% Mahabharata: supplementary passages - Mausalaparvan
% Last updated: Tue Mar 13 2001
% Encoding: Unicode Devanagari
% Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute,
% Pune, India, 2001

%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
% Book 16, star passages
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

% The introductory mantra
16*0001_01 नारायणं नमस्कृत्य नरं चैव नरोत्तमम्
16*0001_02 देवीं सरस्वतीं चैव ततो जयमुदीरयेत्

% 16.1.6
% For 6cd, D5.6 T2.4 G1.2 M1
% subst.:
16*0002_01 दृश्यन्ते जगतो नाथे दिवमारोढुमिच्छति
% After 6, D5.6 T2-4 G1.2 ins.:
16*0003_01 यस्य प्रसादाद्धर्मोऽयं कृते यद्वत्कलावपि
16*0003_02 पाण्डवास्तु महाभागा युक्तास्तु यशसानघाः

% 16.2.1
% After 1,
% T1.3 G3 M5 ins.:
16*0004_01 एतद्भवन्तं पृच्छामि संमान्याभिप्रणम्य च

% 16.2.15
% After 15ab, K B1-5 Dn D1-4.5 (marg.).7-9 T3
% ins.:
16*0005_01 येन वृष्ण्यन्धककुले पुरुषा भस्मसात्कृताः

% 16.2.17
% For 17ab, K4 B D (except
% D6) T3 subst.:
16*0006_01 तच्चूर्णं सागरे चापि प्राक्षिपन्पुरुषा नृप
% After 17ab, M4 ins.:
16*0007_01 जज्ञे सावे[व?]रकाश्चूर्णं प्रकॢप्तं तैर्महोदधौ
% After 17, K
% (K2 after 16) B Dn D1-4.5 (marg.).7-9 T2.3 ins.:
16*0008_01 जनार्दनस्य रामस्य बभ्रोश्चैव महात्मनः

% 16.3.2
% For 2ab, K4 subst.:
16*0009_01 करटो मुण्डः पुरुषः कृष्णपिङ्गललोचनः
% After 2ab, K3.5 ins.:
16*0010_01 समूहिनि महाकेतुर्जपापुष्पावतंसकः
16*0010_02 कृकलासवाहनगः काकपक्षविभूषणः
% After 2, N (except D6) T2.3 ins.:
16*0011_01 तमघ्नन्त महेष्वासाः शरैः शतसहस्रशः
16*0011_02 न चाशक्यत वेद्धुं स सर्वभूतात्ययस्तदा

% 16.3.4
% After
% 4ab, N (except D5.6) T3 ins.:
16*0012_01 केशा नखाश्च सुप्तानामद्यन्ते मूषकैर्निशि

% 16.3.13
% After
% 13ab, T1 ins.:
16*0013_01 अश्रूयन्त शुनां शब्दाः सर्वतः कर्णवेधकाः

% 16.3.20
% After 20, K3 ins.:
16*0014_01 पुण्यदानप्रदाच्चापि शान्तिमोहाच्च केवलात्
16*0014_02 पुण्यकर्मप्रयोगाच्च नान्यच्छ्रेयो भवेदिति

% 16.4.1
% After 1, N (except
% D4) T2.3 ins.:
16*0015_01 अग्निहोत्रनिकेतेषु वास्तुमध्येषु वेश्मसु
16*0015_02 वृष्ण्यन्धकानखादन्त स्वप्ने गृध्रा भयानकाः
% K3.5 cont.:
16*0016_01 कुर्वन्तो भीषणान्नादान्करालाश्चाप्यसंगताः
16*0016_02 तथा द्विशिरसो रौद्राश्चतुर्बाहव एव च
16*0016_03 स्त्रीणां गर्भेषु जायन्ते राक्षसा गुह्यकास्तथा

% 16.4.5
% After 5, D5.6 T2.4 G1.2 ins.:
16*0017_01 भगवद्दर्शनस्पर्शस्नेहैर्विततभोगिनाम्
16*0017_02 दिवः प्रवेशनार्थं ते विमानैर्दिवमाययुः

% 16.4.17
% For 17cd,
% D5.6 T1.2.4 G1.2.5 M subst.:
16*0018_01 न तन्मृष्यति हार्दिक्यो यदवोचत्तदा रुषा

% 16.4.33
% After 33ab, K3.4 B D (except D5.6) T2.3 ins.:
16*0019_01 व्यायच्छमानौ तौ वीरौ बाहुद्रविणशालिनौ

% 16.5.12
% For 12cd,
% K1 subst.:
16*0021_01 श्वेतो ययौ चापि महानुभावो
16*0021_02 महार्णवं येन तमीक्षमाणः

% 16.5.13
% After 13ab, D5.6 T G1-3.5 M ins.:
16*0022_01 संदृश्य तं सागरान्तं विशन्तं

% 16.5.15
% For 15ef, K3
% subst.:
16*0023_01 समागतास्ते नरदेवरूपैर्
16*0023_02 अनन्दन्त पूजयंश्चाद्यदेवम्
% After 15, D5.6 T1.2.4 G1-3.5 M1-4 ins.:
16*0024_01 संकर्षणं भूधरं शुद्धबुद्धिम्

% 16.5.17
% D5.6 T2.4 G1.2 ins.
% after 17: T3 after 18ab:
16*0025_01 कुलस्त्रीणां सुव्रतानां गवां च
16*0025_02 द्विजेन्द्राणां बलमादाय धर्मे
16*0025_03 योनिर्देवानां वरदो ब्रह्मदेवो
16*0025_04 गोविन्दाख्यो वासुदेवोऽथ नित्यः

% 16.5.18
% After 18, Dn D2.5.6.9 T G1-3.5 M ins.:
16*0026_01 यथा च लोकस्थितिपालनार्थं
16*0026_02 दुर्वासवाक्यप्रतिपालनार्थम्
16*0026_03 देवोऽपि संदेहविमोक्षहेतोर्
16*0026_04 निमित्तमैच्छत्सकलार्थतत्त्ववित्

% 16.5.20
% For 20abcd, K1.2.5 D5.6
% T1.2.4 G1-3.5 M subst.:
16*0027_01 कृष्णं शयानं स विकृष्य बाणं
16*0027_02 विव्याध पादे मृगशङ्कया जरा

% 16.5.21
% After 21abc, D5.6 T2.4 G1.2 ins.:
16*0028_01 तथानुतापात्कर्मणो जन्मनश्च
16*0028_02 दृष्ट्वा तथा देवमनन्तवीर्यं
16*0028_03 देवैः स्वर्गं प्रापितस्त्यक्तदेहः
16*0028_04 गणैर्मुनीनां पूजितस्तत्र कृष्णः
% For 21cd, K1-3.5 T1 G3.5 M subst.:
16*0029_01 आश्वासयामास ततश्च कृष्ण
16*0029_02 ऊर्ध्वं गच्छन्व्याप्य लोकान्स्वलक्ष्म्या
% After 21, K3 ins.:
16*0030_01 तं योगयुक्त्या सहसा हि लक्ष्य

% 16.5.22
% After 22, G3 ins.:
16*0031_01 गन्धर्वमुख्या उरगाश्चैव सर्वे
16*0031_02 प्रतुष्टुवुस्तत्र वराप्सरोभिः

% 16.5.24
% For 24ab, K1-3.5 D5.6 T1.2.4 G1-3.5
% M2-5 subst.:
16*0032_01 ततः समेतो मधुसूदनस्तैर्
16*0032_02 देवैः सर्वैरृषिभिश्चारणैश्च

% 16.5.25
% After 25ab, B6 ins.:
16*0033_01 शिवब्रह्माद्यैर्लोकपालैः समेत्य
16*0033_02 संस्तूयमानः सुरसिद्धसंघैः

% 16.6.5
% For 5cd, D1 subst.:
16*0034_01 अर्जुनं ताः स्म नाथं च दृष्ट्वानाथं विचुक्रुशुः

% 16.7.2
% After 2, N (except D5.6; K3
% after 2ab) T2.3 ins.:
16*0035_01 तस्य मूर्धानमाघ्रातुमियेषानकदुन्दुभिः
16*0035_02 स्वस्रीयस्य महाबाहुर्न शशाक च शत्रुहन्

% 16.7.11
% K
% B1-5 D (except D5.6) T2.3 ins. after 11: B6
% after 9ab:
16*0036_01 त्वं हि तं नारदश्चैव मुनयश्च सनातनम्
16*0036_02 गोविन्दं परमं देवमभिजानीध्वमच्युतम्
16*0036_03 प्रत्यपश्यच्च स विभुर्ज्ञातिक्षयमधोक्षजः
16*0036_04 उपप्रेक्षितवान्नित्यं स्वयं स मम पुत्रकः
16*0036_05 गान्धार्या वचनं यत्तदृषीणां च परंतप
16*0036_06 तन्नूनमन्यथा कर्तुं नैच्छत्स जगतः प्रभुः
16*0036_07 प्रत्यक्षं भवतश्चापि तव पौत्रः परंतप
16*0036_08 अश्वत्थाम्ना हतश्चापि जीवितस्तस्य तेजसा
16*0036_09 इमांस्तु नैच्छत्स्वाञ्ज्ञातीन्रक्षितुं स सखा तव

% 16.7.15
% After 15ab, G2 ins.:
16*0037_01 यथा जीवं परं ब्रह्म महावाक्यस्य निश्चयात्

% 16.7.22
% After 22ab,
% T1 ins.:
16*0038_01 प्राप्य वृष्णिप्रवीरेण यदुभिश्चैव पालितः
16*0038_02 तैर्हीनां पृथिवीं द्रष्टुं न च शक्ष्यामि फल्गुन

% 16.8.30
% After 30, D5.6 T2-4 G1.2
% M1 ins.:
16*0039_01 ततो भगवतो देहं दृष्ट्वा शिष्यः प्रलप्य च
16*0039_02 स्मृत्वा तद्वचनं सर्वं मोहशोकोपबृंहितम्

% 16.8.31
% After
% 31, M1 ins.:
16*0040_01 अष्टौ महिष्यः कृष्णस्य रुक्मिणीप्रमुखा नृप
16*0040_02 रेवती च महाभागा विविशुर्जातवेदसम्
16*0040_03 तयोः शरीरे संश्लिष्य तत्सङ्गाह्लादशीतळे

% 16.8.40
% K B1-5 D (except D6) ins. after 40:
% B6 after 37:
16*0041_01 यद्यद्धि पुरुषव्याघ्रो भूमेस्तस्या व्यमुञ्चत
16*0041_02 तत्तत्संप्लावयामास सलिलेन स सागरः
% K3.5 cont.:
16*0042_01 अब्रवीच्च तदा सर्वान्प्राणिनस्तत्र सागरः
16*0042_02 त्यक्त्वा सुवर्णनिचयान्रत्नानि विविधानि च
16*0042_03 भाजनानि च हैमानि रौप्याणि विविधानि च
16*0042_04 परित्यज्येह संयातमभेद्यं द्रव्यसत्तमम्
16*0042_05 सवेश्मका पुरी चेयं हरेः पाल्या मयाधुना
16*0042_06 पुनर्यत्रावतारश्च भविष्यति कृते युगे
16*0042_07 कोशाध्यक्षोऽस्म्यहं तस्य तस्यैतान्यपि नो धनम्

% 16.8.46
% After 46ab,
% M4 ins.:
16*0043_01 हत्वा गर्वं समारूढो भीष्मकर्णजयद्रथान्
16*0043_02 यष्टिहस्तानवेक्ष्यास्मानवजानाति दुर्मतिः
% After 46, M1 ins.:
16*0044_01 भीष्मद्रोणमुखान्हत्वा निवातकवचानपि
16*0044_02 जित्वा शक्रं च रुद्रं च सोऽस्मानद्यावमन्यते

% 16.8.52
% After 52ab, B2.3 ins.:
16*0045_01 आक्रोष्टुं नाशकज्जिष्णुः सर्वप्राणैश्च भारत

% 16.8.53
% After
% 53a, M1 ins.:
16*0046_01                    तच्चाभूच्छिथिलं पुनः
16*0046_02 त्वग्भेदं न शराश्चक्रुरस्ता गाण्डीवधन्वना

% 16.8.66
% D5.6 T2.4 G1.2 M1 subst. for 66ab, while M4 ins.
% after 66ab:
16*0047_01 युधिष्ठिरस्यानुमते वंशकर्तृकुमारकान्

% 16.8.67
% After 67ab, D5.6
% T2-4 G1.2 ins.:
16*0048_01 दग्धेऽत्र खाण्डवारण्ये राज्ये तं संन्यवेशयत्

% 16.8.70
% After 70, K3.5 ins.:
16*0049_01 सरस्वतीं प्रविविशुस्तथान्याः शुद्धचेतसः

% 16.8.72
% After 72, K3.5 Dn2 D9 ins.:
16*0050_01 फलमूलादिभोजिन्यो हरिध्यानैकतत्पराः
16*0050_02 हिमवन्तमतिक्रम्य कलापग्राममाविशन्

% 16.9.4
% After 4,
% K3.5 Dn D2-5.8.9 T3 (marg.) G1 ins.:
16*0051_01 नखकेशदशाकुम्भवारिणा किं समुक्षितः
% On the other hand, G2 ins.:
16*0052_01 परिचारकेषु यः कश्चित्तिष्ठन्नेव विनिद्रितः
16*0052_02 पतितस्तवोपरिषदाद्गत ......................
16*0052_03 सर्वोपनिषदामर्थं यो ब्रूते स महागुरुः
16*0052_04 तेन संपूजितं लिङ्गमुद्दिश्य प्रतिवासरम्
16*0052_05 निष्कदाने नमस्कारे नियमे केन विघ्नितः
16*0052_06 अहन्यहनि वेदान्तश्रवणं घटिकाद्वयम्

% 16.9.6
% After 6, M4 ins.:
16*0053=00 वैशंपायनः
16*0053_01 ततः पार्थो विनिःश्वस्य श्रूयतां भगवनिति
16*0053_02 प्रोक्त्वा यथावदाचष्टे व्यासायात्मपराभवम्

% 16.9.7
% After 7, D5.6 T2.4 G1.2 M1
% ins.:
16*0054_01 तदनुस्मृत्य संमोहं सदा शोकं महामते
16*0054_02 प्रयामि सर्वदा मह्यं मुमूर्षा चोपजायते
16*0054_03 त्वद्वाक्यस्पर्शनालोकसुखं चामृतसंनिभम्
16*0054_04 संस्मृत्य देवदेवस्य प्रमुह्यामि महात्मनः
% On the other hand, M4 ins. after 7:
16*0055_01 भीष्मद्रोणाङ्गराजाद्यास्तथा दुर्योधनादयः
16*0055_02 यत्प्रभावेण निर्दग्धाः स कृष्णस्त्यक्तवान्भुवम्

% 16.9.18
% After 18, K3.5
% ins.:
16*0056_01 तद्धनुस्तानि चास्त्राणि स रथस्ते च वाजिनः
16*0056_02 सर्वमेकपदे भ्रष्टं दानमश्रोत्रिये यथा

% 16.9.22
% After 22, D5.6 T G1-3
% ins.:
16*0057_01 देवकीनन्दनं देवं वासुदेवमजं प्रभुम्

% 16.9.25
% After the ref., D5.6 T2-4 G1.2 ins.:
16*0058_01 देवांशा देवदेवेन संभूतास्ते गताः सह
16*0058_02 धर्मव्यवस्थारक्षार्थं देवेन समुपेक्षिताः

% 16.9.27
% After
% 27, D5.6 T2-4 G1.2 M1.4 ins.:
16*0059_01 स्त्रियश्च ताः पुरा शप्ताः प्रहासकुपितेन वै
16*0059_02 अष्टावक्रेण मुनिना तदर्थं त्वद्बलक्षयः

% 16.9.32
% After
% 32, M4 ins.:
16*0060_01 त्वयैकेन हताः पूर्वं भीष्मकर्णादयो नृपाः
16*0060_02 ते मामर्जुन कालोत्थकर्मणाभिभवो न सः
16*0060_03 त्वया यत्कौरवा ध्वस्ता यदाभीरैर्भवाञ्जितः


%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
% Book 16, Appendix I passages
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

% T G1-3.5 M ins. after 16.5.25: D5.6 after 15.
% 5.25abc:
16_001_0001 नमो नमस्ते भगवञ्शार्ङ्गधन्वन्
16_001_0002 धर्मस्थित्या प्रादुरासीर्धरायाम्
16_001_0003 कंसाख्यादीन्देवशत्रूंश्च सर्वान्
16_001_0004 हत्वा भूमिः स्थापिता भारतप्ता
16_001_0005 दिव्यं स्थानमजरं चाप्रमेयं
16_001_0006 दुर्विज्ञेयं चागमैर्गम्यमग्र्यम्
16_001_0007 गच्छ प्रभो रक्ष चार्तिं प्रपन्नान्
16_001_0008 कल्पे कल्पे जायमान स्वमूर्त्या
16_001_0009 इत्येवमुक्त्वा देवसंघोऽनुगम्य
16_001_0010 श्रिया युक्तं पुष्पवृष्ट्या ववर्ष
16_001_0011 वाणी ह्यासीत्संश्रिता रूपिणी सा
16_001_0012 भानोर्मध्ये प्रविश त्वं तु राजन्
16_001_0013 भुजैश्चतुर्भिः समुपेतं ममेदं
16_001_0014 रूपं विशिष्टं दिवि संस्थितं च
16_001_0015 भूमौ गतं पूजयताप्रमेयं
16_001_0016 सदा हि तस्मिन्निवसामि देवाः
16_001_0017 देवा निवृत्तास्तत्पदं नाप्नुवन्तो
16_001_0018 बुद्ध्या देवं संस्मरन्तः प्रतीताः
16_001_0019 ब्रह्माद्यास्ते तद्गुणान्कीर्तयन्तः
16_001_0020 शुभाँल्लोकान्स्वान्प्रपेदुः सुरेन्द्राः