatra gantuṁ kr̥takṣaṇāḥ
5062020c sa yatra harivīrāṇāṁ sugrīvaḥ patir avyayaḥ
5062021a tvayā hy anuktair haribhir naiva śakyaṁ padāt padam
5062021c kva cid gantuṁ hariśreṣṭha brūmaḥ satyam idaṁ tu te
5062022a evaṁ tu vadatāṁ teṣām aṅgadaḥ pratyabhāṣata
5062022c bāḍhaṁ gacchāma ity uktvā utpapāta mahītalāt
5062023a utpatantam anūtpetuḥ sarve te hariyūthapāḥ
5062023c kr̥tvākāśaṁ nirākāśaṁ yajñotkṣiptā ivānalāḥ
5062024a te ’mbaraṁ sahasotpatya vegavantaḥ plavaṁgamāḥ
5062024c vinadanto mahānādaṁ ghanā vāteritā yathā
5062025a aṅgade hy ananuprāpte sugrīvo vānarādhipaḥ
5062025c uvāca śokopahataṁ rāmaṁ kamalalocanam
5062026a samāśvasihi bhadraṁ te dr̥ṣṭā devī na saṁśayaḥ
5062026c nāgantum iha śakyaṁ tair atīte samaye hi naḥ
5062027a na matsakāśam āgacchet kr̥tye hi vinipātite
5062027c yuvarājo mahābāhuḥ plavatāṁ pravaro ’ṅgadaḥ
5062028a yady apy akr̥takr̥tyānām īdr̥śaḥ syād upakramaḥ
5062028c bhavet tu dīnavadano bhrāntaviplutamānasaḥ
5062029a pitr̥paitāmahaṁ caitat pūrvakair abhirakṣitam
5062029c na me madhuvanaṁ hanyād ahr̥ṣṭaḥ plavageśvaraḥ
5062030a kausalyā suprajā rāma samāśvasihi suvrata
5062030c dr̥ṣṭā devī na saṁdeho na cānyena hanūmatā
5062030e na hy anyaḥ karmaṇo hetuḥ sādhane tadvidho bhavet
5062031a hanūmati hi siddhiś ca matiś ca matisattama
5062031c vyavasāyaś ca vīryaṁ ca sūrye teja iva dhruvam
5062032a jāmbavān yatra netā syād aṅgadaś ca baleśvaraḥ
5062032c hanūmāṁś cāpy adhiṣṭhātā na tasya gatir anyathā
5062033a mā bhūś cintā samāyuktaḥ saṁpraty amitavikrama
5062034a tataḥ kila kilā śabdaṁ śuśrāvāsannam ambare
5062034c hanūmat karmadr̥ptānāṁ nardatāṁ kānanaukasām
5062034e kiṣkindhām upayātānāṁ siddhiṁ kathayatām iva
5062035a tataḥ śrutvā ninādaṁ taṁ kapīnāṁ kapisattamaḥ
5062035c āyatāñcitalāṅgūlaḥ so ’bhavad dhr̥ṣṭamānasaḥ
5062036a ājagmus te ’pi harayo rāmadarśanakāṅkṣiṇaḥ
5062036c aṅgadaṁ purataḥ kr̥tvā hanūmantaṁ ca vānaram
5062037a te ’ṅgadapramukhā vīrāḥ prahr̥ṣṭāś ca mudānvitāḥ
5062037c nipetur harirājasya samīpe rāghavasya ca
5062038a hanūmāṁś ca mahābahuḥ praṇamya śirasā tataḥ
5062038c niyatām akṣatāṁ devīṁ rāghavāya nyavedayat
5062039a niścitārthaṁ tatas tasmin sugrīvaṁ pavanātmaje
5062039c lakṣmaṇaḥ prītimān prītaṁ bahumānād avaikṣata
5062040a prītyā ca ramamāṇo ’tha rāghavaḥ paravīrahā
5062040c bahu mānena mahatā hanūmantam avaikṣata
5063001a tataḥ prasravaṇaṁ śailaṁ te gatvā citrakānanam
5063001c praṇamya śirasā rāmaṁ lakṣmaṇaṁ ca mahābalam
5063002a yuvarājaṁ puraskr̥tya sugrīvam abhivādya ca
5063002c pravr̥ttam atha sītāyāḥ pravaktum upacakramuḥ
5063003a rāvaṇāntaḥpure rodhaṁ rākṣasībhiś ca tarjanam
5063003c rāme samanurāgaṁ ca yaś cāpi samayaḥ kr̥taḥ
5063004a etad ākhyānti te sarve harayo rāma saṁnidhau
5063004c vaidehīm akṣatāṁ śrutvā rāmas tūttaram abravīt
5063005a kva sītā vartate devī kathaṁ ca mayi vartate
5063005c etan me sarvam ākhyāta vaidehīṁ prati vānarāḥ
5063006a rāmasya gaditaṁ śrutva harayo rāmasaṁnidhau
5063006c codayanti hanūmantaṁ sītāvr̥ttāntakovidam
5063007a śrutvā tu vacanaṁ teṣāṁ hanūmān mārutātmajaḥ
5063007c uvāca vākyaṁ vākyajñaḥ sītāyā darśanaṁ yathā
5063008a samudraṁ laṅghayitvāhaṁ śatayojanam āyatam
5063008c agacchaṁ jānakīṁ sītāṁ mārgamāṇo didr̥kṣayā
5063009a tatra laṅketi nagarī rāvaṇasya durātmanaḥ
5063009c dakṣiṇasya samudrasya tīre vasati dakṣiṇe
5063010a tatra dr̥ṣṭā mayā sītā rāvaṇāntaḥpure satī
5063010c saṁnyasya tvayi jīvantī rāmā rāma manoratham
5063011a dr̥ṣṭā me rākṣasī madhye tarjyamānā muhur muhuḥ
5063011c rākṣasībhir virūpābhī rakṣitā pramadāvane
5063012a duḥkham āpadyate devī tavāduḥkhocitā satī
5063012c rāvaṇāntaḥpure ruddhvā rākṣasībhiḥ surakṣitā
5063013a ekaveṇīdharā dīnā tvayi cintāparāyaṇā
5063013c adhaḥśayyā vivarṇāṅgī padminīva himāgame
5063014a rāvaṇād vinivr̥ttārthā martavyakr̥taniścayā
5063014c devī kathaṁ cit kākutstha tvanmanā mārgitā mayā
5063015a ikṣvākuvaṁśavikhyātiṁ śanaiḥ kīrtayatānagha
5063015c sa mayā naraśārdūla viśvāsam upapāditā
5063016a tataḥ saṁbhāṣitā devī sarvam arthaṁ ca darśitā
5063016c rāmasugrīvasakhyaṁ ca śrutvā prītim upāgatā
5063017a niyataḥ samudācāro bhaktiś cāsyās tathā tvayi
5063017c evaṁ mayā mahābhāgā dr̥ṣṭā janakanandinī
5063017e ugreṇa tapasā yuktā tvadbhaktyā puruṣarṣabha
5063018a abhijñānaṁ ca me dattaṁ yathāvr̥ttaṁ tavāntike
5063018c citrakūṭe mahāprājña vāyasaṁ prati rāghava
5063019a vijñāpyaś ca nara vyāghro rāmo vāyusuta tvayā
5063019c akhileneha yad dr̥ṣṭam iti mām āha jānakī
5063020a idaṁ cāsmai pradātavyaṁ yatnāt suparirakṣitam
5063020c bruvatā vacanāny evaṁ sugrīvasyopaśr̥ṇvataḥ
5063021a eṣa cūḍāmaṇiḥ śrīmān mayā te yatnarakṣitaḥ
5063021c manaḥśilāyās tikalas taṁ smarasveti cābravīt
5063022a eṣa niryātitaḥ śrīmān mayā te vārisaṁbhavaḥ
5063022c etaṁ dr̥ṣṭvā pramodiṣye vyasane tvām ivānagha
5063023a jīvitaṁ dhārayiṣyāmi māsaṁ daśarathātmaja
5063023c ūrdhvaṁ māsān na jīveyaṁ rakṣasāṁ vaśam āgatā
5063024a iti mām abravīt sītā kr̥śāṅgī dharma cāriṇī
5063024c rāvaṇāntaḥpure ruddhā mr̥gīvotphullalocanā
5063025a etad eva mayākhyātaṁ sarvaṁ rāghava yad yathā
5063025c sarvathā sāgarajale saṁtāraḥ pravidhīyatām
5063026a tau jātāśvāsau rājaputrau viditvā; tac cābhijñānaṁ rāghavāya pradāya
5063026c devyā cākhyātaṁ sarvam evānupūrvyād; vācā saṁpūrṇaṁ vāyuputraḥ śaśaṁsa
5064001a evam ukto hanumatā rāmo daśarathātmajaḥ
5064001c taṁ maṇiṁ hr̥daye kr̥tvā praruroda salakṣmaṇaḥ
5064002a taṁ tu dr̥ṣṭvā maṇiśreṣṭhaṁ rāghavaḥ śokakarśitaḥ
5064002c netrābhyām aśrupūrṇābhyāṁ sugrīvam idam abravīt
5064003a yathaiva dhenuḥ sravati snehād vatsasya vatsalā
5064003c tathā mamāpi hr̥dayaṁ maṇiratnasya darśanāt
5064004a maṇiratnam idaṁ dattaṁ vaidehyāḥ śvaśureṇa me
5064004c vadhūkāle yathā baddham adhikaṁ mūrdhni śobhate
5064005a ayaṁ hi jalasaṁbhūto maṇiḥ pravarapūjitaḥ
5064005c yajñe paramatuṣṭena dattaḥ śakreṇa dhīmatā
5064006a imaṁ dr̥ṣṭvā maṇiśreṣṭhaṁ tathā tātasya darśanam
5064006c adyāsmy avagataḥ saumya vaidehasya tathā vibhoḥ
5064007a ayaṁ hi śobhate tasyāḥ priyāyā mūrdhni me maṇiḥ
5064007c adyāsya darśanenāhaṁ prāptāṁ tām iva cintaye
5064008a kim āha sītā vaidehī brūhi saumya punaḥ punaḥ
5064008c parāsum iva toyena siñcantī vākyavāriṇā
5064009a itas tu kiṁ duḥkhataraṁ yad imaṁ vārisaṁbhavam
5064009c maṇiṁ paśyāmi saumitre vaidehīm āgataṁ vinā
5064010a ciraṁ jīvati vaidehī yadi māsaṁ dhariṣyati
5064010c kṣaṇaṁ saumya na jīveyaṁ vinā tām asitekṣaṇām
5064011a naya mām api taṁ deśaṁ yatra dr̥ṣṭā mama priyā
5064011c na tiṣṭheyaṁ kṣaṇam api pravr̥ttim upalabhya ca
5064012a kathaṁ sā mama suśroṇi bhīru bhīruḥ satī tadā
5064012c bhayāvahānāṁ ghorāṇāṁ madhye tiṣṭhati rakṣasām
5064013a śāradas timironmukho nūnaṁ candra ivāmbudaiḥ
5064013c āvr̥taṁ vadanaṁ tasyā na virājati rākṣasaiḥ
5064014a kim āha sītā hanumaṁs tattvataḥ kathayasva me
5064014c etena khalu jīviṣye bheṣajenāturo yathā
5064015a madhurā madhurālāpā kim āha mama bhāminī
5064015c madvihīnā varārohā hanuman kathayasva me
5064015e duḥkhād duḥkhataraṁ prāpya kathaṁ jīvati jānakī
5065001a evam uktas tu hanumān rāghaveṇa mahātmanā
5065001c sītāyā bhāṣitaṁ sarvaṁ nyavedayata rāghave
5065002a idam uktavatī devī jānakī puruṣarṣabha
5065002c pūrvavr̥ttam abhijñānaṁ citrakūṭe yathā tatham
5065003a sukhasuptā tvayā sārdhaṁ jānakī pūrvam utthitā
5065003c vāyasaḥ sahasotpatya virarāda stanāntare
5065004a paryāyeṇa ca suptas tvaṁ devyaṅke bharatāgraja
5065004c punaś ca kila pakṣī sa devyā janayati vyathām
5065005a tataḥ punar upāgamya virarāda bhr̥śaṁ kila
5065005c tatas tvaṁ bodhitas tasyāḥ śoṇitena samukṣitaḥ
5065006a vāyasena ca tenaiva satataṁ bādhyamānayā
5065006c bodhitaḥ kila devyās tvaṁ sukhasuptaḥ paraṁtapa
5065007a tāṁ tu dr̥ṣṭvā mahābāho rāditāṁ ca stanāntare
5065007c āśīviṣa iva kruddho niḥśvasann abhyabhāṣathāḥ
5065008a nakhāgraiḥ kena te bhīru dāritaṁ tu stanāntaram
5065008c kaḥ krīḍati saroṣeṇa pañcavaktreṇa bhoginā
5065009a nirīkṣamāṇaḥ sahasā vāyasaṁ samavaikṣatāḥ
5065009c nakhaiḥ sarudhirais tīkṣṇair mām evābhimukhaṁ sthitam
5065010a sutaḥ kila sa śakrasya vāyasaḥ patatāṁ varaḥ
5065010c dharāntaracaraḥ śīghraṁ pavanasya gatau samaḥ
5065011a tatas tasmin mahābāho kopasaṁvartitekṣaṇaḥ
5065011c vāyase tvaṁ kr̥tvāḥ krūrāṁ matiṁ matimatāṁ vara
5065012a sa darbhaṁ saṁstarād gr̥hya brahmāstreṇa nyayojayaḥ
5065012c sa dīpta iva kālāgnir jajvālābhimukhaḥ khagam
5065013a sa tvaṁ pradīptaṁ cikṣepa darbhaṁ taṁ vāyasaṁ prati
5065013c tatas tu vāyasaṁ dīptaḥ sa darbho ’nujagāma ha
5065014a sa pitrā ca parityaktaḥ suraiḥ sarvair maharṣibhiḥ
5065014c trīm̐l lokān saṁparikramya trātāraṁ nādhigacchati
5065015a taṁ tvaṁ nipatitaṁ bhūmau śaraṇyaḥ śaraṇāgatam
5065015c vadhārham api kākutstha kr̥payā paripālayaḥ
5065016a mogham astraṁ na śakyaṁ tu kartum ity eva rāghava
5065016c tatas tasyākṣikākasya hinasti sma sa dakṣiṇam
5065017a rāma tvāṁ sa namaskr̥tvā rājño daśarathasya ca
5065017c visr̥ṣṭas tu tadā kākaḥ pratipede kham ālayam
5065018a evam astravidāṁ śreṣṭhaḥ sattvavāñ śīlavān api
5065018c kimartham astraṁ rakṣaḥsu na yojayasi rāghava
5065019a na nāgā nāpi gandharvā nāsurā na marudgaṇāḥ
5065019c tava rāma mukhe sthātuṁ śaktāḥ pratisamādhitum
5065020a tava vīryavataḥ kaccin mayi yady asti saṁbhramaḥ
5065020c kṣipraṁ suniśitair bāṇair hanyatāṁ yudhi rāvaṇaḥ
5065021a bhrātur ādeśam ādāya lakṣmaṇo vā paraṁtapaḥ
5065021c sa kimarthaṁ naravaro na māṁ rakṣati rāghavaḥ
5065022a śaktau tau puruṣavyāghrau vāyvagnisamatejasau
5065022c surāṇām api durdharṣau kimarthaṁ mām upekṣataḥ
5065023a mamaiva duṣkr̥taṁ kiṁ cin mahad asti na saṁśayaḥ
5065023c samarthau sahitau yan māṁ nāpekṣete paraṁtapau
5065024a vaidehyā vacanaṁ śrutvā karuṇaṁ sāśrubhāṣitam
5065024c punar apy aham āryāṁ tām idaṁ vacanam abruvam
5065025a tvacchokavimukho rāmo devi satyena te śape
5065025c rāme duḥkhābhibhūte ca lakṣmaṇaḥ paritapyate
5065026a kathaṁ cid bhavatī dr̥ṣṭā na kālaḥ pariśocitum
5065026c imaṁ muhūrtaṁ duḥkhānām antaṁ drakṣyasi bhāmini
5065027a tāv ubhau naraśārdūlau rājaputrāv ariṁdamau
5065027c tvaddarśanakr̥totsāhau laṅkāṁ bhasmīkariṣyataḥ
5065028a hatvā ca samare raudraṁ rāvaṇaṁ saha bāndhavam
5065028c rāghavas tvāṁ mahābāhuḥ svāṁ purīṁ nayate dhruvam
5065029a yat tu rāmo vijānīyād abhijñānam anindite
5065029c prītisaṁjananaṁ tasya pradātuṁ tattvam arhasi
5065030a sābhivīkṣya diśaḥ sarvā veṇyudgrathanam uttamam
5065030c muktvā vastrād dadau mahyaṁ maṇim etaṁ mahābala
5065031a pratigr̥hya maṇiṁ divyaṁ tava heto raghūttama
5065031c śirasā saṁpraṇamyainām aham āgamane tvare
5065032a gamane ca kr̥totsāham avekṣya varavarṇinī
5065032c vivardhamānaṁ ca hi mām uvāca janakātmajā
5065032e aśrupūrṇamukhī dīnā bāṣpasaṁdigdhabhāṣiṇī
5065033a hanuman siṁhasaṁkāśau tāv ubhau rāmalakṣmaṇau
5065033c sugrīvaṁ ca sahāmātyaṁ sarvān brūyā anāmayam
5065034a yathā ca sa mahābāhur māṁ tārayati rāghavaḥ
5065034c asmād duḥkhāmbusaṁrodhāt tat samādhātum arhasi
5065035a imaṁ ca tīvraṁ mama śokavegaṁ; rakṣobhir ebhiḥ paribhartsanaṁ ca
5065035c brūyās tu rāmasya gataḥ samīpaṁ; śivaś ca te ’dhvāstu haripravīra
5065036a etat tavāryā nr̥parājasiṁha; sītā vacaḥ prāha viṣādapūrvam
5065036c etac ca buddhvā gaditaṁ mayā tvaṁ; śraddhatsva sītāṁ kuśalāṁ samagrām
5066001a athāham uttaraṁ devyā punar uktaḥ sasaṁbhramam
5066001c tava snehān naravyāghra sauhāryād anumānya ca
5066002a evaṁ bahuvidhaṁ vācyo rāmo dāśarathis tvayā
5066002c yathā mām āpnuyāc chīghraṁ hatvā rāvaṇam āhave
5066003a yadi vā manyase vīra vasaikāham ariṁdama
5066003c kasmiṁś cit saṁvr̥te deśe viśrāntaḥ śvo gamiṣyasi
5066004a mama cāpy alpabhāgyāyāḥ sāmnidhyāt tava vānara
5066004c asya śokavipākasya muhūrtaṁ syād vimokṣaṇam
5066005a gate hi tvayi vikrānte punarāgamanāya vai
5066005c prāṇānām api saṁdeho mama syān nātra saṁśayaḥ
5066006a tavādarśanajaḥ śoko bhūyo māṁ paritāpayet
5066006c duḥkhād duḥkhaparābhūtāṁ durgatāṁ duḥkhabhāginīm
5066007a ayaṁ tu vīrasaṁdehas tiṣṭhatīva mamāgrataḥ
5066007c sumahāṁs tvatsahāyeṣu haryr̥kṣeṣu asaṁśayaḥ
5066008a kathaṁ nu khalu duṣpāraṁ tariṣyanti mahodadhim
5066008c tāni haryr̥kṣasainyāni tau vā naravarātmajau
5066009a trayāṇām eva bhūtānāṁ sāgarasyāsya laṅghane
5066009c śaktiḥ syād vainateyasya vāyor vā tava vānagha
5066010a tad asmin kāryaniyoge vīraivaṁ duratikrame
5066010c kiṁ paśyasi samādhānaṁ brūhi kāryavidāṁ vara
5066011a kāmam asya tvam evaikaḥ kāryasya parisādhane
5066011c paryāptaḥ paravīraghna yaśasyas te balodayaḥ
5066012a balaiḥ samagrair yadi māṁ hatvā rāvaṇam āhave
5066012c vijayī svāṁ purīṁ rāmo nayet tat syād yaśaskaram
5066013a yathāhaṁ tasya vīrasya vanād upadhinā hr̥tā
5066013c rakṣasā tad bhayād eva tathā nārhati rāghavaḥ
5066014a balais tu saṁkulāṁ kr̥tvā laṅkāṁ parabalārdanaḥ
5066014c māṁ nayed yadi kākutsthas tat tasya sadr̥śaṁ bhavet
5066015a tad yathā tasya vikrāntam anurūpaṁ mahātmanaḥ
5066015c bhavaty āhavaśūrasya tathā tvam upapādaya
5066016a tad arthopahitaṁ vākyaṁ praśritaṁ hetusaṁhitam
5066016c niśamyāhaṁ tataḥ śeṣaṁ vākyam uttaram abruvam
5066017a devi haryr̥kṣasainyānām īśvaraḥ plavatāṁ varaḥ
5066017c sugrīvaḥ sattvasaṁpannas tavārthe kr̥taniścayaḥ
5066018a tasya vikramasaṁpannāḥ sattvavanto mahābalāḥ
5066018c manaḥsaṁkalpasaṁpātā nideśe harayaḥ sthitāḥ
5066019a yeṣāṁ nopari nādhastān na tiryak sajjate gatiḥ
5066019c na ca karmasu sīdanti mahatsv amitatejasaḥ
5066020a asakr̥t tair mahābhāgair vānarair balasaṁyutaiḥ
5066020c pradakṣiṇīkr̥tā bhūmir vāyumārgānusāribhiḥ
5066021a madviśiṣṭāś ca tulyāś ca santi tatra vanaukasaḥ
5066021c mattaḥ pratyavaraḥ kaś cin nāsti sugrīvasaṁnidhau
5066022a ahaṁ tāvad iha prāptaḥ kiṁ punas te mahābalāḥ
5066022c na hi prakr̥ṣṭāḥ preṣyante preṣyante hītare janāḥ
5066023a tad alaṁ paritāpena devi manyur vyapaitu te
5066023c ekotpātena te laṅkām eṣyanti hariyūthapāḥ
5066024a mama pr̥ṣṭhagatau tau ca candrasūryāv ivoditau
5066024c tvatsakāśaṁ mahābhāge nr̥siṁhāv āgamiṣyataḥ
5066025a arighnaṁ siṁhasaṁkāśaṁ kṣipraṁ drakṣyasi rāghavam
5066025c lakṣmaṇaṁ ca dhanuṣpāṇiṁ laṅkā dvāram upasthitam
5066026a nakhadaṁṣṭrāyudhān vīrān siṁhaśārdūlavikramān
5066026c vānarān vānarendrābhān kṣipraṁ drakṣyasi saṁgatān
5066027a śailāmbudan nikāśānāṁ laṅkāmalayasānuṣu
5066027c nardatāṁ kapimukhyānām acirāc choṣyase svanam
5066028a nivr̥ttavanavāsaṁ ca tvayā sārdham ariṁdamam
5066028c abhiṣiktam ayodhyāyāṁ kṣipraṁ drakṣyasi rāghavam
5066029a tato mayā vāgbhir adīnabhāṣiṇī; śivābhir iṣṭābhir abhiprasāditā
5066029c jagāma śāntiṁ mama maithilātmajā; tavāpi śokena tathābhipīḍitā