% Mahābhārata: Svargārohaṇaparvan
% Last updated: Mon Jul 23 2007
% Encoding: Unicode Roman
% Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute,
% Pune, India, 1999
%
18001001  janamejaya uvāca
18001001a svargaṁ triviṣṭapaṁ prāpya mama pūrvapitāmahāḥ
18001001c pāṇḍavā dhārtarāṣṭrāś ca kāni sthānāni bhejire
18001002a etad icchāmy ahaṁ śrotuṁ sarvavic cāsi me mataḥ
18001002c maharṣiṇābhyanujñāto vyāsenādbhutakarmaṇā
18001003  vaiśaṁpāyana uvāca
18001003a svargaṁ triviṣṭapaṁ prāpya tava pūrvapitāmahāḥ
18001003c yudhiṣṭhiraprabhr̥tayo yad akurvata tac chr̥ṇu
18001004a svargaṁ triviṣṭapaṁ prāpya dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
18001004c duryodhanaṁ śriyā juṣṭaṁ dadarśāsīnam āsane
18001005a bhrājamānam ivādityaṁ vīralakṣmyābhisaṁvr̥tam
18001005c devair bhrājiṣṇubhiḥ sādhyaiḥ sahitaṁ puṇyakarmabhiḥ
18001006a tato yudhiṣṭhiro dr̥ṣṭvā duryodhanam amarṣitaḥ
18001006c sahasā saṁnivr̥tto ’bhūc chriyaṁ dr̥ṣṭvā suyodhane
18001007a bruvann uccair vacas tān vai nāhaṁ duryodhanena vai
18001007c sahitaḥ kāmaye lokām̐l lubdhenādīrghadarśinā
18001008a yatkr̥te pr̥thivī sarvā suhr̥do bāndhavās tathā
18001008c hatāsmābhiḥ prasahyājau kliṣṭaiḥ pūrvaṁ mahāvane
18001009a draupadī ca sabhāmadhye pāñcālī dharmacāriṇī
18001009c parikliṣṭānavadyāṅgī patnī no gurusaṁnidhau
18001010a svasti devā na me kāmaḥ suyodhanam udīkṣitum
18001010c tatrāhaṁ gantum icchāmi yatra te bhrātaro mama
18001011a maivam ity abravīt taṁ tu nāradaḥ prahasann iva
18001011c svarge nivāso rājendra viruddhaṁ cāpi naśyati
18001012a yudhiṣṭhira mahābāho maivaṁ vocaḥ kathaṁ cana
18001012c duryodhanaṁ prati nr̥paṁ śr̥ṇu cedaṁ vaco mama
18001013a eṣa duryodhano rājā pūjyate tridaśaiḥ saha
18001013c sadbhiś ca rājapravarair ya ime svargavāsinaḥ
18001014a vīralokagatiṁ prāpto yuddhe hutvātmanas tanum
18001014c yūyaṁ sarve surasamā yena yuddhe samāsitāḥ
18001015a sa eṣa kṣatradharmeṇa sthānam etad avāptavān
18001015c bhaye mahati yo ’bhīto babhūva pr̥thivīpatiḥ
18001016a na tan manasi kartavyaṁ putra yad dyūtakāritam
18001016c draupadyāś ca parikleśaṁ na cintayitum arhasi
18001017a ye cānye ’pi parikleśā yuṣmākaṁ dyūtakāritāḥ
18001017c saṁgrāmeṣv atha vānyatra na tān saṁsmartum arhasi
18001018a samāgaccha yathānyāyaṁ rājñā duryodhanena vai
18001018c svargo ’yaṁ neha vairāṇi bhavanti manujādhipa
18001019a nāradenaivam uktas tu kururājo yudhiṣṭhiraḥ
18001019c bhrātr̥̄n papraccha medhāvī vākyam etad uvāca ha
18001020a yadi duryodhanasyaite vīralokāḥ sanātanāḥ
18001020c adharmajñasya pāpasya pr̥thivīsuhr̥dadruhaḥ
18001021a yatkr̥te pr̥thivī naṣṭā sahayā sarathadvipā
18001021c vayaṁ ca manyunā dagdhā vairaṁ praticikīrṣavaḥ
18001022a ye te vīrā mahātmāno bhrātaro me mahāvratāḥ
18001022c satyapratijñā lokasya śūrā vai satyavādinaḥ
18001023a teṣām idānīṁ ke lokā draṣṭum icchāmi tān aham
18001023c karṇaṁ caiva mahātmānaṁ kaunteyaṁ satyasaṁgaram
18001024a dhr̥ṣṭadyumnaṁ sātyakiṁ ca dhr̥ṣṭadyumnasya cātmajān
18001024c ye ca śastrair vadhaṁ prāptāḥ kṣatradharmeṇa pārthivāḥ
18001025a kva nu te pārthivā brahman naitān paśyāmi nārada
18001025c virāṭadrupadau caiva dhr̥ṣṭaketumukhāṁś ca tān
18001026a śikhaṇḍinaṁ ca pāñcālyaṁ draupadeyāṁś ca sarvaśaḥ
18001026c abhimanyuṁ ca durdharṣaṁ draṣṭum icchāmi nārada
18002001  yudhiṣṭhira uvāca
18002001a neha paśyāmi vibudhā rādheyam amitaujasam
18002001c bhrātarau ca mahātmānau yudhāmanyūttamaujasau
18002002a juhuvur ye śarīrāṇi raṇavahnau mahārathāḥ
18002002c rājāno rājaputrāś ca ye madarthe hatā raṇe
18002003a kva te mahārathāḥ sarve śārdūlasamavikramāḥ
18002003c tair apy ayaṁ jito lokaḥ kaccit puruṣasattamaiḥ
18002004a yadi lokān imān prāptās te ca sarve mahārathāḥ
18002004c sthitaṁ vitta hi māṁ devāḥ sahitaṁ tair mahātmabhiḥ
18002005a kaccin na tair avāpto ’yaṁ nr̥pair loko ’kṣayaḥ śubhaḥ
18002005c na tair ahaṁ vinā vatsye jñātibhir bhrātr̥bhis tathā
18002006a mātur hi vacanaṁ śrutvā tadā salilakarmaṇi
18002006c karṇasya kriyatāṁ toyam iti tapyāmi tena vai
18002007a idaṁ ca paritapyāmi punaḥ punar ahaṁ surāḥ
18002007c yan mātuḥ sadr̥śau pādau tasyāham amitaujasaḥ
18002008a dr̥ṣṭvaiva taṁ nānugataḥ karṇaṁ parabalārdanam
18002008c na hy asmān karṇasahitāñ jayec chakro ’pi saṁyuge
18002009a tam ahaṁ yatratatrasthaṁ draṣṭum icchāmi sūryajam
18002009c avijñāto mayā yo ’sau ghātitaḥ savyasācinā
18002010a bhīmaṁ ca bhīmavikrāntaṁ prāṇebhyo ’pi priyaṁ mama
18002010c arjunaṁ cendrasaṁkāśaṁ yamau tau ca yamopamau
18002011a draṣṭum icchāmi tāṁ cāhaṁ pāñcālīṁ dharmacāriṇīm
18002011c na ceha sthātum icchāmi satyam etad bravīmi vaḥ
18002012a kiṁ me bhrātr̥vihīnasya svargeṇa surasattamāḥ
18002012c yatra te sa mama svargo nāyaṁ svargo mato mama
18002013  devā ūcuḥ
18002013a yadi vai tatra te śraddhā gamyatāṁ putra māciram
18002013c priye hi tava vartāmo devarājasya śāsanāt
18002014  vaiśaṁpāyana uvāca
18002014a ity uktvā taṁ tato devā devadūtam upādiśan
18002014c yudhiṣṭhirasya suhr̥do darśayeti paraṁtapa
18002015a tataḥ kuntīsuto rājā devadūtaś ca jagmatuḥ
18002015c sahitau rājaśārdūla yatra te puruṣarṣabhāḥ
18002016a agrato devadūtas tu yayau rājā ca pr̥ṣṭhataḥ
18002016c panthānam aśubhaṁ durgaṁ sevitaṁ pāpakarmabhiḥ
18002017a tamasā saṁvr̥taṁ ghoraṁ keśaśaivalaśādvalam
18002017c yuktaṁ pāpakr̥tāṁ gandhair māṁsaśoṇitakardamam
18002018a daṁśotthānaṁ sajhillīkaṁ makṣikāmaśakāvr̥tam
18002018c itaś cetaś ca kuṇapaiḥ samantāt parivāritam
18002019a asthikeśasamākīrṇaṁ kr̥mikīṭasamākulam
18002019c jvalanena pradīptena samantāt pariveṣṭitam
18002020a ayomukhaiś ca kākolair gr̥dhraiś ca samabhidrutam
18002020c sūcīmukhais tathā pretair vindhyaśailopamair vr̥tam
18002021a medorudhirayuktaiś ca chinnabāhūrupāṇibhiḥ
18002021c nikr̥ttodarapādaiś ca tatra tatra praveritaiḥ
18002022a sa tat kuṇapadurgandham aśivaṁ romaharṣaṇam
18002022c jagāma rājā dharmātmā madhye bahu vicintayan
18002023a dadarśoṣṇodakaiḥ pūrṇāṁ nadīṁ cāpi sudurgamām
18002023c asipatravanaṁ caiva niśitakṣurasaṁvr̥tam
18002024a karambhavālukās taptā āyasīś ca śilāḥ pr̥thak
18002024c lohakumbhīś ca tailasya kvāthyamānāḥ samantataḥ
18002025a kūṭaśālmalikaṁ cāpi dusparśaṁ tīkṣṇakaṇṭakam
18002025c dadarśa cāpi kaunteyo yātanāḥ pāpakarmiṇām
18002026a sa taṁ durgandham ālakṣya devadūtam uvāca ha
18002026c kiyad adhvānam asmābhir gantavyam idam īdr̥śam
18002027a kva ca te bhrātaro mahyaṁ tan mamākhyātum arhasi
18002027c deśo ’yaṁ kaś ca devānām etad icchāmi veditum
18002028a sa saṁnivavr̥te śrutvā dharmarājasya bhāṣitam
18002028c devadūto ’bravīc cainam etāvad gamanaṁ tava
18002029a nivartitavyaṁ hi mayā tathāsmy ukto divaukasaiḥ
18002029c yadi śrānto ’si rājendra tvam athāgantum arhasi
18002030a yudhiṣṭhiras tu nirviṇṇas tena gandhena mūrchitaḥ
18002030c nivartane dhr̥tamanāḥ paryāvartata bhārata
18002031a sa saṁnivr̥tto dharmātmā duḥkhaśokasamanvitaḥ
18002031c śuśrāva tatra vadatāṁ dīnā vācaḥ samantataḥ
18002032a bho bho dharmaja rājarṣe puṇyābhijana pāṇḍava
18002032c anugrahārtham asmākaṁ tiṣṭha tāvan muhūrtakam
18002033a āyāti tvayi durdharṣe vāti puṇyaḥ samīraṇaḥ
18002033c tava gandhānugas tāta yenāsmān sukham āgamat
18002034a te vayaṁ pārtha dīrghasya kālasya puruṣarṣabha
18002034c sukham āsādayiṣyāmas tvāṁ dr̥ṣṭvā rājasattama
18002035a saṁtiṣṭhasva mahābāho muhūrtam api bhārata
18002035c tvayi tiṣṭhati kauravya yātanāsmān na bādhate
18002036a evaṁ bahuvidhā vācaḥ kr̥paṇā vedanāvatām
18002036c tasmin deśe sa śuśrāva samantād vadatāṁ nr̥pa
18002037a teṣāṁ tad vacanaṁ śrutvā dayāvān dīnabhāṣiṇām
18002037c aho kr̥cchram iti prāha tasthau sa ca yudhiṣṭhiraḥ
18002038a sa tā giraḥ purastād vai śrutapūrvāḥ punaḥ punaḥ
18002038c glānānāṁ duḥkhitānāṁ ca nābhyajānata pāṇḍavaḥ
18002039a abudhyamānas tā vāco dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ
18002039c uvāca ke bhavanto vai kimartham iha tiṣṭhatha
18002040a ity uktās te tataḥ sarve samantād avabhāṣire
18002040c karṇo ’haṁ bhīmaseno ’ham arjuno ’ham iti prabho
18002041a nakulaḥ sahadevo ’haṁ dhr̥ṣṭadyumno ’ham ity uta
18002041c draupadī draupadeyāś ca ity evaṁ te vicukruśuḥ
18002042a tā vācaḥ sa tadā śrutvā taddeśasadr̥śīr nr̥pa
18002042c tato vimamr̥śe rājā kiṁ nv idaṁ daivakāritam
18002043a kiṁ nu tat kaluṣaṁ karma kr̥tam ebhir mahātmabhiḥ
18002043c karṇena draupadeyair vā pāñcālyā vā sumadhyayā
18002044a ya ime pāpagandhe ’smin deśe santi sudāruṇe
18002044c na hi jānāmi sarveṣāṁ duṣkr̥taṁ puṇyakarmaṇām
18002045a kiṁ kr̥tvā dhr̥tarāṣṭrasya putro rājā suyodhanaḥ
18002045c tathā śriyā yutaḥ pāpaḥ saha sarvaiḥ padānugaiḥ
18002046a mahendra iva lakṣmīvān āste paramapūjitaḥ
18002046c kasyedānīṁ vikāro ’yaṁ yad ime narakaṁ gatāḥ
18002047a sarvadharmavidaḥ śūrāḥ satyāgamaparāyaṇāḥ
18002047c kṣātradharmaparāḥ prājñā yajvāno bhūridakṣiṇāḥ
18002048a kiṁ nu supto ’smi jāgarmi cetayāno na cetaye
18002048c aho cittavikāro ’yaṁ syād vā me cittavibhramaḥ
18002049a evaṁ bahuvidhaṁ rājā vimamarśa yudhiṣṭhiraḥ
18002049c duḥkhaśokasamāviṣṭaś cintāvyākulitendriyaḥ
18002050a krodham āhārayac caiva tīvraṁ dharmasuto nr̥paḥ
18002050c devāṁś ca garhayām āsa dharmaṁ caiva yudhiṣṭhiraḥ
18002051a sa tīvragandhasaṁtapto devadūtam uvāca ha
18002051c gamyatāṁ bhadra yeṣāṁ tvaṁ dūtas teṣām upāntikam
18002052a na hy ahaṁ tatra yāsyāmi sthito ’smīti nivedyatām
18002052c matsaṁśrayād ime dūta sukhino bhrātaro hi me
18002053a ity uktaḥ sa tadā dūtaḥ pāṇḍuputreṇa dhīmatā
18002053c jagāma tatra yatrāste devarājaḥ śatakratuḥ
18002054a nivedayām āsa ca tad dharmarājacikīrṣitam
18002054c yathoktaṁ dharmaputreṇa sarvam eva janādhipa
18003001  vaiśaṁpāyana uvāca
18003001a sthite muhūrtaṁ pārthe tu dharmarāje yudhiṣṭhire
18003001c ājagmus tatra kauravya devāḥ śakrapurogamāḥ
18003002a svayaṁ vigrahavān dharmo rājānaṁ prasamīkṣitum
18003002c tatrājagāma yatrāsau kururājo yudhiṣṭhiraḥ
18003003a teṣu bhāsvaradeheṣu puṇyābhijanakarmasu
18003003c samāgateṣu deveṣu vyagamat tat tamo nr̥pa
18003004a nādr̥śyanta ca tās tatra yātanāḥ pāpakarmiṇām
18003004c nadī vaitaraṇī caiva kūṭaśālmalinā saha
18003005a lohakumbhyaḥ śilāś caiva nādr̥śyanta bhayānakāḥ
18003005c vikr̥tāni śarīrāṇi yāni tatra samantataḥ
18003005e dadarśa rājā kaunteyas tāny adr̥śyāni cābhavan
18003006a tato vāyuḥ sukhasparśaḥ puṇyagandhavahaḥ śivaḥ
18003006c vavau devasamīpasthaḥ śītalo ’tīva bhārata
18003007a marutaḥ saha śakreṇa vasavaś cāśvinau saha
18003007c sādhyā rudrās tathādityā ye cānye ’pi divaukasaḥ
18003008a sarve tatra samājagmuḥ siddhāś ca paramarṣayaḥ
18003008c yatra rājā mahātejā dharmaputraḥ sthito ’bhavat
18003009a tataḥ śakraḥ surapatiḥ śriyā paramayā yutaḥ
18003009c yudhiṣṭhiram uvācedaṁ sāntvapūrvam idaṁ vacaḥ
18003010a yudhiṣṭhira mahābāho prītā devagaṇās tava
18003010c ehy ehi puruṣavyāghra kr̥tam etāvatā vibho
18003010e siddhiḥ prāptā tvayā rājam̐l lokāś cāpy akṣayās tava
18003011a na ca manyus tvayā kāryaḥ śr̥ṇu cedaṁ vaco mama
18003011c avaśyaṁ narakas tāta draṣṭavyaḥ sarvarājabhiḥ
18003012a śubhānām aśubhānāṁ ca dvau rāśī puruṣarṣabha
18003012c yaḥ pūrvaṁ sukr̥taṁ bhuṅkte paścān nirayam eti saḥ
18003012e pūrvaṁ narakabhāgyas tu paścāt svargam upaiti saḥ
18003013a bhūyiṣṭhaṁ pāpakarmā yaḥ sa pūrvaṁ svargam aśnute
18003013c tena tvam evaṁ gamito mayā śreyorthinā nr̥pa
18003014a vyājena hi tvayā droṇa upacīrṇaḥ sutaṁ prati
18003014c vyājenaiva tato rājan darśito narakas tava
18003015a yathaiva tvaṁ tathā bhīmas tathā pārtho yamau tathā
18003015c draupadī ca tathā kr̥ṣṇā vyājena narakaṁ gatāḥ
18003016a āgaccha naraśārdūla muktās te caiva kilbiṣāt
18003016c svapakṣāś caiva ye tubhyaṁ pārthivā nihatā raṇe
18003016e sarve svargam anuprāptās tān paśya puruṣarṣabha
18003017a karṇaś caiva maheṣvāsaḥ sarvaśastrabhr̥tāṁ varaḥ
18003017c sa gataḥ paramāṁ siddhiṁ yadarthaṁ paritapyase
18003018a taṁ paśya puruṣavyāghram ādityatanayaṁ vibho
18003018c svasthānasthaṁ mahābāho jahi śokaṁ nararṣabha
18003019a bhrātr̥̄ṁś cānyāṁs tathā paśya svapakṣāṁś caiva pārthivān
18003019c svaṁ svaṁ sthānam anuprāptān vyetu te mānaso jvaraḥ
18003020a anubhūya pūrvaṁ tvaṁ kr̥cchram itaḥ prabhr̥ti kaurava
18003020c viharasva mayā sārdhaṁ gataśoko nirāmayaḥ
18003021a karmaṇāṁ tāta puṇyānāṁ jitānāṁ tapasā svayam
18003021c dānānāṁ ca mahābāho phalaṁ prāpnuhi pāṇḍava
18003022a adya tvāṁ devagandharvā divyāś cāpsaraso divi
18003022c upasevantu kalyāṇaṁ virajombaravāsasaḥ
18003023a rājasūyajitām̐l lokān aśvamedhābhivardhitān
18003023c prāpnuhi tvaṁ mahābāho tapasaś ca phalaṁ mahat
18003024a upary upari rājñāṁ hi tava lokā yudhiṣṭhira
18003024c hariścandrasamāḥ pārtha yeṣu tvaṁ vihariṣyasi
18003025a māndhātā yatra rājarṣir yatra rājā bhagīrathaḥ
18003025c dauḥṣantir yatra bharatas tatra tvaṁ vihariṣyasi
18003026a eṣā devanadī puṇyā pārtha trailokyapāvanī
18003026c ākāśagaṅgā rājendra tatrāplutya gamiṣyasi
18003027a atra snātasya te bhāvo mānuṣo vigamiṣyati
18003027c gataśoko nirāyāso muktavairo bhaviṣyasi
18003028a evaṁ bruvati devendre kauravendraṁ yudhiṣṭhiram
18003028c dharmo vigrahavān sākṣād uvāca sutam ātmanaḥ
18003029a bho bho rājan mahāprājña prīto ’smi tava putraka
18003029c madbhaktyā satyavākyena kṣamayā ca damena ca
18003030a eṣā tr̥tīyā jijñāsā tava rājan kr̥tā mayā
18003030c na śakyase cālayituṁ svabhāvāt pārtha hetubhiḥ
18003031a pūrvaṁ parīkṣito hi tvam āsīr dvaitavanaṁ prati
18003031c araṇīsahitasyārthe tac ca nistīrṇavān asi
18003032a sodaryeṣu vinaṣṭeṣu draupadyāṁ tatra bhārata
18003032c śvarūpadhāriṇā putra punas tvaṁ me parīkṣitaḥ
18003033a idaṁ tr̥tīyaṁ bhrātr̥̄ṇām arthe yat sthātum icchasi
18003033c viśuddho ’si mahābhāga sukhī vigatakalmaṣaḥ
18003034a na ca te bhrātaraḥ pārtha narakasthā viśāṁ pate
18003034c māyaiṣā devarājena mahendreṇa prayojitā
18003035a avaśyaṁ narakas tāta draṣṭavyaḥ sarvarājabhiḥ
18003035c tatas tvayā prāptam idaṁ muhūrtaṁ duḥkham uttamam
18003036a na savyasācī bhīmo vā yamau vā puruṣarṣabhau
18003036c karṇo vā satyavāk śūro narakārhāś ciraṁ nr̥pa
18003037a na kr̥ṣṇā rājaputrī ca narakārhā yudhiṣṭhira
18003037c ehy ehi bharataśreṣṭha paśya gaṅgāṁ trilokagām
18003038a evam uktaḥ sa rājarṣis tava pūrvapitāmahaḥ
18003038c jagāma saha dharmeṇa sarvaiś ca tridaśālayaiḥ
18003039a gaṅgāṁ devanadīṁ puṇyāṁ pāvanīm r̥ṣisaṁstutām
18003039c avagāhya tu tāṁ rājā tanuṁ tatyāja mānuṣīm
18003040a tato divyavapur bhūtvā dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
18003040c nirvairo gatasaṁtāpo jale tasmin samāplutaḥ
18003041a tato yayau vr̥to devaiḥ kururājo yudhiṣṭhiraḥ
18003041c dharmeṇa sahito dhīmān stūyamāno maharṣibhiḥ
18004001  vaiśaṁpāyana uvāca
18004001a tato yudhiṣṭhiro rājā devaiḥ sarṣimarudgaṇaiḥ
18004001c pūjyamāno yayau tatra yatra te kurupuṁgavāḥ
18004002a dadarśa tatra govindaṁ brāhmeṇa vapuṣānvitam
18004002c tenaiva dr̥ṣṭapūrveṇa sādr̥śyenopasūcitam
18004003a dīpyamānaṁ svavapuṣā divyair astrair upasthitam
18004003c cakraprabhr̥tibhir ghorair divyaiḥ puruṣavigrahaiḥ
18004003e upāsyamānaṁ vīreṇa phalgunena suvarcasā
18004004a aparasminn athoddeśe karṇaṁ śastrabhr̥tāṁ varam
18004004c dvādaśādityasahitaṁ dadarśa kurunandanaḥ
18004005a athāparasminn uddeśe marudgaṇavr̥taṁ prabhum
18004005c bhīmasenam athāpaśyat tenaiva vapuṣānvitam
18004006a aśvinos tu tathā sthāne dīpyamānau svatejasā
18004006c nakulaṁ sahadevaṁ ca dadarśa kurunandanaḥ
18004007a tathā dadarśa pāñcālīṁ kamalotpalamālinīm
18004007c vapuṣā svargam ākramya tiṣṭhantīm arkavarcasam
18004008a athaināṁ sahasā rājā praṣṭum aicchad yudhiṣṭhiraḥ
18004008c tato ’sya bhagavān indraḥ kathayām āsa devarāṭ
18004009a śrīr eṣā draupadīrūpā tvadarthe mānuṣaṁ gatā
18004009c ayonijā lokakāntā puṇyagandhā yudhiṣṭhira
18004010a drupadasya kule jātā bhavadbhiś copajīvitā
18004010c ratyarthaṁ bhavatāṁ hy eṣā nirmitā śūlapāṇinā
18004011a ete pañca mahābhāgā gandharvāḥ pāvakaprabhāḥ
18004011c draupadyās tanayā rājan yuṣmākam amitaujasaḥ
18004012a paśya gandharvarājānaṁ dhr̥tarāṣṭraṁ manīṣiṇam
18004012c enaṁ ca tvaṁ vijānīhi bhrātaraṁ pūrvajaṁ pituḥ
18004013a ayaṁ te pūrvajo bhrātā kaunteyaḥ pāvakadyutiḥ
18004013c sūryaputro ’grajaḥ śreṣṭho rādheya iti viśrutaḥ
18004013e ādityasahito yāti paśyainaṁ puruṣarṣabha
18004014a sādhyānām atha devānāṁ vasūnāṁ marutām api
18004014c gaṇeṣu paśya rājendra vr̥ṣṇyandhakamahārathān
18004014e sātyakipramukhān vīrān bhojāṁś caiva mahārathān
18004015a somena sahitaṁ paśya saubhadram aparājitam
18004015c abhimanyuṁ maheṣvāsaṁ niśākarasamadyutim
18004016a eṣa pāṇḍur maheṣvāsaḥ kuntyā mādryā ca saṁgataḥ
18004016c vimānena sadābhyeti pitā tava mamāntikam
18004017a vasubhiḥ sahitaṁ paśya bhīṣmaṁ śāṁtanavaṁ nr̥pam
18004017c droṇaṁ br̥haspateḥ pārśve gurum enaṁ niśāmaya
18004018a ete cānye mahīpālā yodhās tava ca pāṇḍava
18004018c gandharvaiḥ sahitā yānti yakṣaiḥ puṇyajanais tathā
18004019a guhyakānāṁ gatiṁ cāpi ke cit prāptā nr̥sattamāḥ
18004019c tyaktvā dehaṁ jitasvargāḥ puṇyavāgbuddhikarmabhiḥ
18005001  janamejaya uvāca
18005001a bhīṣmadroṇau mahātmānau dhr̥tarāṣṭraś ca pārthivaḥ
18005001c virāṭadrupadau cobhau śaṅkhaś caivottaras tathā
18005002a dhr̥ṣṭaketur jayatseno rājā caiva sa satyajit
18005002c duryodhanasutāś caiva śakuniś caiva saubalaḥ
18005003a karṇaputrāś ca vikrāntā rājā caiva jayadrathaḥ
18005003c ghaṭotkacādayaś caiva ye cānye nānukīrtitāḥ
18005004a ye cānye kīrtitās tatra rājāno dīptamūrtayaḥ
18005004c svarge kālaṁ kiyantaṁ te tasthus tad api śaṁsa me
18005005a āhosvic chāśvataṁ sthānaṁ teṣāṁ tatra dvijottama
18005005c ante vā karmaṇaḥ kāṁ te gatiṁ prāptā nararṣabhāḥ
18005005e etad icchāmy ahaṁ śrotuṁ procyamānaṁ tvayā dvija
18005006  sūta uvāca
18005006a ity uktaḥ sa tu viprarṣir anujñāto mahātmanā
18005006c vyāsena tasya nr̥pater ākhyātum upacakrame
18005007  vaiśaṁpāyana uvāca
18005007a gantavyaṁ karmaṇām ante sarveṇa manujādhipa
18005007c śr̥ṇu guhyam idaṁ rājan devānāṁ bharatarṣabha
18005007e yad uvāca mahātejā divyacakṣuḥ pratāpavān
18005008a muniḥ purāṇaḥ kauravya pārāśaryo mahāvrataḥ
18005008c agādhabuddhiḥ sarvajño gatijñaḥ sarvakarmaṇām
18005009a vasūn eva mahātejā bhīṣmaḥ prāpa mahādyutiḥ
18005009c aṣṭāv eva hi dr̥śyante vasavo bharatarṣabha
18005010a br̥haspatiṁ viveśātha droṇo hy aṅgirasāṁ varam
18005010c kr̥tavarmā tu hārdikyaḥ praviveśa marudgaṇam
18005011a sanatkumāraṁ pradyumnaḥ praviveśa yathāgatam
18005011c dhr̥tarāṣṭro dhaneśasya lokān prāpa durāsadān
18005012a dhr̥tarāṣṭreṇa sahitā gāndhārī ca yaśasvinī
18005012c patnībhyāṁ sahitaḥ pāṇḍur mahendrasadanaṁ yayau
18005013a virāṭadrupadau cobhau dhr̥ṣṭaketuś ca pārthivaḥ
18005013c niśaṭhākrūrasāmbāś ca bhānuḥ kampo viḍūrathaḥ
18005014a bhūriśravāḥ śalaś caiva bhūriś ca pr̥thivīpatiḥ
18005014c ugrasenas tathā kaṁso vasudevaś ca vīryavān
18005015a uttaraś ca saha bhrātrā śaṅkhena narapuṁgavaḥ
18005015c viśveṣāṁ devatānāṁ te viviśur narasattamāḥ
18005016a varcā nāma mahātejāḥ somaputraḥ pratāpavān
18005016c so ’bhimanyur nr̥siṁhasya phalgunasya suto ’bhavat
18005017a sa yuddhvā kṣatradharmeṇa yathā nānyaḥ pumān kva cit
18005017c viveśa somaṁ dharmātmā karmaṇo ’nte mahārathaḥ
18005018a āviveśa raviṁ karṇaḥ pitaraṁ puruṣarṣabha
18005018c dvāparaṁ śakuniḥ prāpa dhr̥ṣṭadyumnas tu pāvakam
18005019a dhr̥tarāṣṭrātmajāḥ sarve yātudhānā balotkaṭāḥ
18005019c r̥ddhimanto mahātmānaḥ śastrapūtā divaṁ gatāḥ
18005019e dharmam evāviśat kṣattā rājā caiva yudhiṣṭhiraḥ
18005020a ananto bhagavān devaḥ praviveśa rasātalam
18005020c pitāmahaniyogād dhi yo yogād gām adhārayat
18005021a ṣoḍaśastrīsahasrāṇi vāsudevaparigrahaḥ
18005021c nyamajjanta sarasvatyāṁ kālena janamejaya
18005021e tāś cāpy apsaraso bhūtvā vāsudevam upāgaman
18005022a hatās tasmin mahāyuddhe ye vīrās tu mahārathāḥ
18005022c ghaṭotkacādayaḥ sarve devān yakṣāṁś ca bhejire
18005023a duryodhanasahāyāś ca rākṣasāḥ parikīrtitāḥ
18005023c prāptās te kramaśo rājan sarvalokān anuttamān
18005024a bhavanaṁ ca mahendrasya kuberasya ca dhīmataḥ
18005024c varuṇasya tathā lokān viviśuḥ puruṣarṣabhāḥ
18005025a etat te sarvam ākhyātaṁ vistareṇa mahādyute
18005025c kurūṇāṁ caritaṁ kr̥tsnaṁ pāṇḍavānāṁ ca bhārata
18005026  sūta uvāca
18005026a etac chrutvā dvijaśreṣṭhāt sa rājā janamejayaḥ
18005026c vismito ’bhavad atyarthaṁ yajñakarmāntareṣv atha
18005027a tataḥ samāpayām āsuḥ karma tat tasya yājakāḥ
18005027c āstīkaś cābhavat prītaḥ parimokṣya bhujaṁgamān
18005028a tato dvijātīn sarvāṁs tān dakṣiṇābhir atoṣayat
18005028c pūjitāś cāpi te rājñā tato jagmur yathāgatam
18005029a visarjayitvā viprāṁs tān rājāpi janamejayaḥ
18005029c tatas takṣaśilāyāḥ sa punar āyād gajāhvayam
18005030a etat te sarvam ākhyātaṁ vaiśaṁpāyanakīrtitam
18005030c vyāsājñayā samākhyātaṁ sarpasatre nr̥pasya ha
18005031a puṇyo ’yam itihāsākhyaḥ pavitraṁ cedam uttamam
18005031c kr̥ṣṇena muninā vipra niyataṁ satyavādinā
18005032a sarvajñena vidhijñena dharmajñānavatā satā
18005032c atīndriyeṇa śucinā tapasā bhāvitātmanā
18005033a aiśvarye vartatā caiva sāṁkhyayogavidā tathā
18005033c naikatantravibuddhena dr̥ṣṭvā divyena cakṣuṣā
18005034a kīrtiṁ prathayatā loke pāṇḍavānāṁ mahātmanām
18005034c anyeṣāṁ kṣatriyāṇāṁ ca bhūridraviṇatejasām
18005035a ya idaṁ śrāvayed vidvān sadā parvaṇi parvaṇi
18005035c dhūtapāpmā jitasvargo brahmabhūyāya gacchati
18005036a yaś cedaṁ śrāvayec chrāddhe brāhmaṇān pādam antataḥ
18005036c akṣayyam annapānaṁ vai pitr̥̄ṁs tasyopatiṣṭhate
18005037a ahnā yad enaḥ kurute indriyair manasāpi vā
18005037c mahābhāratam ākhyāya paścāt saṁdhyāṁ pramucyate
18005038a dharme cārthe ca kāme ca mokṣe ca bharatarṣabha
18005038c yad ihāsti tad anyatra yan nehāsti na tat kva cit
18005039a jayo nāmetihāso ’yaṁ śrotavyo bhūtim icchatā
18005039c rājñā rājasutaiś cāpi garbhiṇyā caiva yoṣitā
18005040a svargakāmo labhet svargaṁ jayakāmo labhej jayam
18005040c garbhiṇī labhate putraṁ kanyāṁ vā bahubhāginīm
18005041a anāgataṁ tribhir varṣaiḥ kr̥ṣṇadvaipāyanaḥ prabhuḥ
18005041c saṁdarbhaṁ bhāratasyāsya kr̥tavān dharmakāmyayā
18005042a nārado ’śrāvayad devān asito devalaḥ pitr̥̄n
18005042c rakṣo yakṣāñ śuko martyān vaiśaṁpāyana eva tu
18005043a itihāsam imaṁ puṇyaṁ mahārthaṁ vedasaṁmitam
18005043c śrāvayed yas tu varṇāṁs trīn kr̥tvā brāhmaṇam agrataḥ
18005044a sa naraḥ pāpanirmuktaḥ kīrtiṁ prāpyeha śaunaka
18005044c gacchet paramikāṁ siddhim atra me nāsti saṁśayaḥ
18005045a bhāratādhyayanāt puṇyād api pādam adhīyataḥ
18005045c śraddadhānasya pūyante sarvapāpāny aśeṣataḥ
18005046a maharṣir bhagavān vyāsaḥ kr̥tvemāṁ saṁhitāṁ purā
18005046c ślokaiś caturbhir bhagavān putram adhyāpayac chukam
18005047a mātāpitr̥sahasrāṇi putradāraśatāni ca
18005047c saṁsāreṣv anubhūtāni yānti yāsyanti cāpare
18005048a harṣasthānasahasrāṇi bhayasthānaśatāni ca
18005048c divase divase mūḍham āviśanti na paṇḍitam
18005049a ūrdhvabāhur viraumy eṣa na ca kaś cic chr̥ṇoti me
18005049c dharmād arthaś ca kāmaś ca sa kimarthaṁ na sevyate
18005050a na jātu kāmān na bhayān na lobhād; dharmaṁ tyajej jīvitasyāpi hetoḥ
18005050c nityo dharmaḥ sukhaduḥkhe tv anitye; jīvo nityo hetur asya tv anityaḥ
18005051a imāṁ bhāratasāvitrīṁ prātar utthāya yaḥ paṭhet
18005051c sa bhārataphalaṁ prāpya paraṁ brahmādhigacchati
18005052a yathā samudro bhagavān yathā ca himavān giriḥ
18005052c khyātāv ubhau ratnanidhī tathā bhāratam ucyate
18005053a mahābhāratam ākhyānaṁ yaḥ paṭhet susamāhitaḥ
18005053c sa gacchet paramāṁ siddhim iti me nāsti saṁśayaḥ
18005054a dvaipāyanoṣṭhapuṭaniḥsr̥tam aprameyaṁ; puṇyaṁ pavitram atha pāpaharaṁ śivaṁ ca
18005054c yo bhārataṁ samadhigacchati vācyamānaṁ; kiṁ tasya puṣkarajalair abhiṣecanena