% Mahabharata: Sauptikaparvan % Last updated: Thu Feb 26 2009 % Encoding: ASCII % Electronic text (C) Bhandarkar Oriental Research Institute, % Pune, India, 1999 % 10001001 saMjaya uvAca 10001001a tatas te sahitA vIrAH prayAtA dakSiNAmukhAH 10001001c upAstamayavelAyAM zibirAbhyAzam AgatAH 10001002a vimucya vAhAMs tvaritA bhItAH samabhavaMs tadA 10001002c gahanaM dezam AsAdya pracchannA nyavizanta te 10001003a senAnivezam abhito nAtidUram avasthitAH 10001003c nikRttA nizitaiH zastraiH samantAt kSatavikSatAH 10001004a dIrgham uSNaM ca niHzvasya pANDavAn anvacintayan 10001004c zrutvA ca ninadaM ghoraM pANDavAnAM jayaiSiNAm 10001005a anusArabhayAd bhItAH prAGmukhAH prAdravan punaH 10001005c te muhUrtaM tato gatvA zrAntavAhAH pipAsitAH 10001006a nAmRSyanta maheSvAsAH krodhAmarSavazaM gatAH 10001006c rAjJo vadhena saMtaptA muhUrtaM samavasthitAH 10001007 dhRtarASTra uvAca 10001007a azraddheyam idaM karma kRtaM bhImena saMjaya 10001007c yat sa nAgAyutaprANaH putro mama nipAtitaH 10001008a avadhyaH sarvabhUtAnAM vajrasaMhanano yuvA 10001008c pANDavaiH samare putro nihato mama saMjaya 10001009a na diSTam abhyatikrAntuM zakyaM gAvalgaNe naraiH 10001009c yat sametya raNe pArthaiH putro mama nipAtitaH 10001010a adrisAramayaM nUnaM hRdayaM mama saMjaya 10001010c hataM putrazataM zrutvA yan na dIrNaM sahasradhA 10001011a kathaM hi vRddhamithunaM hataputraM bhaviSyati 10001011c na hy ahaM pANDaveyasya viSaye vastum utsahe 10001012a kathaM rAjJaH pitA bhUtvA svayaM rAjA ca saMjaya 10001012c preSyabhUtaH pravarteyaM pANDaveyasya zAsanAt 10001013a AjJApya pRthivIM sarvAM sthitvA mUrdhni ca saMjaya 10001013c katham adya bhaviSyAmi preSyabhUto durantakRt 10001014a kathaM bhImasya vAkyAni zrotuM zakSyAmi saMjaya 10001014c yena putrazataM pUrNam ekena nihataM mama 10001015a kRtaM satyaM vacas tasya vidurasya mahAtmanaH 10001015c akurvatA vacas tena mama putreNa saMjaya 10001016a adharmeNa hate tAta putre duryodhane mama 10001016c kRtavarmA kRpo drauNiH kim akurvata saMjaya 10001017 saMjaya uvAca 10001017a gatvA tu tAvakA rAjan nAtidUram avasthitAH 10001017c apazyanta vanaM ghoraM nAnAdrumalatAkulam 10001018a te muhUrtaM tu vizramya labdhatoyair hayottamaiH 10001018c sUryAstamayavelAyAm AseduH sumahad vanam 10001019a nAnAmRgagaNair juSTaM nAnApakSisamAkulam 10001019c nAnAdrumalatAcchannaM nAnAvyAlaniSevitam 10001020a nAnAtoyasamAkIrNaM taDAgair upazobhitam 10001020c padminIzatasaMchannaM nIlotpalasamAyutam 10001021a pravizya tad vanaM ghoraM vIkSamANAH samantataH 10001021c zAkhAsahasrasaMchannaM nyagrodhaM dadRzus tataH 10001022a upetya tu tadA rAjan nyagrodhaM te mahArathAH 10001022c dadRzur dvipadAM zreSThAH zreSThaM taM vai vanaspatim 10001023a te 'vatIrya rathebhyas tu vipramucya ca vAjinaH 10001023c upaspRzya yathAnyAyaM saMdhyAm anvAsata prabho 10001024a tato 'staM parvatazreSTham anuprApte divAkare 10001024c sarvasya jagato dhAtrI zarvarI samapadyata 10001025a grahanakSatratArAbhiH prakIrNAbhir alaMkRtam 10001025c nabho 'Mzukam ivAbhAti prekSaNIyaM samantataH 10001026a ISac cApi pravalganti ye sattvA rAtricAriNaH 10001026c divAcarAz ca ye sattvAs te nidrAvazam AgatAH 10001027a rAtriMcarANAM sattvAnAM ninAdo 'bhUt sudAruNaH 10001027c kravyAdAz ca pramuditA ghorA prAptA ca zarvarI 10001028a tasmin rAtrimukhe ghore duHkhazokasamanvitAH 10001028c kRtavarmA kRpo drauNir upopavivizuH samam 10001029a tatropaviSTAH zocanto nyagrodhasya samantataH 10001029c tam evArtham atikrAntaM kurupANDavayoH kSayam 10001030a nidrayA ca parItAGgA niSedur dharaNItale 10001030c zrameNa sudRDhaM yuktA vikSatA vividhaiH zaraiH 10001031a tato nidrAvazaM prAptau kRpabhojau mahArathau 10001031c sukhocitAv aduHkhArhau niSaNNau dharaNItale 10001031e tau tu suptau mahArAja zramazokasamanvitau 10001032a krodhAmarSavazaM prApto droNaputras tu bhArata 10001032c naiva sma sa jagAmAtha nidrAM sarpa iva zvasan 10001033a na lebhe sa tu nidrAM vai dahyamAno 'timanyunA 10001033c vIkSAM cakre mahAbAhus tad vanaM ghoradarzanam 10001034a vIkSamANo vanoddezaM nAnAsattvair niSevitam 10001034c apazyata mahAbAhur nyagrodhaM vAyasAyutam 10001035a tatra kAkasahasrANi tAM nizAM paryaNAmayan 10001035c sukhaM svapantaH kauravya pRthakpRthagapAzrayAH 10001036a supteSu teSu kAkeSu visrabdheSu samantataH 10001036c so 'pazyat sahasAyAntam ulUkaM ghoradarzanam 10001037a mahAsvanaM mahAkAyaM haryakSaM babhrupiGgalam 10001037c sudIrghaghoNAnakharaM suparNam iva veginam 10001038a so 'tha zabdaM mRduM kRtvA lIyamAna ivANDajaH 10001038c nyagrodhasya tataH zAkhAM prArthayAm Asa bhArata 10001039a saMnipatya tu zAkhAyAM nyagrodhasya vihaMgamaH 10001039c suptAJ jaghAna subahUn vAyasAn vAyasAntakaH 10001040a keSAM cid acchinat pakSAJ zirAMsi ca cakarta ha 10001040c caraNAMz caiva keSAM cid babhaJja caraNAyudhaH 10001041a kSaNenAhan sa balavAn ye 'sya dRSTipathe sthitAH 10001041c teSAM zarIrAvayavaiH zarIraiz ca vizAM pate 10001041e nyagrodhamaNDalaM sarvaM saMchannaM sarvato 'bhavat 10001042a tAMs tu hatvA tataH kAkAn kauziko mudito 'bhavat 10001042c pratikRtya yathAkAmaM zatrUNAM zatrusUdanaH 10001043a tad dRSTvA sopadhaM karma kauzikena kRtaM nizi 10001043c tadbhAvakRtasaMkalpo drauNir eko vyacintayat 10001044a upadezaH kRto 'nena pakSiNA mama saMyuge 10001044c zatrUNAM kSapaNe yuktaH prAptakAlaz ca me mataH 10001045a nAdya zakyA mayA hantuM pANDavA jitakAzinaH 10001045c balavantaH kRtotsAhA labdhalakSAH prahAriNaH 10001045e rAjJaH sakAze teSAM ca pratijJAto vadho mayA 10001046a pataMgAgnisamAM vRttim AsthAyAtmavinAzinIm 10001046c nyAyato yudhyamAnasya prANatyAgo na saMzayaH 10001046e chadmanA tu bhavet siddhiH zatrUNAM ca kSayo mahAn 10001047a tatra saMzayitAd arthAd yo 'rtho niHsaMzayo bhavet 10001047c taM janA bahu manyante ye 'rthazAstravizAradAH 10001048a yac cApy atra bhaved vAcyaM garhitaM lokaninditam 10001048c kartavyaM tan manuSyeNa kSatradharmeNa vartatA 10001049a ninditAni ca sarvANi kutsitAni pade pade 10001049c sopadhAni kRtAny eva pANDavair akRtAtmabhiH 10001050a asminn arthe purA gItau zrUyete dharmacintakaiH 10001050c zlokau nyAyam avekSadbhis tattvArthaM tattvadarzibhiH 10001051a parizrAnte vidIrNe ca bhuJjAne cApi zatrubhiH 10001051c prasthAne ca praveze ca prahartavyaM ripor balam 10001052a nidrArtam ardharAtre ca tathA naSTapraNAyakam 10001052c bhinnayodhaM balaM yac ca dvidhA yuktaM ca yad bhavet 10001053a ity evaM nizcayaM cakre suptAnAM yudhi mAraNe 10001053c pANDUnAM saha pAJcAlair droNaputraH pratApavAn 10001054a sa krUrAM matim AsthAya vinizcitya muhur muhuH 10001054c suptau prAbodhayat tau tu mAtulaM bhojam eva ca 10001055a nottaraM pratipede ca tatra yuktaM hriyA vRtaH 10001055c sa muhUrtam iva dhyAtvA bASpavihvalam abravIt 10001056a hato duryodhano rAjA ekavIro mahAbalaH 10001056c yasyArthe vairam asmAbhir AsaktaM pANDavaiH saha 10001057a ekAkI bahubhiH kSudrair Ahave zuddhavikramaH 10001057c pAtito bhImasenena ekAdazacamUpatiH 10001058a vRkodareNa kSudreNa sunRzaMsam idaM kRtam 10001058c mUrdhAbhiSiktasya ziraH pAdena parimRdnatA 10001059a vinardanti sma pAJcAlAH kSveDanti ca hasanti ca 10001059c dhamanti zaGkhAJ zatazo hRSTA ghnanti ca dundubhIn 10001060a vAditraghoSas tumulo vimizraH zaGkhanisvanaiH 10001060c anilenerito ghoro dizaH pUrayatIva hi 10001061a azvAnAM heSamANAnAM gajAnAM caiva bRMhatAm 10001061c siMhanAdaz ca zUrANAM zrUyate sumahAn ayam 10001062a dizaM prAcIM samAzritya hRSTAnAM garjatAM bhRzam 10001062c rathanemisvanAz caiva zrUyante lomaharSaNAH 10001063a pANDavair dhArtarASTrANAM yad idaM kadanaM kRtam 10001063c vayam eva trayaH ziSTAs tasmin mahati vaizase 10001064a ke cin nAgazataprANAH ke cit sarvAstrakovidAH 10001064c nihatAH pANDaveyaiH sma manye kAlasya paryayam 10001065a evam etena bhAvyaM hi nUnaM kAryeNa tattvataH 10001065c yathA hy asyedRzI niSThA kRte kArye 'pi duSkare 10001066a bhavatos tu yadi prajJA na mohAd apacIyate 10001066c vyApanne 'smin mahaty arthe yan naH zreyas tad ucyatAm 10002001 kRpa uvAca 10002001a zrutaM te vacanaM sarvaM hetuyuktaM mayA vibho 10002001c mamApi tu vacaH kiM cic chRNuSvAdya mahAbhuja 10002002a AbaddhA mAnuSAH sarve nirbandhAH karmaNor dvayoH 10002002c daive puruSakAre ca paraM tAbhyAM na vidyate 10002003a na hi daivena sidhyanti karmANy ekena sattama 10002003c na cApi karmaNaikena dvAbhyAM siddhis tu yogataH 10002004a tAbhyAm ubhAbhyAM sarvArthA nibaddhA hy adhamottamAH 10002004c pravRttAz caiva dRzyante nivRttAz caiva sarvazaH 10002005a parjanyaH parvate varSan kiM nu sAdhayate phalam 10002005c kRSTe kSetre tathAvarSan kiM nu sAdhayate phalam 10002006a utthAnaM cApy adaivasya hy anutthAnasya daivatam 10002006c vyarthaM bhavati sarvatra pUrvaM kas tatra nizcayaH 10002007a pravRSTe ca yathA deve samyak kSetre ca karSite 10002007c bIjaM mahAguNaM bhUyAt tathA siddhir hi mAnuSI 10002008a tayor daivaM vinizcitya svavazenaiva vartate 10002008c prAjJAH puruSakAraM tu ghaTante dAkSyam AsthitAH 10002009a tAbhyAM sarve hi kAryArthA manuSyANAM nararSabha 10002009c viceSTantaz ca dRzyante nivRttAz ca tathaiva hi 10002010a kRtaH puruSakAraH san so 'pi daivena sidhyati 10002010c tathAsya karmaNaH kartur abhinirvartate phalam 10002011a utthAnaM tu manuSyANAM dakSANAM daivavarjitam 10002011c aphalaM dRzyate loke samyag apy upapAditam 10002012a tatrAlasA manuSyANAM ye bhavanty amanasvinaH 10002012c utthAnaM te vigarhanti prAjJAnAM tan na rocate 10002013a prAyazo hi kRtaM karma aphalaM dRzyate bhuvi 10002013c akRtvA ca punar duHkhaM karma dRzyen mahAphalam 10002014a ceSTAm akurva&l labhate yadi kiM cid yadRcchayA 10002014c yo vA na labhate kRtvA durdazau tAv ubhAv api 10002015a zaknoti jIvituM dakSo nAlasaH sukham edhate 10002015c dRzyante jIvaloke 'smin dakSAH prAyo hitaiSiNaH 10002016a yadi dakSaH samArambhAt karmaNAM nAznute phalam 10002016c nAsya vAcyaM bhavet kiM cit tattvaM cApy adhigacchati 10002017a akRtvA karma yo loke phalaM vindati viSTitaH 10002017c sa tu vaktavyatAM yAti dveSyo bhavati prAyazaH 10002018a evam etad anAdRtya vartate yas tv ato 'nyathA 10002018c sa karoty Atmano 'narthAn naiSa buddhimatAM nayaH 10002019a hInaM puruSakAreNa yadA daivena vA punaH 10002019c kAraNAbhyAm athaitAbhyAm utthAnam aphalaM bhavet 10002019e hInaM puruSakAreNa karma tv iha na sidhyati 10002020a daivatebhyo namaskRtya yas tv arthAn samyag Ihate 10002020c dakSo dAkSiNyasaMpanno na sa moghaM vihanyate 10002021a samyag IhA punar iyaM yo vRddhAn upasevate 10002021c ApRcchati ca yac chreyaH karoti ca hitaM vacaH 10002022a utthAyotthAya hi sadA praSTavyA vRddhasaMmatAH 10002022c te 'sya yoge paraM mUlaM tanmUlA siddhir ucyate 10002023a vRddhAnAM vacanaM zrutvA yo hy utthAnaM prayojayet 10002023c utthAnasya phalaM samyak tadA sa labhate 'cirAt 10002024a rAgAt krodhAd bhayAl lobhAd yo 'rthAn Iheta mAnavaH 10002024c anIzaz cAvamAnI ca sa zIghraM bhrazyate zriyaH 10002025a so 'yaM duryodhanenArtho lubdhenAdIrghadarzinA 10002025c asamarthya samArabdho mUDhatvAd avicintitaH 10002026a hitabuddhIn anAdRtya saMmantryAsAdhubhiH saha 10002026c vAryamANo 'karod vairaM pANDavair guNavattaraiH 10002027a pUrvam apy atiduHzIlo na dainyaM kartum arhati 10002027c tapaty arthe vipanne hi mitrANAm akRtaM vacaH 10002028a anvAvartAmahi vayaM yat tu taM pApapUruSam 10002028c asmAn apy anayas tasmAt prApto 'yaM dAruNo mahAn 10002029a anena tu mamAdyApi vyasanenopatApitA 10002029c buddhiz cintayataH kiM cit svaM zreyo nAvabudhyate 10002030a muhyatA tu manuSyeNa praSTavyAH suhRdo budhAH 10002030c te ca pRSTA yathA brUyus tat kartavyaM tathA bhavet 10002031a te vayaM dhRtarASTraM ca gAndhArIM ca sametya ha 10002031c upapRcchAmahe gatvA viduraM ca mahAmatim 10002032a te pRSTAz ca vadeyur yac chreyo naH samanantaram 10002032c tad asmAbhiH punaH kAryam iti me naiSThikI matiH 10002033a anArambhAt tu kAryANAM nArthaH saMpadyate kva cit 10002033c kRte puruSakAre ca yeSAM kAryaM na sidhyati 10002033e daivenopahatAs te tu nAtra kAryA vicAraNA 10003001 saMjaya uvAca 10003001a kRpasya vacanaM zrutvA dharmArthasahitaM zubham 10003001c azvatthAmA mahArAja duHkhazokasamanvitaH 10003002a dahyamAnas tu zokena pradIptenAgninA yathA 10003002c krUraM manas tataH kRtvA tAv ubhau pratyabhASata 10003003a puruSe puruSe buddhiH sA sA bhavati zobhanA 10003003c tuSyanti ca pRthak sarve prajJayA te svayA svayA 10003004a sarvo hi manyate loka AtmAnaM buddhimattaram 10003004c sarvasyAtmA bahumataH sarvAtmAnaM prazaMsati 10003005a sarvasya hi svakA prajJA sAdhuvAde pratiSThitA 10003005c parabuddhiM ca nindanti svAM prazaMsanti cAsakRt 10003006a kAraNAntarayogena yoge yeSAM samA matiH 10003006c te 'nyonyena ca tuSyanti bahu manyanti cAsakRt 10003007a tasyaiva tu manuSyasya sA sA buddhis tadA tadA 10003007c kAlayogaviparyAsaM prApyAnyonyaM vipadyate 10003008a acintyatvAd dhi cittAnAM manuSyANAM vizeSataH 10003008c cittavaikalyam AsAdya sA sA buddhiH prajAyate 10003009a yathA hi vaidyaH kuzalo jJAtvA vyAdhiM yathAvidhi 10003009c bheSajaM kurute yogAt prazamArtham ihAbhibho 10003010a evaM kAryasya yogArthaM buddhiM kurvanti mAnavAH 10003010c prajJayA hi svayA yuktAs tAM ca nindanti mAnavAH 10003011a anyayA yauvane martyo buddhyA bhavati mohitaH 10003011c madhye 'nyayA jarAyAM tu so 'nyAM rocayate matim 10003012a vyasanaM vA punar ghoraM samRddhiM vApi tAdRzIm 10003012c avApya puruSo bhoja kurute buddhivaikRtam 10003013a ekasminn eva puruSe sA sA buddhis tadA tadA 10003013c bhavaty anityaprajJatvAt sA tasyaiva na rocate 10003014a nizcitya tu yathAprajJaM yAM matiM sAdhu pazyati 10003014c tasyAM prakurute bhAvaM sA tasyodyogakArikA 10003015a sarvo hi puruSo bhoja sAdhv etad iti nizcitaH 10003015c kartum Arabhate prIto maraNAdiSu karmasu 10003016a sarve hi yuktiM vijJAya prajJAM cApi svakAM narAH 10003016c ceSTante vividhAz ceSTA hitam ity eva jAnate 10003017a upajAtA vyasanajA yeyam adya matir mama 10003017c yuvayos tAM pravakSyAmi mama zokavinAzinIm 10003018a prajApatiH prajAH sRSTvA karma tAsu vidhAya ca 10003018c varNe varNe samAdhatta ekaikaM guNavattaram 10003019a brAhmaNe damam avyagraM kSatriye teja uttamam 10003019c dAkSyaM vaizye ca zUdre ca sarvavarNAnukUlatAm 10003020a adAnto brAhmaNo 'sAdhur nistejAH kSatriyo 'dhamaH 10003020c adakSo nindyate vaizyaH zUdraz ca pratikUlavAn 10003021a so 'smi jAtaH kule zreSThe brAhmaNAnAM supUjite 10003021c mandabhAgyatayAsmy etaM kSatradharmam anu SThitaH 10003022a kSatradharmaM viditvAhaM yadi brAhmaNy asaMzritam 10003022c prakuryAM sumahat karma na me tat sAdhu saMmatam 10003023a dhArayitvA dhanur divyaM divyAny astrANi cAhave 10003023c pitaraM nihataM dRSTvA kiM nu vakSyAmi saMsadi 10003024a so 'ham adya yathAkAmaM kSatradharmam upAsya tam 10003024c gantAsmi padavIM rAjJaH pituz cApi mahAdyuteH 10003025a adya svapsyanti pAJcAlA vizvastA jitakAzinaH 10003025c vimuktayugyakavacA harSeNa ca samanvitAH 10003025e vayaM jitA matAz caiSAM zrAntA vyAyam anena ca 10003026a teSAM nizi prasuptAnAM svasthAnAM zibire svake 10003026c avaskandaM kariSyAmi zibirasyAdya duSkaram 10003027a tAn avaskandya zibire pretabhUtAn vicetasaH 10003027c sUdayiSyAmi vikramya maghavAn iva dAnavAn 10003028a adya tAn sahitAn sarvAn dhRSTadyumnapurogamAn 10003028c sUdayiSyAmi vikramya kakSaM dIpta ivAnalaH 10003028e nihatya caiva pAJcAlAJ zAntiM labdhAsmi sattama 10003029a pAJcAleSu cariSyAmi sUdayann adya saMyuge 10003029c pinAkapANiH saMkruddhaH svayaM rudraH pazuSv iva 10003030a adyAhaM sarvapAJcAlAn nihatya ca nikRtya ca 10003030c ardayiSyAmi saMkruddho raNe pANDusutAMs tathA 10003031a adyAhaM sarvapAJcAlaiH kRtvA bhUmiM zarIriNIm 10003031c prahRtyaikaikazas tebhyo bhaviSyAmy anRNaH pituH 10003032a duryodhanasya karNasya bhISmasaindhavayor api 10003032c gamayiSyAmi pAJcAlAn padavIm adya durgamAm 10003033a adya pAJcAlarAjasya dhRSTadyumnasya vai nizi 10003033c virAtre pramathiSyAmi pazor iva ziro balAt 10003034a adya pAJcAlapANDUnAM zayitAn AtmajAn nizi 10003034c khaDgena nizitenAjau pramathiSyAmi gautama 10003035a adya pAJcAlasenAM tAM nihatya nizi sauptike 10003035c kRtakRtyaH sukhI caiva bhaviSyAmi mahAmate 10004001 kRpa uvAca 10004001a diSTyA te pratikartavye matir jAteyam acyuta 10004001c na tvA vArayituM zakto vajrapANir api svayam 10004002a anuyAsyAvahe tvAM tu prabhAte sahitAv ubhau 10004002c adya rAtrau vizramasva vimuktakavacadhvajaH 10004003a ahaM tvAm anuyAsyAmi kRtavarmA ca sAtvataH 10004003c parAn abhimukhaM yAntaM rathAv AsthAya daMzitau 10004004a AvAbhyAM sahitaH zatrUJ zvo 'si hantA samAgame 10004004c vikramya rathinAM zreSTha pAJcAlAn sapadAnugAn 10004005a zaktas tvam asi vikrAntuM vizramasva nizAm imAm 10004005c ciraM te jAgratas tAta svapa tAvan nizAm imAm 10004006a vizrAntaz ca vinidraz ca svasthacittaz ca mAnada 10004006c sametya samare zatrUn vadhiSyasi na saMzayaH 10004007a na hi tvA rathinAM zreSTha pragRhItavarAyudham 10004007c jetum utsahate kaz cid api deveSu pAvakiH 10004008a kRpeNa sahitaM yAntaM yuktaM ca kRtavarmaNA 10004008c ko drauNiM yudhi saMrabdhaM yodhayed api devarAT 10004009a te vayaM parivizrAntA vinidrA vigatajvarAH 10004009c prabhAtAyAM rajanyAM vai nihaniSyAma zAtravAn 10004010a tava hy astrANi divyAni mama caiva na saMzayaH 10004010c sAtvato 'pi maheSvAso nityaM yuddheSu kovidaH 10004011a te vayaM sahitAs tAta sarvAJ zatrUn samAgatAn 10004011c prasahya samare hatvA prItiM prApsyAma puSkalAm 10004011e vizramasva tvam avyagraH svapa cemAM nizAM sukham 10004012a ahaM ca kRtavarmA ca prayAntaM tvAM narottama 10004012c anuyAsyAva sahitau dhanvinau paratApinau 10004012e rathinaM tvarayA yAntaM rathAv AsthAya daMzitau 10004013a sa gatvA zibiraM teSAM nAma vizrAvya cAhave 10004013c tataH kartAsi zatrUNAM yudhyatAM kadanaM mahat 10004014a kRtvA ca kadanaM teSAM prabhAte vimale 'hani 10004014c viharasva yathA zakraH sUdayitvA mahAsurAn 10004015a tvaM hi zakto raNe jetuM pAJcAlAnAM varUthinIm 10004015c daityasenAm iva kruddhaH sarvadAnavasUdanaH 10004016a mayA tvAM sahitaM saMkhye guptaM ca kRtavarmaNA 10004016c na saheta vibhuH sAkSAd vajrapANir api svayam 10004017a na cAhaM samare tAta kRtavarmA tathaiva ca 10004017c anirjitya raNe pANDUn vyapayAsyAva karhi cit 10004018a hatvA ca samare kSudrAn pAJcAlAn pANDubhiH saha 10004018c nivartiSyAmahe sarve hatA vA svargagA vayam 10004019a sarvopAyaiH sahAyAs te prabhAte vayam eva hi 10004019c satyam etan mahAbAho prabravImi tavAnagha 10004020a evam uktas tato drauNir mAtulena hitaM vacaH 10004020c abravIn mAtulaM rAjan krodhAd udvRtya locane 10004021a Aturasya kuto nidrA narasyAmarSitasya ca 10004021c arthAMz cintayataz cApi kAmayAnasya vA punaH 10004022a tad idaM samanuprAptaM pazya me 'dya catuSTayam 10004022c yasya bhAgaz caturtho me svapnam ahnAya nAzayet 10004023a kiM nAma duHkhaM loke 'smin pitur vadham anusmaran 10004023c hRdayaM nirdahan me 'dya rAtryahAni na zAmyati 10004024a yathA ca nihataH pApaiH pitA mama vizeSataH 10004024c pratyakSam api te sarvaM tan me marmANi kRntati 10004025a kathaM hi mAdRzo loke muhUrtam api jIvati 10004025c droNo hateti yad vAcaH pAJcAlAnAM zRNomy aham 10004026a dRSTadyumnam ahatvAjau nAhaM jIvitum utsahe 10004026c sa me pitRvadhAd vadhyaH pAJcAlA ye ca saMgatAH 10004027a vilApo bhagnasakthasya yas tu rAjJo mayA zrutaH 10004027c sa punar hRdayaM kasya krUrasyApi na nirdahet 10004028a kasya hy akaruNasyApi netrAbhyAm azru nAvrajet 10004028c nRpater bhagnasakthasya zrutvA tAdRg vacaH punaH 10004029a yaz cAyaM mitrapakSo me mayi jIvati nirjitaH 10004029c zokaM me vardhayaty eSa vArivega ivArNavam 10004029e ekAgramanaso me 'dya kuto nidrA kutaH sukham 10004030a vAsudevArjunAbhyAM hi tAn ahaM parirakSitAn 10004030c aviSahyatamAn manye mahendreNApi mAtula 10004031a na cAsmi zakyaH saMyantum asmAt kAryAt kathaM cana 10004031c na taM pazyAmi loke 'smin yo mAM kAryAn nivartayet 10004031e iti me nizcitA buddhir eSA sAdhumatA ca me 10004032a vArttikaiH kathyamAnas tu mitrANAM me parAbhavaH 10004032c pANDavAnAM ca vijayo hRdayaM dahatIva me 10004033a ahaM tu kadanaM kRtvA zatrUNAm adya sauptike 10004033c tato vizramitA caiva svaptA ca vigatajvaraH 10005001 kRpa uvAca 10005001a zuzrUSur api durmedhAH puruSo 'niyatendriyaH 10005001c nAlaM vedayituM kRtsnau dharmArthAv iti me matiH 10005002a tathaiva tAvan medhAvI vinayaM yo na zikSati 10005002c na ca kiM cana jAnAti so 'pi dharmArthanizcayam 10005003a zuzrUSus tv eva medhAvI puruSo niyatendriyaH 10005003c jAnIyAd AgamAn sarvAn grAhyaM ca na virodhayet 10005004a aneyas tv avamAnI yo durAtmA pApapUruSaH 10005004c diSTam utsRjya kalyANaM karoti bahupApakam 10005005a nAthavantaM tu suhRdaH pratiSedhanti pAtakAt 10005005c nivartate tu lakSmIvAn nAlakSmIvAn nivartate 10005006a yathA hy uccAvacair vAkyaiH kSiptacitto niyamyate 10005006c tathaiva suhRdA zakyo nazakyas tv avasIdati 10005007a tathaiva suhRdaM prAjJaM kurvANaM karma pApakam 10005007c prAjJAH saMpratiSedhante yathAzakti punaH punaH 10005008a sa kalyANe matiM kRtvA niyamyAtmAnam AtmanA 10005008c kuru me vacanaM tAta yena pazcAn na tapyase 10005009a na vadhaH pUjyate loke suptAnAm iha dharmataH 10005009c tathaiva nyastazastrANAM vimuktarathavAjinAm 10005010a ye ca brUyus tavAsmIti ye ca syuH zaraNAgatAH 10005010c vimuktamUrdhajA ye ca ye cApi hatavAhanAH 10005011a adya svapsyanti pAJcAlA vimuktakavacA vibho 10005011c vizvastA rajanIM sarve pretA iva vicetasaH 10005012a yas teSAM tadavasthAnAM druhyeta puruSo 'nRjuH 10005012c vyaktaM sa narake majjed agAdhe vipule 'plave 10005013a sarvAstraviduSAM loke zreSThas tvam asi vizrutaH 10005013c na ca te jAtu loke 'smin susUkSmam api kilbiSam 10005014a tvaM punaH sUryasaMkAzaH zvobhUta udite ravau 10005014c prakAze sarvabhUtAnAM vijetA yudhi zAtravAn 10005015a asaMbhAvitarUpaM hi tvayi karma vigarhitam 10005015c zukle raktam iva nyastaM bhaved iti matir mama 10005016 azvatthAmovAca 10005016a evam etad yathAttha tvam anuzAsmIha mAtula 10005016c tais tu pUrvamayaM setuH zatadhA vidalIkRtaH 10005017a pratyakSaM bhUmipAlAnAM bhavatAM cApi saMnidhau 10005017c nyastazastro mama pitA dhRSTadyumnena pAtitaH 10005018a karNaz ca patite cakre rathasya rathinAM varaH 10005018c uttame vyasane sanno hato gANDIvadhanvanA 10005019a tathA zAMtanavo bhISmo nyastazastro nirAyudhaH 10005019c zikhaNDinaM puraskRtya hato gANDIvadhanvanA 10005020a bhUrizravA maheSvAsas tathA prAyagato raNe 10005020c krozatAM bhUmipAlAnAM yuyudhAnena pAtitaH 10005021a duryodhanaz ca bhImena sametya gadayA mRdhe 10005021c pazyatAM bhUmipAlAnAm adharmeNa nipAtitaH 10005022a ekAkI bahubhis tatra parivArya mahArathaiH 10005022c adharmeNa naravyAghro bhImasenena pAtitaH 10005023a vilApo bhagnasakthasya yo me rAjJaH parizrutaH 10005023c vArttikAnAM kathayatAM sa me marmANi kRntati 10005024a evam adhArmikAH pApAH pAJcAlA bhinnasetavaH 10005024c tAn evaM bhinnamaryAdAn kiM bhavAn na vigarhati 10005025a pitRhantqn ahaM hatvA pAJcAlAn nizi sauptike 10005025c kAmaM kITaH pataMgo vA janma prApya bhavAmi vai 10005026a tvare cAham anenAdya yad idaM me cikIrSitam 10005026c tasya me tvaramANasya kuto nidrA kutaH sukham 10005027a na sa jAtaH pumA&l loke kaz cin na ca bhaviSyati 10005027c yo me vyAvartayed etAM vadhe teSAM kRtAM matim 10005028 saMjaya uvAca 10005028a evam uktvA mahArAja droNaputraH pratApavAn 10005028c ekAnte yojayitvAzvAn prAyAd abhimukhaH parAn 10005029a tam abrUtAM mahAtmAnau bhojazAradvatAv ubhau 10005029c kim ayaM syandano yuktaH kiM ca kAryaM cikIrSitam 10005030a ekasArthaM prayAtau svas tvayA saha nararSabha 10005030c samaduHkhasukhau caiva nAvAM zaGkitum arhasi 10005031a azvatthAmA tu saMkruddhaH pitur vadham anusmaran 10005031c tAbhyAM tathyaM tadAcakhyau yad asyAtmacikIrSitam 10005032a hatvA zatasahasrANi yodhAnAM nizitaiH zaraiH 10005032c nyastazastro mama pitA dhRSTadyumnena pAtitaH 10005033a taM tathaiva haniSyAmi nyastavarmANam adya vai 10005033c putraM pAJcAlarAjasya pApaM pApena karmaNA 10005034a kathaM ca nihataH pApaH pAJcAlaH pazuvan mayA 10005034c zastrAhavajitAM lokAn prApnuyAd iti me matiH 10005035a kSipraM saMnaddhakavacau sakhaDgAv AttakArmukau 10005035c samAsthAya pratIkSetAM rathavaryau paraMtapau 10005036a ity uktvA ratham AsthAya prAyAd abhimukhaH parAn 10005036c tam anvagAt kRpo rAjan kRtavarmA ca sAtvataH 10005037a te prayAtA vyarocanta parAn abhimukhAs trayaH 10005037c hUyamAnA yathA yajJe samiddhA havyavAhanAH 10005038a yayuz ca zibiraM teSAM saMprasuptajanaM vibho 10005038c dvAradezaM tu saMprApya drauNis tasthau rathottame 10006001 dhRtarASTra uvAca 10006001a dvAradeze tato drauNim avasthitam avekSya tau 10006001c akurvatAM bhojakRpau kiM saMjaya vadasva me 10006002 saMjaya uvAca 10006002a kRtavarmANam Amantrya kRpaM ca sa mahAratham 10006002c drauNir manyuparItAtmA zibiradvAram Asadat 10006003a tatra bhUtaM mahAkAyaM candrArkasadRzadyutim 10006003c so 'pazyad dvAram AvRtya tiSThantaM lomaharSaNam 10006004a vasAnaM carma vaiyAghraM mahArudhiravisravam 10006004c kRSNAjinottarAsaGgaM nAgayajJopavItinam 10006005a bAhubhiH svAyataiH pInair nAnApraharaNodyataiH 10006005c baddhAGgadamahAsarpaM jvAlAmAlAkulAnanam 10006006a daMSTrAkarAlavadanaM vyAditAsyaM bhayAvaham 10006006c nayanAnAM sahasraiz ca vicitrair abhibhUSitam 10006007a naiva tasya vapuH zakyaM pravaktuM veSa eva vA 10006007c sarvathA tu tad AlakSya sphuTeyur api parvatAH 10006008a tasyAsyAn nAsikAbhyAM ca zravaNAbhyAM ca sarvazaH 10006008c tebhyaz cAkSisahasrebhyaH prAdurAsan mahArciSaH 10006009a tathA tejomarIcibhyaH zaGkhacakragadAdharAH 10006009c prAdurAsan hRSIkezAH zatazo 'tha sahasrazaH 10006010a tad atyadbhutam Alokya bhUtaM lokabhayaMkaram 10006010c drauNir avyathito divyair astravarSair avAkirat 10006011a drauNimuktAJ zarAMs tAMs tu tad bhUtaM mahad agrasat 10006011c udadher iva vAryoghAn pAvako vaDavAmukhaH 10006012a azvatthAmA tu saMprekSya tAJ zaraughAn nirarthakAn 10006012c rathazaktiM mumocAsmai dIptAm agnizikhAm iva 10006013a sA tadAhatya dIptAgrA rathazaktir azIryata 10006013c yugAnte sUryam Ahatya maholkeva divaz cyutA 10006014a atha hematsaruM divyaM khaDgam AkAzavarcasam 10006014c kozAt samudbabarhAzu bilAd dIptam ivoragam 10006015a tataH khaDgavaraM dhImAn bhUtAya prAhiNot tadA 10006015c sa tadAsAdya bhUtaM vai vilayaM tUlavad yayau 10006016a tataH sa kupito drauNir indraketunibhAM gadAm 10006016c jvalantIM prAhiNot tasmai bhUtaM tAm api cAgrasat 10006017a tataH sarvAyudhAbhAve vIkSamANas tatas tataH 10006017c apazyat kRtam AkAzam anAkAzaM janArdanaiH 10006018a tad adbhutatamaM dRSTvA droNaputro nirAyudhaH 10006018c abravId abhisaMtaptaH kRpavAkyam anusmaran 10006019a bruvatAm apriyaM pathyaM suhRdAM na zRNoti yaH 10006019c sa zocaty ApadaM prApya yathAham ativartya tau 10006020a zAstradRSTAn avadhyAn yaH samatItya jighAMsati 10006020c sa pathaH pracyuto dharmyAt kupathaM pratipadyate 10006021a gobrAhmaNanRpastrISu sakhyur mAtur guros tathA 10006021c vRddhabAlajaDAndheSu suptabhItotthiteSu ca 10006022a mattonmattapramatteSu na zastrANy upadhArayet 10006022c ity evaM gurubhiH pUrvam upadiSTaM nRNAM sadA 10006023a so 'ham utkramya panthAnaM zAstradRSTaM sanAtanam 10006023c amArgeNaivam Arabhya ghorAm Apadam AgataH 10006024a tAM cApadaM ghoratarAM pravadanti manISiNaH 10006024c yad udyamya mahat kRtyaM bhayAd api nivartate 10006025a azakyaM caiva kaH kartuM zaktaH zaktibalAd iha 10006025c na hi daivAd garIyo vai mAnuSaM karma kathyate 10006026a mAnuSaM kurvataH karma yadi daivAn na sidhyati 10006026c sa pathaH pracyuto dharmyAd vipadaM pratipadyate 10006027a pratighAtaM hy avijJAtaM pravadanti manISiNaH 10006027c yad Arabhya kriyAM kAM cid bhayAd iha nivartate 10006028a tad idaM duSpraNItena bhayaM mAM samupasthitam 10006028c na hi droNasutaH saMkhye nivarteta kathaM cana 10006029a idaM ca sumahad bhUtaM daivadaNDam ivodyatam 10006029c na caitad abhijAnAmi cintayann api sarvathA 10006030a dhruvaM yeyam adharme me pravRttA kaluSA matiH 10006030c tasyAH phalam idaM ghoraM pratighAtAya dRzyate 10006031a tad idaM daivavihitaM mama saMkhye nivartanam 10006031c nAnyatra daivAd udyantum iha zakyaM kathaM cana 10006032a so 'ham adya mahAdevaM prapadye zaraNaM prabhum 10006032c daivadaNDam imaM ghoraM sa hi me nAzayiSyati 10006033a kapardinaM prapadyAtha devadevam umApatim 10006033c kapAlamAlinaM rudraM bhaganetraharaM haram 10006034a sa hi devo 'tyagAd devAMs tapasA vikrameNa ca 10006034c tasmAc charaNam abhyeSye girizaM zUlapANinam 10007001 saMjaya uvAca 10007001a sa evaM cintayitvA tu droNaputro vizAM pate 10007001c avatIrya rathopasthAd dadhyau saMprayataH sthitaH 10007002 drauNir uvAca 10007002a ugraM sthANuM zivaM rudraM zarvam IzAnam Izvaram 10007002c girizaM varadaM devaM bhavaM bhAvanam avyayam 10007003a zitikaNTham ajaM zakraM krathaM kratuharaM haram 10007003c vizvarUpaM virUpAkSaM bahurUpam umApatim 10007004a zmazAnavAsinaM dRptaM mahAgaNapatiM prabhum 10007004c khaTvAGgadhAriNaM muNDaM jaTilaM brahmacAriNam 10007005a manasApy asucintyena duSkareNAlpacetasA 10007005c so 'ham AtmopahAreNa yakSye tripuraghAtinam 10007006a stutaM stutyaM stUyamAnam amoghaM carmavAsasam 10007006c vilohitaM nIlakaNTham apRktaM durnivAraNam 10007007a zukraM vizvasRjaM brahma brahmacAriNam eva ca 10007007c vratavantaM taponityam anantaM tapatAM gatim 10007008a bahurUpaM gaNAdhyakSaM tryakSaM pAriSadapriyam 10007008c gaNAdhyakSekSitamukhaM gaurIhRdayavallabham 10007009a kumArapitaraM piGgaM govRSottamavAhanam 10007009c tanuvAsasam atyugram umAbhUSaNatatparam 10007010a paraM parebhyaH paramaM paraM yasmAn na vidyate 10007010c iSvastrottamabhartAraM digantaM caiva dakSiNam 10007011a hiraNyakavacaM devaM candramaulivibhUSitam 10007011c prapadye zaraNaM devaM parameNa samAdhinA 10007012a imAM cApy ApadaM ghorAM tarAmy adya sudustarAm 10007012c sarvabhUtopahAreNa yakSye 'haM zucinA zucim 10007013a iti tasya vyavasitaM jJAtvA tyAgAtmakaM manaH 10007013c purastAt kAJcanI vediH prAdurAsIn mahAtmanaH 10007014a tasyAM vedyAM tadA rAjaMz citrabhAnur ajAyata 10007014c dyAM dizo vidizaH khaM ca jvAlAbhir abhipUrayan 10007015a dIptAsyanayanAz cAtra naikapAdazirobhujAH 10007015c dvipazailapratIkAzAH prAdurAsan mahAnanAH 10007016a zvavarAhoSTrarUpAz ca hayagomAyugomukhAH 10007016c RkSamArjAravadanA vyAghradvIpimukhAs tathA 10007017a kAkavaktrAH plavamukhAH zukavaktrAs tathaiva ca 10007017c mahAjagaravaktrAz ca haMsavaktrAH sitaprabhAH 10007018a dArvAghATamukhAz caiva cASavaktrAz ca bhArata 10007018c kUrmanakramukhAz caiva zizumAramukhAs tathA 10007019a mahAmakaravaktrAz ca timivaktrAs tathaiva ca 10007019c harivaktrAH krauJcamukhAH kapotebhamukhAs tathA 10007020a pArAvatamukhAz caiva madguvaktrAs tathaiva ca 10007020c pANikarNAH sahasrAkSAs tathaiva ca zatodarAH 10007021a nirmAMsAH kokavaktrAz ca zyenavaktrAz ca bhArata 10007021c tathaivAziraso rAjann RkSavaktrAz ca bhISaNAH 10007022a pradIptanetrajihvAz ca jvAlAvaktrAs tathaiva ca 10007022c meSavaktrAs tathaivAnye tathA chAgamukhA nRpa 10007023a zaGkhAbhAH zaGkhavaktrAz ca zaGkhakarNAs tathaiva ca 10007023c zaGkhamAlAparikarAH zaGkhadhvanisamasvanAH 10007024a jaTAdharAH paJcazikhAs tathA muNDAH kRzodarAH 10007024c caturdaMSTrAz caturjihvAH zaGkukarNAH kirITinaH 10007025a maulIdharAz ca rAjendra tathAkuJcitamUrdhajAH 10007025c uSNISiNo mukuTinaz cAruvaktrAH svalaMkRtAH 10007026a padmotpalApIDadharAs tathA kumudadhAriNaH 10007026c mAhAtmyena ca saMyuktAH zatazo 'tha sahasrazaH 10007027a zataghnIcakrahastAz ca tathA musalapANayaH 10007027c bhuzuNDIpAzahastAz ca gadAhastAz ca bhArata 10007028a pRSTheSu baddheSudhayaz citrabANA raNotkaTAH 10007028c sadhvajAH sapatAkAz ca saghaNTAH saparazvadhAH 10007029a mahApAzodyatakarAs tathA laguDapANayaH 10007029c sthUNAhastAH khaDgahastAH sarpocchritakirITinaH 10007029e mahAsarpAGgadadharAz citrAbharaNadhAriNaH 10007030a rajodhvastAH paGkadigdhAH sarve zuklAmbarasrajaH 10007030c nIlAGgAH kamalAGgAz ca muNDavaktrAs tathaiva ca 10007031a bherIzaGkhamRdaGgAMs te jharjharAnakagomukhAn 10007031c avAdayan pAriSadAH prahRSTAH kanakaprabhAH 10007032a gAyamAnAs tathaivAnye nRtyamAnAs tathApare 10007032c laGghayantaH plavantaz ca valgantaz ca mahAbalAH 10007033a dhAvanto javanAz caNDAH pavanoddhUtamUrdhajAH 10007033c mattA iva mahAnAgA vinadanto muhur muhuH 10007034a subhImA ghorarUpAz ca zUlapaTTizapANayaH 10007034c nAnAvirAgavasanAz citramAlyAnulepanAH 10007035a ratnacitrAGgadadharAH samudyatakarAs tathA 10007035c hantAro dviSatAM zUrAH prasahyAsahyavikramAH 10007036a pAtAro 'sRgvasAdyAnAM mAMsAntrakRtabhojanAH 10007036c cUDAlAH karNikAlAz ca prakRzAH piTharodarAH 10007037a atihrasvAtidIrghAz ca prabalAz cAtibhairavAH 10007037c vikaTAH kAlalamboSThA bRhacchephAsthipiNDikAH 10007038a mahArhanAnAmukuTA muNDAz ca jaTilAH pare 10007038c sArkendugrahanakSatrAM dyAM kuryur ye mahItale 10007039a utsaheraMz ca ye hantuM bhUtagrAmaM caturvidham 10007039c ye ca vItabhayA nityaM harasya bhrukuTIbhaTAH 10007040a kAmakArakarAH siddhAs trailokyasyezvarezvarAH 10007040c nityAnandapramuditA vAgIzA vItamatsarAH 10007041a prApyASTaguNam aizvaryaM ye na yAnti ca vismayam 10007041c yeSAM vismayate nityaM bhagavAn karmabhir haraH 10007042a manovAkkarmabhir bhaktair nityam ArAdhitaz ca yaiH 10007042c manovAkkarmabhir bhaktAn pAti putrAn ivaurasAn 10007043a pibanto 'sRgvasAs tv anye kruddhA brahmadviSAM sadA 10007043c caturviMzAtmakaM somaM ye pibanti ca nityadA 10007044a zrutena brahmacaryeNa tapasA ca damena ca 10007044c ye samArAdhya zUlAGkaM bhavasAyujyam AgatAH 10007045a yair AtmabhUtair bhagavAn pArvatyA ca mahezvaraH 10007045c saha bhUtagaNAn bhuGkte bhUtabhavyabhavatprabhuH 10007046a nAnAvicitrahasitakSveDitotkruSTagarjitaiH 10007046c saMnAdayantas te vizvam azvatthAmAnam abhyayuH 10007047a saMstuvanto mahAdevaM bhAH kurvANAH suvarcasaH 10007047c vivardhayiSavo drauNer mahimAnaM mahAtmanaH 10007048a jijJAsamAnAs tattejaH sauptikaM ca didRkSavaH 10007048c bhImograparighAlAtazUlapaTTizapANayaH 10007048e ghorarUpAH samAjagmur bhUtasaMghAH samantataH 10007049a janayeyur bhayaM ye sma trailokyasyApi darzanAt 10007049c tAn prekSamANo 'pi vyathAM na cakAra mahAbalaH 10007050a atha drauNir dhanuSpANir baddhagodhAGgulitravAn 10007050c svayam evAtmanAtmAnam upahAram upAharat 10007051a dhanUMSi samidhas tatra pavitrANi zitAH zarAH 10007051c havir Atmavataz cAtmA tasmin bhArata karmaNi 10007052a tataH saumyena mantreNa droNaputraH pratApavAn 10007052c upahAraM mahAmanyur athAtmAnam upAharat 10007053a taM rudraM raudrakarmANaM raudraiH karmabhir acyutam 10007053c abhiSTutya mahAtmAnam ity uvAca kRtAJjaliH 10007054a imam AtmAnam adyAhaM jAtam AGgirase kule 10007054c agnau juhomi bhagavan pratigRhNISva mAM balim 10007055a bhavadbhaktyA mahAdeva parameNa samAdhinA 10007055c asyAm Apadi vizvAtmann upAkurmi tavAgrataH 10007056a tvayi sarvANi bhUtAni sarvabhUteSu cAsi vai 10007056c guNAnAM hi pradhAnAnAm ekatvaM tvayi tiSThati 10007057a sarvabhUtAzaya vibho havirbhUtam upasthitam 10007057c pratigRhANa mAM deva yady azakyAH pare mayA 10007058a ity uktvA drauNir AsthAya tAM vedIM dIptapAvakAm 10007058c saMtyaktAtmA samAruhya kRSNavartmany upAvizat 10007059a tam UrdhvabAhuM nizceSTaM dRSTvA havir upasthitam 10007059c abravId bhagavAn sAkSAn mahAdevo hasann iva 10007060a satyazaucArjavatyAgais tapasA niyamena ca 10007060c kSAntyA bhaktyA ca dhRtyA ca buddhyA ca vacasA tathA 10007061a yathAvad aham ArAddhaH kRSNenAkliSTakarmaNA 10007061c tasmAd iSTatamaH kRSNAd anyo mama na vidyate 10007062a kurvatA tasya saMmAnaM tvAM ca jijJAsatA mayA 10007062c pAJcAlAH sahasA guptA mAyAz ca bahuzaH kRtAH 10007063a kRtas tasyaiSa saMmAnaH pAJcAlAn rakSatA mayA 10007063c abhibhUtAs tu kAlena naiSAm adyAsti jIvitam 10007064a evam uktvA maheSvAsaM bhagavAn Atmanas tanum 10007064c Aviveza dadau cAsmai vimalaM khaDgam uttamam 10007065a athAviSTo bhagavatA bhUyo jajvAla tejasA 10007065c varSmavAMz cAbhavad yuddhe devasRSTena tejasA 10007066a tam adRzyAni bhUtAni rakSAMsi ca samAdravan 10007066c abhitaH zatruzibiraM yAntaM sAkSAd ivezvaram 10008001 dhRtarASTra uvAca 10008001a tathA prayAte zibiraM droNaputre mahArathe 10008001c kaccit kRpaz ca bhojaz ca bhayArtau na nyavartatAm 10008002a kaccin na vAritau kSudrai rakSibhir nopalakSitau 10008002c asahyam iti vA matvA na nivRttau mahArathau 10008003a kaccit pramathya zibiraM hatvA somakapANDavAn 10008003c duryodhanasya padavIM gatau paramikAM raNe 10008004a pAJcAlair vA vinihatau kaccin nAsvapatAM kSitau 10008004c kaccit tAbhyAM kRtaM karma tan mamAcakSva saMjaya 10008005 saMjaya uvAca 10008005a tasmin prayAte zibiraM droNaputre mahAtmani 10008005c kRpaz ca kRtavarmA ca zibiradvAry atiSThatAm 10008006a azvatthAmA tu tau dRSTvA yatnavantau mahArathau 10008006c prahRSTaH zanakai rAjann idaM vacanam abravIt 10008007a yattau bhavantau paryAptau sarvakSatrasya nAzane 10008007c kiM punar yodhazeSasya prasuptasya vizeSataH 10008008a ahaM pravekSye zibiraM cariSyAmi ca kAlavat 10008008c yathA na kaz cid api me jIvan mucyeta mAnavaH 10008009a ity uktvA prAvizad drauNiH pArthAnAM zibiraM mahat 10008009c advAreNAbhyavaskandya vihAya bhayam AtmanaH 10008010a sa pravizya mahAbAhur uddezajJaz ca tasya ha 10008010c dhRSTadyumnasya nilayaM zanakair abhyupAgamat 10008011a te tu kRtvA mahat karma zrAntAz ca balavad raNe 10008011c prasuptA vai suvizvastAH svasainyaparivAritAH 10008012a atha pravizya tad vezma dhRSTadyumnasya bhArata 10008012c pAJcAlyaM zayane drauNir apazyat suptam antikAt 10008013a kSaumAvadAte mahati spardhyAstaraNasaMvRte 10008013c mAlyapravarasaMyukte dhUpaiz cUrNaiz ca vAsite 10008014a taM zayAnaM mahAtmAnaM visrabdham akutobhayam 10008014c prAbodhayata pAdena zayanasthaM mahIpate 10008015a sa buddhvA caraNasparzam utthAya raNadurmadaH 10008015c abhyajAnad ameyAtmA droNaputraM mahAratham 10008016a tam utpatantaM zayanAd azvatthAmA mahAbalaH 10008016c kezeSv Alambya pANibhyAM niSpipeSa mahItale 10008017a sa balAt tena niSpiSTaH sAdhvasena ca bhArata 10008017c nidrayA caiva pAJcAlyo nAzakac ceSTituM tadA 10008018a tam Akramya tadA rAjan kaNThe corasi cobhayoH 10008018c nadantaM visphurantaM ca pazumAram amArayat 10008019a tudan nakhais tu sa drauNiM nAtivyaktam udAharat 10008019c AcAryaputra zastreNa jahi mA mA ciraM kRthAH 10008019e tvatkRte sukRtA&l lokAn gaccheyaM dvipadAM vara 10008020a tasyAvyaktAM tu tAM vAcaM saMzrutya drauNir abravIt 10008020c AcAryaghAtinAM lokA na santi kulapAMsana 10008020e tasmAc chastreNa nidhanaM na tvam arhasi durmate 10008021a evaM bruvANas taM vIraM siMho mattam iva dvipam 10008021c marmasv abhyavadhIt kruddhaH pAdASThIlaiH sudAruNaiH 10008022a tasya vIrasya zabdena mAryamANasya vezmani 10008022c abudhyanta mahArAja striyo ye cAsya rakSiNaH 10008023a te dRSTvA varSmavantaM tam atimAnuSavikramam 10008023c bhUtam eva vyavasyanto na sma pravyAharan bhayAt 10008024a taM tu tenAbhyupAyena gamayitvA yamakSayam 10008024c adhyatiSThat sa tejasvI rathaM prApya sudarzanam 10008025a sa tasya bhavanAd rAjan niSkramyAnAdayan dizaH 10008025c rathena zibiraM prAyAj jighAMsur dviSato balI 10008026a apakrAnte tatas tasmin droNaputre mahArathe 10008026c saha tai rakSibhiH sarvaiH praNedur yoSitas tadA 10008027a rAjAnaM nihataM dRSTvA bhRzaM zokaparAyaNAH 10008027c vyAkrozan kSatriyAH sarve dhRSTadyumnasya bhArata 10008028a tAsAM tu tena zabdena samIpe kSatriyarSabhAH 10008028c kSipraM ca samanahyanta kim etad iti cAbruvan 10008029a striyas tu rAjan vitrastA bhAradvAjaM nirIkSya tam 10008029c abruvan dInakaNThena kSipram Adravateti vai 10008030a rAkSaso vA manuSyo vA nainaM jAnImahe vayam 10008030c hatvA pAJcAlarAjaM yo ratham Aruhya tiSThati 10008031a tatas te yodhamukhyAs taM sahasA paryavArayan 10008031c sa tAn ApatataH sarvAn rudrAstreNa vyapothayat 10008032a dhRSTadyumnaM ca hatvA sa tAMz caivAsya padAnugAn 10008032c apazyac chayane suptam uttamaujasam antike 10008033a tam apy Akramya pAdena kaNThe corasi caujasA 10008033c tathaiva mArayAm Asa vinardantam ariMdamam 10008034a yudhAmanyus tu saMprApto mattvA taM rakSasA hatam 10008034c gadAm udyamya vegena hRdi drauNim atADayat 10008035a tam abhidrutya jagrAha kSitau cainam apAtayat 10008035c visphurantaM ca pazuvat tathaivainam amArayat 10008036a tathA sa vIro hatvA taM tato 'nyAn samupAdravat 10008036c saMsuptAn eva rAjendra tatra tatra mahArathAn 10008036e sphurato vepamAnAMz ca zamiteva pazUn makhe 10008037a tato nistriMzam AdAya jaghAnAnyAn pRthagjanAn 10008037c bhAgazo vicaran mArgAn asiyuddhavizAradaH 10008038a tathaiva gulme saMprekSya zayAnAn madhyagaulmikAn 10008038c zrAntAn nyastAyudhAn sarvAn kSaNenaiva vyapothayat 10008039a yodhAn azvAn dvipAMz caiva prAcchinat sa varAsinA 10008039c rudhirokSitasarvAGgaH kAlasRSTa ivAntakaH 10008040a visphuradbhiz ca tair drauNir nistriMzasyodyamena ca 10008040c AkSepeNa tathaivAses tridhA raktokSito 'bhavat 10008041a tasya lohitasiktasya dIptakhaDgasya yudhyataH 10008041c amAnuSa ivAkAro babhau paramabhISaNaH 10008042a ye tv ajAgrata kauravya te 'pi zabdena mohitAH 10008042c nirIkSyamANA anyonyaM drauNiM dRSTvA pravivyathuH 10008043a tad rUpaM tasya te dRSTvA kSatriyAH zatrukarzanAH 10008043c rAkSasaM manyamAnAs taM nayanAni nyamIlayan 10008044a sa ghorarUpo vyacarat kAlavac chibire tataH 10008044c apazyad draupadIputrAn avaziSTAMz ca somakAn 10008045a tena zabdena vitrastA dhanurhastA mahArathAH 10008045c dhRSTadyumnaM hataM zrutvA draupadeyA vizAM pate 10008045e avAkiraJ zaravrAtair bhAradvAjam abhItavat 10008046a tatas tena ninAdena saMprabuddhAH prabhadrakAH 10008046c zilImukhaiH zikhaNDI ca droNaputraM samArdayan 10008047a bhAradvAjas tu tAn dRSTvA zaravarSANi varSataH 10008047c nanAda balavan nAdaM jighAMsus tAn sudurjayAn 10008048a tataH paramasaMkruddhaH pitur vadham anusmaran 10008048c avaruhya rathopasthAt tvaramANo 'bhidudruve 10008049a sahasracandraM vipulaM gRhItvA carma saMyuge 10008049c khaDgaM ca vipulaM divyaM jAtarUpapariSkRtam 10008049e draupadeyAn abhidrutya khaDgena vyacarad balI 10008050a tataH sa narazArdUlaH prativindhyaM tam Ahave 10008050c kukSideze 'vadhId rAjan sa hato nyapatad bhuvi 10008051a prAsena viddhvA drauNiM tu sutasomaH pratApavAn 10008051c punaz cAsiM samudyamya droNaputram upAdravat 10008052a sutasomasya sAsiM tu bAhuM chittvA nararSabhaH 10008052c punar abhyahanat pArzve sa bhinnahRdayo 'patat 10008053a nAkulis tu zatAnIko rathacakreNa vIryavAn 10008053c dorbhyAm utkSipya vegena vakSasy enam atADayat 10008054a atADayac chatAnIkaM muktacakraM dvijas tu saH 10008054c sa vihvalo yayau bhUmiM tato 'syApAharac chiraH 10008055a zrutakarmA tu parighaM gRhItvA samatADayat 10008055c abhidrutya tato drauNiM savye sa phalake bhRzam 10008056a sa tu taM zrutakarmANam Asye jaghne varAsinA 10008056c sa hato nyapatad bhUmau vimUDho vikRtAnanaH 10008057a tena zabdena vIras tu zrutakIrtir mahAdhanuH 10008057c azvatthAmAnam AsAdya zaravarSair avAkirat 10008058a tasyApi zaravarSANi carmaNA prativArya saH 10008058c sakuNDalaM ziraH kAyAd bhrAjamAnam apAharat 10008059a tato bhISmanihantA taM saha sarvaiH prabhadrakaiH 10008059c ahanat sarvato vIraM nAnApraharaNair balI 10008059e zilImukhena cApy enaM bhruvor madhye samArdayat 10008060a sa tu krodhasamAviSTo droNaputro mahAbalaH 10008060c zikhaNDinaM samAsAdya dvidhA ciccheda so 'sinA 10008061a zikhaNDinaM tato hatvA krodhAviSTaH paraMtapaH 10008061c prabhadrakagaNAn sarvAn abhidudrAva vegavAn 10008061e yac ca ziSTaM virATasya balaM tac ca samAdravat 10008062a drupadasya ca putrANAM pautrANAM suhRdAm api 10008062c cakAra kadanaM ghoraM dRSTvA dRSTvA mahAbalaH 10008063a anyAn anyAMz ca puruSAn abhisRtyAbhisRtya ca 10008063c nyakRntad asinA drauNir asimArgavizAradaH 10008064a kAlIM raktAsyanayanAM raktamAlyAnulepanAm 10008064c raktAmbaradharAm ekAM pAzahastAM zikhaNDinIm 10008065a dadRzuH kAlarAtriM te smayamAnAm avasthitAm 10008065c narAzvakuJjarAn pAzair baddhvA ghoraiH pratasthuSIm 10008065e harantIM vividhAn pretAn pAzabaddhAn vimUrdhajAn 10008066a svapne suptAn nayantIM tAM rAtriSv anyAsu mAriSa 10008066c dadRzur yodhamukhyAs te ghnantaM drauNiM ca nityadA 10008067a yataH pravRttaH saMgrAmaH kurupANDavasenayoH 10008067c tataH prabhRti tAM kRtyAm apazyan drauNim eva ca 10008068a tAMs tu daivahatAn pUrvaM pazcAd drauNir nyapAtayat 10008068c trAsayan sarvabhUtAni vinadan bhairavAn ravAn 10008069a tad anusmRtya te vIrA darzanaM paurvakAlikam 10008069c idaM tad ity amanyanta daivenopanipIDitAH 10008070a tatas tena ninAdena pratyabudhyanta dhanvinaH 10008070c zibire pANDaveyAnAM zatazo 'tha sahasrazaH 10008071a so 'cchinat kasya cit pAdau jaghanaM caiva kasya cit 10008071c kAMz cid bibheda pArzveSu kAlasRSTa ivAntakaH 10008072a atyugrapratipiSTaiz ca nadadbhiz ca bhRzAturaiH 10008072c gajAzvamathitaiz cAnyair mahI kIrNAbhavat prabho 10008073a krozatAM kim idaM ko 'yaM kiM zabdaH kiM nu kiM kRtam 10008073c evaM teSAM tadA drauNir antakaH samapadyata 10008074a apetazastrasaMnAhAn saMrabdhAn pANDusRJjayAn 10008074c prAhiNon mRtyulokAya drauNiH praharatAM varaH 10008075a tatas tacchastravitrastA utpatanto bhayAturAH 10008075c nidrAndhA naSTasaMjJAz ca tatra tatra nililyire 10008076a UrustambhagRhItAz ca kazmalAbhihataujasaH 10008076c vinadanto bhRzaM trastAH saMnyapeSan parasparam 10008077a tato rathaM punar drauNir Asthito bhImanisvanam 10008077c dhanuSpANiH zarair anyAn preSayad vai yamakSayam 10008078a punar utpatataH kAMz cid dUrAd api narottamAn 10008078c zUrAn saMpatataz cAnyAn kAlarAtryai nyavedayat 10008079a tathaiva syandanAgreNa pramathan sa vidhAvati 10008079c zaravarSaiz ca vividhair avarSac chAtravAMs tataH 10008080a punaz ca suvicitreNa zatacandreNa carmaNA 10008080c tena cAkAzavarNena tadAcarata so 'sinA 10008081a tathA sa zibiraM teSAM drauNir AhavadurmadaH 10008081c vyakSobhayata rAjendra mahAhradam iva dvipaH 10008082a utpetus tena zabdena yodhA rAjan vicetasaH 10008082c nidrArtAz ca bhayArtAz ca vyadhAvanta tatas tataH 10008083a visvaraM cukruzuz cAnye bahvabaddhaM tathAvadan 10008083c na ca sma pratipadyante zastrANi vasanAni ca 10008084a vimuktakezAz cApy anye nAbhyajAnan parasparam 10008084c utpatantaH pare bhItAH ke cit tatra tathAbhraman 10008084e purISam asRjan ke cit ke cin mUtraM prasusruvuH 10008085a bandhanAni ca rAjendra saMchidya turagA dvipAH 10008085c samaM paryapataMz cAnye kurvanto mahad Akulam 10008086a tatra ke cin narA bhItA vyalIyanta mahItale 10008086c tathaiva tAn nipatitAn apiMSan gajavAjinaH 10008087a tasmiMs tathA vartamAne rakSAMsi puruSarSabha 10008087c tRptAni vyanadann uccair mudA bharatasattama 10008088a sa zabdaH prerito rAjan bhUtasaMghair mudA yutaiH 10008088c apUrayad dizaH sarvA divaM cApi mahAsvanaH 10008089a teSAm ArtasvaraM zrutvA vitrastA gajavAjinaH 10008089c muktAH paryapatan rAjan mRdnantaH zibire janam 10008090a tais tatra paridhAvadbhiz caraNodIritaM rajaH 10008090c akaroc chibire teSAM rajanyAM dviguNaM tamaH 10008091a tasmiMs tamasi saMjAte pramUDhAH sarvato janAH 10008091c nAjAnan pitaraH putrAn bhrAtqn bhrAtara eva ca 10008092a gajA gajAn atikramya nirmanuSyA hayA hayAn 10008092c atADayaMs tathAbhaJjaMs tathAmRdnaMz ca bhArata 10008093a te bhagnAH prapatantaz ca nighnantaz ca parasparam 10008093c nyapAtayanta ca parAn pAtayitvA tathApiSan 10008094a vicetasaH sanidrAz ca tamasA cAvRtA narAH 10008094c jaghnuH svAn eva tatrAtha kAlenAbhipracoditAH 10008095a tyaktvA dvArANi ca dvAHsthAs tathA gulmAMz ca gaulmikAH 10008095c prAdravanta yathAzakti kAMdizIkA vicetasaH 10008096a vipranaSTAz ca te 'nyonyaM nAjAnanta tadA vibho 10008096c krozantas tAta putreti daivopahatacetasaH 10008097a palAyatAM dizas teSAM svAn apy utsRjya bAndhavAn 10008097c gotranAmabhir anyonyam Akrandanta tato janAH 10008098a hAhAkAraM ca kurvANAH pRthivyAM zerate pare 10008098c tAn buddhvA raNamatto 'sau droNaputro vyapothayat 10008099a tatrApare vadhyamAnA muhur muhur acetasaH 10008099c zibirAn niSpatanti sma kSatriyA bhayapIDitAH 10008100a tAMs tu niSpatatas trastAJ zibirAJ jIvitaiSiNaH 10008100c kRtavarmA kRpaz caiva dvAradeze nijaghnatuH 10008101a vizastrayantrakavacAn muktakezAn kRtAJjalIn 10008101c vepamAnAn kSitau bhItAn naiva kAMz cid amuJcatAm 10008102a nAmucyata tayoH kaz cin niSkrAntaH zibirAd bahiH 10008102c kRpasya ca mahArAja hArdikyasya ca durmateH 10008103a bhUyaz caiva cikIrSantau droNaputrasya tau priyam 10008103c triSu dezeSu dadatuH zibirasya hutAzanam 10008104a tataH prakAze zibire khaDgena pitRnandanaH 10008104c azvatthAmA mahArAja vyacarat kRtahastavat 10008105a kAMz cid Apatato vIrAn aparAMz ca pradhAvataH 10008105c vyayojayata khaDgena prANair dvijavaro narAn 10008106a kAMz cid yodhAn sa khaDgena madhye saMchidya vIryavAn 10008106c apAtayad droNasutaH saMrabdhas tilakANDavat 10008107a vinadadbhir bhRzAyastair narAzvadviradottamaiH 10008107c patitair abhavat kIrNA medinI bharatarSabha 10008108a mAnuSANAM sahasreSu hateSu patiteSu ca 10008108c udatiSThan kabandhAni bahUny utthAya cApatan 10008109a sAyudhAn sAGgadAn bAhUn nicakarta zirAMsi ca 10008109c hastihastopamAn UrUn hastAn pAdAMz ca bhArata 10008110a pRSThacchinnAJ zirazchinnAn pArzvacchinnAMs tathAparAn 10008110c samAsAdyAkarod drauNiH kAMz cic cApi parAGmukhAn 10008111a madhyakAyAn narAn anyAMz cicchedAnyAMz ca karNataH 10008111c aMsadeze nihatyAnyAn kAye prAvezayac chiraH 10008112a evaM vicaratas tasya nighnataH subahUn narAn 10008112c tamasA rajanI ghorA babhau dAruNadarzanA 10008113a kiMcitprANaiz ca puruSair hataiz cAnyaiH sahasrazaH 10008113c bahunA ca gajAzvena bhUr abhUd bhImadarzanA 10008114a yakSarakSaHsamAkIrNe rathAzvadvipadAruNe 10008114c kruddhena droNaputreNa saMchinnAH prApatan bhuvi 10008115a mAtqr anye pitqn anye bhrAtqn anye vicukruzuH 10008115c ke cid Ucur na tat kruddhair dhArtarASTraiH kRtaM raNe 10008116a yat kRtaM naH prasuptAnAM rakSobhiH krUrakarmabhiH 10008116c asAMnidhyAd dhi pArthAnAm idaM naH kadanaM kRtam 10008117a na devAsuragandharvair na yakSair na ca rAkSasaiH 10008117c zakyo vijetuM kaunteyo goptA yasya janArdanaH 10008118a brahmaNyaH satyavAg dAntaH sarvabhUtAnukampakaH 10008118c na ca suptaM pramattaM vA nyastazastraM kRtAJjalim 10008118e dhAvantaM muktakezaM vA hanti pArtho dhanaMjayaH 10008119a tad idaM naH kRtaM ghoraM rakSobhiH krUrakarmabhiH 10008119c iti lAlapyamAnAH sma zerate bahavo janAH 10008120a stanatAM ca manuSyANAm apareSAM ca kUjatAm 10008120c tato muhUrtAt prAzAmyat sa zabdas tumulo mahAn 10008121a zoNitavyatiSiktAyAM vasudhAyAM ca bhUmipa 10008121c tad rajas tumulaM ghoraM kSaNenAntaradhIyata 10008122a saMveSTamAnAn udvignAn nirutsAhAn sahasrazaH 10008122c nyapAtayan narAn kruddhaH pazUn pazupatir yathA 10008123a anyonyaM saMpariSvajya zayAnAn dravato 'parAn 10008123c saMlInAn yudhyamAnAMz ca sarvAn drauNir apothayat 10008124a dahyamAnA hutAzena vadhyamAnAz ca tena te 10008124c parasparaM tadA yodhA anayan yamasAdanam 10008125a tasyA rajanyAs tv ardhena pANDavAnAM mahad balam 10008125c gamayAm Asa rAjendra drauNir yamanivezanam 10008126a nizAcarANAM sattvAnAM sa rAtrir harSavardhinI 10008126c AsIn naragajAzvAnAM raudrI kSayakarI bhRzam 10008127a tatrAdRzyanta rakSAMsi pizAcAz ca pRthagvidhAH 10008127c khAdanto naramAMsAni pibantaH zoNitAni ca 10008128a karAlAH piGgalA raudrAH zailadantA rajasvalAH 10008128c jaTilA dIrghasakthAz ca paJcapAdA mahodarAH 10008129a pazcAdaGgulayo rUkSA virUpA bhairavasvanAH 10008129c ghaTajAnavo 'tihrasvAz ca nIlakaNThA vibhISaNAH 10008130a saputradArAH sukrUrA durdarzanasunirghRNAH 10008130c vividhAni ca rUpANi tatrAdRzyanta rakSasAm 10008131a pItvA ca zoNitaM hRSTAH prAnRtyan gaNazo 'pare 10008131c idaM varam idaM medhyam idaM svAdv iti cAbruvan 10008132a medomajjAsthiraktAnAM vasAnAM ca bhRzAzitAH 10008132c paramAMsAni khAdantaH kravyAdA mAMsajIvinaH 10008133a vasAM cApy apare pItvA paryadhAvan vikukSilAH 10008133c nAnAvaktrAs tathA raudrAH kravyAdAH pizitAzinaH 10008134a ayutAni ca tatrAsan prayutAny arbudAni ca 10008134c rakSasAM ghorarUpANAM mahatAM krUrakarmaNAm 10008135a muditAnAM vitRptAnAM tasmin mahati vaizase 10008135c sametAni bahUny Asan bhUtAni ca janAdhipa 10008136a pratyUSakAle zibirAt pratigantum iyeSa saH 10008136c nRzoNitAvasiktasya drauNer AsId asitsaruH 10008136e pANinA saha saMzliSTa ekIbhUta iva prabho 10008137a sa niHzeSAn arIn kRtvA virarAja janakSaye 10008137c yugAnte sarvabhUtAni bhasma kRtveva pAvakaH 10008138a yathApratijJaM tat karma kRtvA drauNAyaniH prabho 10008138c durgamAM padavIM kRtvA pitur AsId gatajvaraH 10008139a yathaiva saMsuptajane zibire prAvizan nizi 10008139c tathaiva hatvA niHzabde nizcakrAma nararSabhaH 10008140a niSkramya zibirAt tasmAt tAbhyAM saMgamya vIryavAn 10008140c Acakhyau karma tat sarvaM hRSTaH saMharSayan vibho 10008141a tAv apy Acakhyatus tasmai priyaM priyakarau tadA 10008141c pAJcAlAn sRJjayAMz caiva vinikRttAn sahasrazaH 10008141e prItyA coccair udakrozaMs tathaivAsphoTayaMs talAn 10008142a evaMvidhA hi sA rAtriH somakAnAM janakSaye 10008142c prasuptAnAM pramattAnAm AsIt subhRzadAruNA 10008143a asaMzayaM hi kAlasya paryAyo duratikramaH 10008143c tAdRzA nihatA yatra kRtvAsmAkaM janakSayam 10008144 dhRtarASTra uvAca 10008144a prAg eva sumahat karma drauNir etan mahArathaH 10008144c nAkarod IdRzaM kasmAn matputravijaye dhRtaH 10008145a atha kasmAd dhate kSatre karmedaM kRtavAn asau 10008145c droNaputro maheSvAsas tan me zaMsitum arhasi 10008146 saMjaya uvAca 10008146a teSAM nUnaM bhayAn nAsau kRtavAn kurunandana 10008146c asAMnidhyAd dhi pArthAnAM kezavasya ca dhImataH 10008147a sAtyakez cApi karmedaM droNaputreNa sAdhitam 10008147c na hi teSAM samakSaM tAn hanyAd api marutpatiH 10008148a etad IdRzakaM vRttaM rAjan suptajane vibho 10008148c tato janakSayaM kRtvA pANDavAnAM mahAtyayam 10008148e diSTyA diSTyeti cAnyonyaM sametyocur mahArathAH 10008149a paryaSvajat tato drauNis tAbhyAM ca pratinanditaH 10008149c idaM harSAc ca sumahad Adade vAkyam uttamam 10008150a pAJcAlA nihatAH sarve draupadeyAz ca sarvazaH 10008150c somakA matsyazeSAz ca sarve vinihatA mayA 10008151a idAnIM kRtakRtyAH sma yAma tatraiva mAciram 10008151c yadi jIvati no rAjA tasmai zaMsAmahe priyam 10009001 saMjaya uvAca 10009001a te hatvA sarvapAJcAlAn draupadeyAMz ca sarvazaH 10009001c agacchan sahitAs tatra yatra duryodhano hataH 10009002a gatvA cainam apazyaMs te kiMcitprANaM narAdhipam 10009002c tato rathebhyaH praskandya parivavrus tavAtmajam 10009003a taM bhagnasakthaM rAjendra kRcchraprANam acetasam 10009003c vamantaM rudhiraM vaktrAd apazyan vasudhAtale 10009004a vRtaM samantAd bahubhiH zvApadair ghoradarzanaiH 10009004c zAlAvRkagaNaiz caiva bhakSayiSyadbhir antikAt 10009005a nivArayantaM kRcchrAt tAJ zvApadAn saMcikhAdiSUn 10009005c viveSTamAnaM mahyAM ca subhRzaM gADhavedanam 10009006a taM zayAnaM mahAtmAnaM bhUmau svarudhirokSitam 10009006c hataziSTAs trayo vIrAH zokArtAH paryavArayan 10009006e azvatthAmA kRpaz caiva kRtavarmA ca sAtvataH 10009007a tais tribhiH zoNitAdigdhair niHzvasadbhir mahArathaiH 10009007c zuzubhe saMvRto rAjA vedI tribhir ivAgnibhiH 10009008a te taM zayAnaM saMprekSya rAjAnam atathocitam 10009008c aviSahyena duHkhena tatas te rurudus trayaH 10009009a tatas te rudhiraM hastair mukhAn nirmRjya tasya ha 10009009c raNe rAjJaH zayAnasya kRpaNaM paryadevayan 10009010 kRpa uvAca 10009010a na daivasyAtibhAro 'sti yad ayaM rudhirokSitaH 10009010c ekAdazacamUbhartA zete duryodhano hataH 10009011a pazya cAmIkarAbhasya cAmIkaravibhUSitAm 10009011c gadAM gadApriyasyemAM samIpe patitAM bhuvi 10009012a iyam enaM gadA zUraM na jahAti raNe raNe 10009012c svargAyApi vrajantaM hi na jahAti yazasvinam 10009013a pazyemAM saha vIreNa jAmbUnadavibhUSitAm 10009013c zayAnAM zayane dharme bhAryAM prItimatIm iva 10009014a yo vai mUrdhAvasiktAnAm agre yAtaH paraMtapaH 10009014c sa hato grasate pAMsUn pazya kAlasya paryayam 10009015a yenAjau nihatA bhUmAv azerata purA dviSaH 10009015c sa bhUmau nihataH zete kururAjaH parair ayam 10009016a bhayAn namanti rAjAno yasya sma zatasaMghazaH 10009016c sa vIrazayane zete kravyAdbhiH parivAritaH 10009017a upAsata nRpAH pUrvam arthahetor yam Izvaram 10009017c dhik sadyo nihataH zete pazya kAlasya paryayam 10009018 saMjaya uvAca 10009018a taM zayAnaM nRpazreSThaM tato bharatasattama 10009018c azvatthAmA samAlokya karuNaM paryadevayat 10009019a Ahus tvAM rAjazArdUla mukhyaM sarvadhanuSmatAm 10009019c dhanAdhyakSopamaM yuddhe ziSyaM saMkarSaNasya ha 10009020a kathaM vivaram adrAkSId bhImasenas tavAnagha 10009020c balinaH kRtino nityaM sa ca pApAtmavAn nRpa 10009021a kAlo nUnaM mahArAja loke 'smin balavattaraH 10009021c pazyAmo nihataM tvAM ced bhImasenena saMyuge 10009022a kathaM tvAM sarvadharmajJaM kSudraH pApo vRkodaraH 10009022c nikRtyA hatavAn mando nUnaM kAlo duratyayaH 10009023a dharmayuddhe hy adharmeNa samAhUyaujasA mRdhe 10009023c gadayA bhImasenena nirbhinne sakthinI tava 10009024a adharmeNa hatasyAjau mRdyamAnaM padA ziraH 10009024c yad upekSitavAn kSudro dhik tam astu yudhiSThiram 10009025a yuddheSv apavadiSyanti yodhA nUnaM vRkodaram 10009025c yAvat sthAsyanti bhUtAni nikRtyA hy asi pAtitaH 10009026a nanu rAmo 'bravId rAjaMs tvAM sadA yadunandanaH 10009026c duryodhanasamo nAsti gadayA iti vIryavAn 10009027a zlAghate tvAM hi vArSNeyo rAjan saMsatsu bhArata 10009027c suziSyo mama kauravyo gadAyuddha iti prabho 10009028a yAM gatiM kSatriyasyAhuH prazastAM paramarSayaH 10009028c hatasyAbhimukhasyAjau prAptas tvam asi tAM gatim 10009029a duryodhana na zocAmi tvAm ahaM puruSarSabha 10009029c hataputrAM tu zocAmi gAndhArIM pitaraM ca te 10009029e bhikSukau vicariSyete zocantau pRthivIm imAm 10009030a dhig astu kRSNaM vArSNeyam arjunaM cApi durmatim 10009030c dharmajJamAninau yau tvAM vadhyamAnam upekSatAm 10009031a pANDavAz cApi te sarve kiM vakSyanti narAdhipAn 10009031c kathaM duryodhano 'smAbhir hata ity anapatrapAH 10009032a dhanyas tvam asi gAndhAre yas tvam Ayodhane hataH 10009032c prayAto 'bhimukhaH zatrUn dharmeNa puruSarSabha 10009033a hataputrA hi gAndhArI nihatajJAtibAndhavA 10009033c prajJAcakSuz ca durdharSaH kAM gatiM pratipatsyate 10009034a dhig astu kRtavarmANaM mAM kRpaM ca mahAratham 10009034c ye vayaM na gatAH svargaM tvAM puraskRtya pArthivam 10009035a dAtAraM sarvakAmAnAM rakSitAraM prajAhitam 10009035c yad vayaM nAnugacchAmas tvAM dhig asmAn narAdhamAn 10009036a kRpasya tava vIryeNa mama caiva pituz ca me 10009036c sabhRtyAnAM naravyAghra ratnavanti gRhANi ca 10009037a bhavatprasAdAd asmAbhiH samitraiH sahabAndhavaiH 10009037c avAptAH kratavo mukhyA bahavo bhUridakSiNAH 10009038a kutaz cApIdRzaM sArtham upalapsyAmahe vayam 10009038c yAdRzena puraskRtya tvaM gataH sarvapArthivAn 10009039a vayam eva trayo rAjan gacchantaM paramAM gatim 10009039c yad vai tvAM nAnugacchAmas tena tapsyAmahe vayam 10009040a tvatsvargahInA hInArthAH smarantaH sukRtasya te 10009040c kiM nAma tad bhavet karma yena tvAnuvrajema vai 10009041a duHkhaM nUnaM kuruzreSTha cariSyAmo mahIm imAm 10009041c hInAnAM nas tvayA rAjan kutaH zAntiH kutaH sukham 10009042a gatvaitAMs tu mahArAja sametya tvaM mahArathAn 10009042c yathAzreSThaM yathAjyeSThaM pUjayer vacanAn mama 10009043a AcAryaM pUjayitvA ca ketuM sarvadhanuSmatAm 10009043c hataM mayAdya zaMsethA dhRSTadyumnaM narAdhipa 10009044a pariSvajethA rAjAnaM bAhlikaM sumahAratham 10009044c saindhavaM somadattaM ca bhUrizravasam eva ca 10009045a tathA pUrvagatAn anyAn svargaM pArthivasattamAn 10009045c asmad vAkyAt pariSvajya pRcchethAs tvam anAmayam 10009046a ity evam uktvA rAjAnaM bhagnasaktham acetasam 10009046c azvatthAmA samudvIkSya punar vacanam abravIt 10009047a duryodhana jIvasi ced vAcaM zrotrasukhAM zRNu 10009047c sapta pANDavataH zeSA dhArtarASTrAs trayo vayam 10009048a te caiva bhrAtaraH paJca vAsudevo 'tha sAtyakiH 10009048c ahaM ca kRtavarmA ca kRpaH zAradvatas tathA 10009049a draupadeyA hatAH sarve dhRSTadyumnasya cAtmajAH 10009049c pAJcAlA nihatAH sarve matsyazeSaM ca bhArata 10009050a kRte pratikRtaM pazya hataputrA hi pANDavAH 10009050c sauptike zibiraM teSAM hataM sanaravAhanam 10009051a mayA ca pApakarmAsau dhRSTadyumno mahIpate 10009051c pravizya zibiraM rAtrau pazumAreNa mAritaH 10009052a duryodhanas tu tAM vAcaM nizamya manasaH priyAm 10009052c pratilabhya punaz ceta idaM vacanam abravIt 10009053a na me 'karot tad gAGgeyo na karNo na ca te pitA 10009053c yat tvayA kRpabhojAbhyAM sahitenAdya me kRtam 10009054a sa cet senApatiH kSudro hataH sArdhaM zikhaNDinA 10009054c tena manye maghavatA samam AtmAnam adya vai 10009055a svasti prApnuta bhadraM vaH svarge naH saMgamaH punaH 10009055c ity evam uktvA tUSNIM sa kururAjo mahAmanAH 10009055e prANAn udasRjad vIraH suhRdAM zokam Adadhat 10009056a tatheti te pariSvaktAH pariSvajya ca taM nRpam 10009056c punaH punaH prekSamANAH svakAn AruruhU rathAn 10009057a ity evaM tava putrasya nizamya karuNAM giram 10009057c pratyUSakAle zokArtaH prAdhAvaM nagaraM prati 10009058a tava putre gate svargaM zokArtasya mamAnagha 10009058c RSidattaM pranaSTaM tad divyadarzitvam adya vai 10009059 vaizaMpAyana uvAca 10009059a iti zrutvA sa nRpatiH putrajJAtivadhaM tadA 10009059c niHzvasya dIrgham uSNaM ca tataz cintAparo 'bhavat 10010001 vaizaMpAyana uvAca 10010001a tasyAM rAtryAM vyatItAyAM dhRSTadyumnasya sArathiH 10010001c zazaMsa dharmarAjAya sauptike kadanaM kRtam 10010002a draupadeyA mahArAja drupadasyAtmajaiH saha 10010002c pramattA nizi vizvastAH svapantaH zibire svake 10010003a kRtavarmaNA nRzaMsena gautamena kRpeNa ca 10010003c azvatthAmnA ca pApena hataM vaH zibiraM nizi 10010004a etair naragajAzvAnAM prAsazaktiparazvadhaiH 10010004c sahasrANi nikRntadbhir niHzeSaM te balaM kRtam 10010005a chidyamAnasya mahato vanasyeva parazvadhaiH 10010005c zuzruve sumahAJ zabdo balasya tava bhArata 10010006a aham eko 'vaziSTas tu tasmAt sainyAn mahIpate 10010006c muktaH kathaM cid dharmAtman vyagrasya kRtavarmaNaH 10010007a tac chrutvA vAkyam azivaM kuntIputro yudhiSThiraH 10010007c papAta mahyAM durdharSaH putrazokasamanvitaH 10010008a taM patantam abhikramya parijagrAha sAtyakiH 10010008c bhImaseno 'rjunaz caiva mAdrIputrau ca pANDavau 10010009a labdhacetAs tu kaunteyaH zokavihvalayA girA 10010009c jitvA zatrUJ jitaH pazcAt paryadevayad AturaH 10010010a durvidA gatir arthAnAm api ye divyacakSuSaH 10010010c jIyamAnA jayanty anye jayamAnA vayaM jitAH 10010011a hatvA bhrAtqn vayasyAMz ca pitqn putrAn suhRdgaNAn 10010011c bandhUn amAtyAn pautrAMz ca jitvA sarvAJ jitA vayam 10010012a anartho hy arthasaMkAzas tathArtho 'narthadarzanaH 10010012c jayo 'yam ajayAkAro jayas tasmAt parAjayaH 10010013a yaM jitvA tapyate pazcAd Apanna iva durmatiH 10010013c kathaM manyeta vijayaM tato jitataraH paraiH 10010014a yeSAm arthAya pApasya dhig jayasya suhRdvadhe 10010014c nirjitair apramattair hi vijitA jitakAzinaH 10010015a karNinAlIkadaMSTrasya khaDgajihvasya saMyuge 10010015c cApavyAttasya raudrasya jyAtalasvananAdinaH 10010016a kruddhasya narasiMhasya saMgrAmeSv apalAyinaH 10010016c ye vyamucyanta karNasya pramAdAt ta ime hatAH 10010017a rathahradaM zaravarSormimantaM; ratnAcitaM vAhanarAjiyuktam 10010017c zaktyRSTimInadhvajanAganakraM; zarAsanAvartamaheSuphenam 10010018a saMgrAmacandrodayavegavelaM; droNArNavaM jyAtalanemighoSam 10010018c ye terur uccAvacazastranaubhis; te rAjaputrA nihatAH pramAdAt 10010019a na hi pramAdAt paramo 'sti kaz cid; vadho narANAm iha jIvaloke 10010019c pramattam arthA hi naraM samantAt; tyajanty anarthAz ca samAvizanti 10010020a dhvajottamAgrocchritadhUmaketuM; zarArciSaM kopamahAsamIram 10010020c mahAdhanurjyAtalanemighoSaM; tanutranAnAvidhazastrahomam 10010021a mahAcamUkakSavarAbhipannaM; mahAhave bhISmamahAdavAgnim 10010021c ye sehur AttAyatazastravegaM; te rAjaputrA nihatAH pramAdAt 10010022a na hi pramattena nareNa labhyA; vidyA tapaH zrIr vipulaM yazo vA 10010022c pazyApramAdena nihatya zatrUn; sarvAn mahendraM sukham edhamAnam 10010023a indropamAn pArthivaputrapautrAn; pazyAvizeSeNa hatAn pramAdAt 10010023c tIrtvA samudraM vaNijaH samRddhAH; sannAH kunadyAm iva helamAnAH 10010023e amarSitair ye nihatAH zayAnA; niHsaMzayaM te tridivaM prapannAH 10010024a kRSNAM nu zocAmi kathaM na sAdhvIM; zokArNave sAdya vinaGkSyatIti 10010024c bhrAtqMz ca putrAMz ca hatAn nizamya; pAJcAlarAjaM pitaraM ca vRddham 10010024e dhruvaM visaMjJA patitA pRthivyAM; sA zeSyate zokakRzAGgayaSTiH 10010025a tac chokajaM duHkham apArayantI; kathaM bhaviSyaty ucitA sukhAnAm 10010025c putrakSayabhrAtRvadhapraNunnA; pradahyamAneva hutAzanena 10010026a ity evam ArtaH paridevayan sa; rAjA kurUNAM nakulaM babhASe 10010026c gacchAnayainAm iha mandabhAgyAM; samAtRpakSAm iti rAjaputrIm 10010027a mAdrIsutas tat parigRhya vAkyaM; dharmeNa dharmapratimasya rAjJaH 10010027c yayau rathenAlayam Azu devyAH; pAJcAlarAjasya ca yatra dArAH 10010028a prasthApya mAdrIsutam AjamIDhaH; zokArditas taiH sahitaH suhRdbhiH 10010028c rorUyamANaH prayayau sutAnAm; AyodhanaM bhUtagaNAnukIrNam 10010029a sa tat pravizyAzivam ugrarUpaM; dadarza putrAn suhRdaH sakhIMz ca 10010029c bhUmau zayAnAn rudhirArdragAtrAn; vibhinnabhagnApahRtottamAGgAn 10010030a sa tAMs tu dRSTvA bhRzam ArtarUpo; yudhiSThiro dharmabhRtAM variSThaH 10010030c uccaiH pracukroza ca kauravAgryaH; papAta corvyAM sagaNo visaMjJaH 10011001 vaizaMpAyana uvAca 10011001a sa dRSTvA nihatAn saMkhye putrAn bhrAtqn sakhIMs tathA 10011001c mahAduHkhaparItAtmA babhUva janamejaya 10011002a tatas tasya mahAJ zokaH prAdurAsIn mahAtmanaH 10011002c smarataH putrapautrANAM bhrAtqNAM svajanasya ha 10011003a tam azruparipUrNAkSaM vepamAnam acetasam 10011003c suhRdo bhRzasaMvignAH sAntvayAM cakrire tadA 10011004a tatas tasmin kSaNe kAlye rathenAdityavarcasA 10011004c nakulaH kRSNayA sArdham upAyAt paramArtayA 10011005a upaplavyagatA sA tu zrutvA sumahad apriyam 10011005c tadA vinAzaM putrANAM sarveSAM vyathitAbhavat 10011006a kampamAneva kadalI vAtenAbhisamIritA 10011006c kRSNA rAjAnam AsAdya zokArtA nyapatad bhuvi 10011007a babhUva vadanaM tasyAH sahasA zokakarzitam 10011007c phullapadmapalAzAkSyAs tamodhvasta ivAMzumAn 10011008a tatas tAM patitAM dRSTvA saMrambhI satyavikramaH 10011008c bAhubhyAM parijagrAha samupetya vRkodaraH 10011009a sA samAzvAsitA tena bhImasenena bhAminI 10011009c rudatI pANDavaM kRSNA sahabhrAtaram abravIt 10011010a diSTyA rAjaMs tvam adyemAm akhilAM bhokSyase mahIm 10011010c AtmajAn kSatradharmeNa saMpradAya yamAya vai 10011011a diSTyA tvaM pArtha kuzalI mattamAtaGgagAminam 10011011c avApya pRthivIM kRtsnAM saubhadraM na smariSyasi 10011012a AtmajAMs tena dharmeNa zrutvA zUrAn nipAtitAn 10011012c upaplavye mayA sArdhaM diSTyA tvaM na smariSyasi 10011013a prasuptAnAM vadhaM zrutvA drauNinA pApakarmaNA 10011013c zokas tapati mAM pArtha hutAzana ivAzayam 10011014a tasya pApakRto drauNer na ced adya tvayA mRdhe 10011014c hriyate sAnubandhasya yudhi vikramya jIvitam 10011015a ihaiva prAyam AsiSye tan nibodhata pANDavAH 10011015c na cet phalam avApnoti drauNiH pApasya karmaNaH 10011016a evam uktvA tataH kRSNA pANDavaM pratyupAvizat 10011016c yudhiSThiraM yAjJasenI dharmarAjaM yazasvinI 10011017a dRSTvopaviSTAM rAjarSiH pANDavo mahiSIM priyAm 10011017c pratyuvAca sa dharmAtmA draupadIM cArudarzanAm 10011018a dharmyaM dharmeNa dharmajJe prAptAs te nidhanaM zubhe 10011018c putrAs te bhrAtaraz caiva tAn na zocitum arhasi 10011019a droNaputraH sa kalyANi vanaM dUram ito gataH 10011019c tasya tvaM pAtanaM saMkhye kathaM jJAsyasi zobhane 10011020 draupady uvAca 10011020a droNaputrasya sahajo maNiH zirasi me zrutaH 10011020c nihatya saMkhye taM pApaM pazyeyaM maNim AhRtam 10011020e rAjaJ zirasi taM kRtvA jIveyam iti me matiH 10011021 vaizaMpAyana uvAca 10011021a ity uktvA pANDavaM kRSNA rAjAnaM cArudarzanA 10011021c bhImasenam athAbhyetya kupitA vAkyam abravIt 10011022a trAtum arhasi mAM bhIma kSatradharmam anusmaran 10011022c jahi taM pApakarmANaM zambaraM maghavAn iva 10011022e na hi te vikrame tulyaH pumAn astIha kaz cana 10011023a zrutaM tat sarvalokeSu paramavyasane yathA 10011023c dvIpo 'bhUs tvaM hi pArthAnAM nagare vAraNAvate 10011023e hiDimbadarzane caiva tathA tvam abhavo gatiH 10011024a tathA virATanagare kIcakena bhRzArditAm 10011024c mAm apy uddhRtavAn kRcchrAt paulomIM maghavAn iva 10011025a yathaitAny akRthAH pArtha mahAkarmANi vai purA 10011025c tathA drauNim amitraghna vinihatya sukhI bhava 10011026a tasyA bahuvidhaM duHkhAn nizamya paridevitam 10011026c nAmarSayata kaunteyo bhImaseno mahAbalaH 10011027a sa kAJcanavicitrAGgam Aruroha mahAratham 10011027c AdAya ruciraM citraM samArgaNaguNaM dhanuH 10011028a nakulaM sArathiM kRtvA droNaputravadhe vRtaH 10011028c visphArya sazaraM cApaM tUrNam azvAn acodayat 10011029a te hayAH puruSavyAghra coditA vAtaraMhasaH 10011029c vegena tvaritA jagmur harayaH zIghragAminaH 10011030a zibirAt svAd gRhItvA sa rathasya padam acyutaH 10011030c droNaputrarathasyAzu yayau mArgeNa vIryavAn 10012001 vaizaMpAyana uvAca 10012001a tasmin prayAte durdharSe yadUnAm RSabhas tataH 10012001c abravIt puNDarIkAkSaH kuntIputraM yudhiSThiram 10012002a eSa pANDava te bhrAtA putrazokam apArayan 10012002c jighAMsur drauNim Akrande yAti bhArata bhArataH 10012003a bhImaH priyas te sarvebhyo bhrAtRbhyo bharatarSabha 10012003c taM kRcchragatam adya tvaM kasmAn nAbhyavapadyase 10012004a yat tad AcaSTa putrAya droNaH parapuraMjayaH 10012004c astraM brahmaziro nAma dahed yat pRthivIm api 10012005a tan mahAtmA mahAbhAgaH ketuH sarvadhanuSmatAm 10012005c pratyapAdayad AcAryaH prIyamANo dhanaMjayam 10012006a tatputro 'syaivam evainam anvayAcad amarSaNaH 10012006c tataH provAca putrAya nAtihRSTamanA iva 10012007a viditaM cApalaM hy AsId Atmajasya mahAtmanaH 10012007c sarvadharmavid AcAryo nAnviSat satataM sutam 10012008a paramApadgatenApi na sma tAta tvayA raNe 10012008c idam astraM prayoktavyaM mAnuSeSu vizeSataH 10012009a ity uktavAn guruH putraM droNaH pazcAd athoktavAn 10012009c na tvaM jAtu satAM mArge sthAteti puruSarSabha 10012010a sa tad AjJAya duSTAtmA pitur vacanam apriyam 10012010c nirAzaH sarvakalyANaiH zocan paryapatan mahIm 10012011a tatas tadA kuruzreSTha vanasthe tvayi bhArata 10012011c avasad dvArakAm etya vRSNibhiH paramArcitaH 10012012a sa kadA cit samudrAnte vasan drAravatIm anu 10012012c eka ekaM samAgamya mAm uvAca hasann iva 10012013a yat tad ugraM tapaH kRSNa caran satyaparAkramaH 10012013c agastyAd bhAratAcAryaH pratyapadyata me pitA 10012014a astraM brahmaziro nAma devagandharvapUjitam 10012014c tad adya mayi dAzArha yathA pitari me tathA 10012015a asmattas tad upAdAya divyam astraM yadUttama 10012015c mamApy astraM prayaccha tvaM cakraM ripuharaM raNe 10012016a sa rAjan prIyamANena mayApy uktaH kRtAJjaliH 10012016c yAcamAnaH prayatnena matto 'straM bharatarSabha 10012017a devadAnavagandharvamanuSyapatagoragAH 10012017c na samA mama vIryasya zatAMzenApi piNDitAH 10012018a idaM dhanur iyaM zaktir idaM cakram iyaM gadA 10012018c yad yad icchasi ced astraM mattas tat tad dadAni te 10012019a yac chaknoSi samudyantuM prayoktum api vA raNe 10012019c tad gRhANa vinAstreNa yan me dAtum abhIpsasi 10012020a sa sunAbhaM sahasrAraM vajranAbham ayasmayam 10012020c vavre cakraM mahAbAho spardhamAno mayA saha 10012021a gRhANa cakram ity ukto mayA tu tadanantaram 10012021c jagrAhopetya sahasA cakraM savyena pANinA 10012021e na caitad azakat sthAnAt saMcAlayitum acyuta 10012022a atha tad dakSiNenApi grahItum upacakrame 10012022c sarvayatnena tenApi gRhNann etad akalpayat 10012023a tataH sarvabalenApi yac caitan na zazAka saH 10012023c uddhartuM vA cAlayituM drauNiH paramadurmanAH 10012023e kRtvA yatnaM paraM zrAntaH sa nyavartata bhArata 10012024a nivRttam atha taM tasmAd abhiprAyAd vicetasam 10012024c aham Amantrya susnigdham azvatthAmAnam abruvam 10012025a yaH sa devamanuSyeSu pramANaM paramaM gataH 10012025c gANDIvadhanvA zvetAzvaH kapipravaraketanaH 10012026a yaH sAkSAd devadevezaM zitikaNTham umApatim 10012026c dvaMdvayuddhe parAjiSNus toSayAm Asa zaMkaram 10012027a yasmAt priyataro nAsti mamAnyaH puruSo bhuvi 10012027c nAdeyaM yasya me kiM cid api dArAH sutAs tathA 10012028a tenApi suhRdA brahman pArthenAkliSTakarmaNA 10012028c noktapUrvam idaM vAkyaM yat tvaM mAm abhibhASase 10012029a brahmacaryaM mahad ghoraM cIrtvA dvAdazavArSikam 10012029c himavatpArzvam abhyetya yo mayA tapasArcitaH 10012030a samAnavratacAriNyAM rukmiNyAM yo 'nvajAyata 10012030c sanatkumAras tejasvI pradyumno nAma me sutaH 10012031a tenApy etan mahad divyaM cakram apratimaM mama 10012031c na prArthitam abhUn mUDha yad idaM prArthitaM tvayA 10012032a rAmeNAtibalenaitan noktapUrvaM kadA cana 10012032c na gadena na sAmbena yad idaM prArthitaM tvayA 10012033a dvArakAvAsibhiz cAnyair vRSNyandhakamahArathaiH 10012033c noktapUrvam idaM jAtu yad idaM prArthitaM tvayA 10012034a bhAratAcAryaputraH san mAnitaH sarvayAdavaiH 10012034c cakreNa rathinAM zreSTha kiM nu tAta yuyutsase 10012035a evam ukto mayA drauNir mAm idaM pratyuvAca ha 10012035c prayujya bhavate pUjAM yotsye kRSNa tvayety uta 10012036a tatas te prArthitaM cakraM devadAnavapUjitam 10012036c ajeyaH syAm iti vibho satyam etad bravImi te 10012037a tvatto 'haM durlabhaM kAmam anavApyaiva kezava 10012037c pratiyAsyAmi govinda zivenAbhivadasva mAm 10012038a etat sunAbhaM vRSNInAm RSabheNa tvayA dhRtam 10012038c cakram apraticakreNa bhuvi nAnyo 'bhipadyate 10012039a etAvad uktvA drauNir mAM yugyam azvAn dhanAni ca 10012039c AdAyopayayau bAlo ratnAni vividhAni ca 10012040a sa saMrambhI durAtmA ca capalaH krUra eva ca 10012040c veda cAstraM brahmaziras tasmAd rakSyo vRkodaraH 10013001 vaizaMpAyana uvAca 10013001a evam uktvA yudhAM zreSThaH sarvayAdavanandanaH 10013001c sarvAyudhavaropetam Aruroha mahAratham 10013001e yuktaM paramakAmbojais turagair hemamAlibhiH 10013002a AdityodayavarNasya dhuraM rathavarasya tu 10013002c dakSiNAm avahat sainyaH sugrIvaH savyato 'vahat 10013002e pArSNivAhau tu tasyAstAM meghapuSpabalAhakau 10013003a vizvakarmakRtA divyA nAnAratnavibhUSitA 10013003c ucchriteva rathe mAyA dhvajayaSTir adRzyata 10013004a vainateyaH sthitas tasyAM prabhAmaNDalarazmivAn 10013004c tasya satyavataH ketur bhujagArir adRzyata 10013005a anvArohad dhRSIkezaH ketuH sarvadhanuSmatAm 10013005c arjunaH satyakarmA ca kururAjo yudhiSThiraH 10013006a azobhetAM mahAtmAnau dAzArham abhitaH sthitau 10013006c rathasthaM zArGgadhanvAnam azvinAv iva vAsavam 10013007a tAv upAropya dAzArhaH syandanaM lokapUjitam 10013007c pratodena javopetAn paramAzvAn acodayat 10013008a te hayAH sahasotpetur gRhItvA syandanottamam 10013008c AsthitaM pANDaveyAbhyAM yadUnAm RSabheNa ca 10013009a vahatAM zArGgadhanvAnam azvAnAM zIghragAminAm 10013009c prAdurAsIn mahAJ zabdaH pakSiNAM patatAm iva 10013010a te samArchan naravyAghrAH kSaNena bharatarSabha 10013010c bhImasenaM maheSvAsaM samanudrutya vegitAH 10013011a krodhadIptaM tu kaunteyaM dviSadarthe samudyatam 10013011c nAzaknuvan vArayituM sametyApi mahArathAH 10013012a sa teSAM prekSatAm eva zrImatAM dRDhadhanvinAm 10013012c yayau bhAgirathIkacchaM haribhir bhRzavegitaiH 10013012e yatra sma zrUyate drauNiH putrahantA mahAtmanAm 10013013a sa dadarza mahAtmAnam udakAnte yazasvinam 10013013c kRSNadvaipAyanaM vyAsam AsInam RSibhiH saha 10013014a taM caiva krUrakarmANaM ghRtAktaM kuzacIriNam 10013014c rajasA dhvastakezAntaM dadarza drauNim antike 10013015a tam abhyadhAvat kaunteyaH pragRhya sazaraM dhanuH 10013015c bhImaseno mahAbAhus tiSTha tiSTheti cAbravIt 10013016a sa dRSTvA bhImadhanvAnaM pragRhItazarAsanam 10013016c bhrAtarau pRSThataz cAsya janArdanarathe sthitau 10013016e vyathitAtmAbhavad drauNiH prAptaM cedam amanyata 10013017a sa tad divyam adInAtmA paramAstram acintayat 10013017c jagrAha ca sa caiSIkAM drauNiH savyena pANinA 10013017e sa tAm Apadam AsAdya divyam astram udIrayat 10013018a amRSyamANas tAJ zUrAn divyAyudhadharAn sthitAn 10013018c apANDavAyeti ruSA vyasRjad dAruNaM vacaH 10013019a ity uktvA rAjazArdUla droNaputraH pratApavAn 10013019c sarvalokapramohArthaM tad astraM pramumoca ha 10013020a tatas tasyAm iSIkAyAM pAvakaH samajAyata 10013020c pradhakSyann iva lokAMs trIn kAlAntakayamopamaH 10014001 vaizaMpAyana uvAca 10014001a iGgitenaiva dAzArhas tam abhiprAyam AditaH 10014001c drauNer buddhvA mahAbAhur arjunaM pratyabhASata 10014002a arjunArjuna yad divyam astraM te hRdi vartate 10014002c droNopadiSTaM tasyAyaM kAlaH saMprati pANDava 10014003a bhrAtqNAm Atmanaz caiva paritrANAya bhArata 10014003c visRjaitat tvam apy AjAv astram astranivAraNam 10014004a kezavenaivam uktas tu pANDavaH paravIrahA 10014004c avAtarad rathAt tUrNaM pragRhya sazaraM dhanuH 10014005a pUrvam AcAryaputrAya tato 'nantaram Atmane 10014005c bhrAtRbhyaz caiva sarvebhyaH svastIty uktvA paraMtapaH 10014006a devatAbhyo namaskRtya gurubhyaz caiva sarvazaH 10014006c utsasarja zivaM dhyAyann astram astreNa zAmyatAm 10014007a tatas tad astraM sahasA sRSTaM gANDIvadhanvanA 10014007c prajajvAla mahArciSmad yugAntAnalasaMnibham 10014008a tathaiva droNaputrasya tad astraM tigmatejasaH 10014008c prajajvAla mahAjvAlaM tejomaNDalasaMvRtam 10014009a nirghAtA bahavaz cAsan petur ulkAH sahasrazaH 10014009c mahad bhayaM ca bhUtAnAM sarveSAM samajAyata 10014010a sazabdam abhavad vyoma jvAlAmAlAkulaM bhRzam 10014010c cacAla ca mahI kRtsnA saparvatavanadrumA 10014011a te astre tejasA lokAMs tApayantI vyavasthite 10014011c maharSI sahitau tatra darzayAm Asatus tadA 10014012a nAradaH sa ca dharmAtmA bharatAnAM pitAmahaH 10014012c ubhau zamayituM vIrau bhAradvAjadhanaMjayau 10014013a tau munI sarvadharmajJau sarvabhUtahitaiSiNau 10014013c dIptayor astrayor madhye sthitau paramatejasau 10014014a tadantaram anAdhRSyAv upagamya yazasvinau 10014014c AstAm RSivarau tatra jvalitAv iva pAvakau 10014015a prANabhRdbhir anAdhRSyau devadAnavasaMmatau 10014015c astratejaH zamayituM lokAnAM hitakAmyayA 10014016 RSI UcatuH 10014016a nAnAzastravidaH pUrve ye 'py atItA mahArathAH 10014016c naitad astraM manuSyeSu taiH prayuktaM kathaM cana 10015001 vaizaMpAyana uvAca 10015001a dRSTvaiva narazArdUlas tAv agnisamatejasau 10015001c saMjahAra zaraM divyaM tvaramANo dhanaMjayaH 10015002a uvAca vadatAM zreSThas tAv RSI prAJjalis tadA 10015002c prayuktam astram astreNa zAmyatAm iti vai mayA 10015003a saMhRte paramAstre 'smin sarvAn asmAn azeSataH 10015003c pApakarmA dhruvaM drauNiH pradhakSyaty astratejasA 10015004a atra yad dhitam asmAkaM lokAnAM caiva sarvathA 10015004c bhavantau devasaMkAzau tathA saMhartum arhataH 10015005a ity uktvA saMjahArAstraM punar eva dhanaMjayaH 10015005c saMhAro duSkaras tasya devair api hi saMyuge 10015006a visRSTasya raNe tasya paramAstrasya saMgrahe 10015006c na zaktaH pANDavAd anyaH sAkSAd api zatakratuH 10015007a brahmatejobhavaM tad dhi visRSTam akRtAtmanA 10015007c na zakyam AvartayituM brahmacArivratAd Rte 10015008a acIrNabrahmacaryo yaH sRSTvAvartayate punaH 10015008c tad astraM sAnubandhasya mUrdhAnaM tasya kRntati 10015009a brahmacArI vratI cApi duravApam avApya tat 10015009c paramavyasanArto 'pi nArjuno 'straM vyamuJcata 10015010a satyavratadharaH zUro brahmacArI ca pANDavaH 10015010c guruvartI ca tenAstraM saMjahArArjunaH punaH 10015011a drauNir apy atha saMprekSya tAv RSI purataH sthitau 10015011c na zazAka punar ghoram astraM saMhartum Ahave 10015012a azaktaH pratisaMhAre paramAstrasya saMyuge 10015012c drauNir dInamanA rAjan dvaipAyanam abhASata 10015013a uttamavyasanArtena prANatrANam abhIpsunA 10015013c mayaitad astram utsRSTaM bhImasenabhayAn mune 10015014a adharmaz ca kRto 'nena dhArtarASTraM jighAMsatA 10015014c mithyAcAreNa bhagavan bhImasenena saMyuge 10015015a ataH sRSTam idaM brahman mayAstram akRtAtmanA 10015015c tasya bhUyo 'dya saMhAraM kartuM nAham ihotsahe 10015016a visRSTaM hi mayA divyam etad astraM durAsadam 10015016c apANDavAyeti mune vahnitejo 'numantrya vai 10015017a tad idaM pANDaveyAnAm antakAyAbhisaMhitam 10015017c adya pANDusutAn sarvAJ jIvitAd bhraMzayiSyati 10015018a kRtaM pApam idaM brahman roSAviSTena cetasA 10015018c vadham AzAsya pArthAnAM mayAstraM sRjatA raNe 10015019 vyAsa uvAca 10015019a astraM brahmaziras tAta vidvAn pArtho dhanaMjayaH 10015019c utsRSTavAn na roSeNa na vadhAya tavAhave 10015020a astram astreNa tu raNe tava saMzamayiSyatA 10015020c visRSTam arjunenedaM punaz ca pratisaMhRtam 10015021a brahmAstram apy avApyaitad upadezAt pitus tava 10015021c kSatradharmAn mahAbAhur nAkampata dhanaMjayaH 10015022a evaM dhRtimataH sAdhoH sarvAstraviduSaH sataH 10015022c sabhrAtRbandhoH kasmAt tvaM vadham asya cikIrSasi 10015023a astraM brahmaziro yatra paramAstreNa vadhyate 10015023c samA dvAdaza parjanyas tad rASTraM nAbhivarSati 10015024a etadarthaM mahAbAhuH zaktimAn api pANDavaH 10015024c na vihanty etad astraM te prajAhitacikIrSayA 10015025a pANDavAs tvaM ca rASTraM ca sadA saMrakSyam eva naH 10015025c tasmAt saMhara divyaM tvam astram etan mahAbhuja 10015026a aroSas tava caivAstu pArthAH santu nirAmayAH 10015026c na hy adharmeNa rAjarSiH pANDavo jetum icchati 10015027a maNiM caitaM prayacchaibhyo yas te zirasi tiSThati 10015027c etad AdAya te prANAn pratidAsyanti pANDavAH 10015028 drauNir uvAca 10015028a pANDavair yAni ratnAni yac cAnyat kauravair dhanam 10015028c avAptAnIha tebhyo 'yaM maNir mama viziSyate 10015029a yam Abadhya bhayaM nAsti zastravyAdhikSudhAzrayam 10015029c devebhyo dAnavebhyo vA nAgebhyo vA kathaM cana 10015030a na ca rakSogaNabhayaM na taskarabhayaM tathA 10015030c evaMvIryo maNir ayaM na me tyAjyaH kathaM cana 10015031a yat tu me bhagavAn Aha tan me kAryam anantaram 10015031c ayaM maNir ayaM cAham iSIkA nipatiSyati 10015031e garbheSu pANDaveyAnAm amoghaM caitad udyatam 10015032 vyAsa uvAca 10015032a evaM kuru na cAnyA te buddhiH kAryA kadA cana 10015032c garbheSu pANDaveyAnAM visRjyaitad upArama 10015033 vaizaMpAyana uvAca 10015033a tataH paramam astraM tad azvatthAmA bhRzAturaH 10015033c dvaipAyanavacaH zrutvA garbheSu pramumoca ha 10016001 vaizaMpAyana uvAca 10016001a tad AjJAya hRSIkezo visRSTaM pApakarmaNA 10016001c hRSyamANa idaM vAkyaM drauNiM pratyabravIt tadA 10016002a virATasya sutAM pUrvaM snuSAM gANDIvadhanvanaH 10016002c upaplavyagatAM dRSTvA vratavAn brAhmaNo 'bravIt 10016003a parikSINeSu kuruSu putras tava janiSyati 10016003c etad asya parikSittvaM garbhasthasya bhaviSyati 10016004a tasya tad vacanaM sAdhoH satyam eva bhaviSyati 10016004c parikSid bhavitA hy eSAM punar vaMzakaraH sutaH 10016005a evaM bruvANaM govindaM sAtvatapravaraM tadA 10016005c drauNiH paramasaMrabdhaH pratyuvAcedam uttaram 10016006a naitad evaM yathAttha tvaM pakSapAtena kezava 10016006c vacanaM puNDarIkAkSa na ca madvAkyam anyathA 10016007a patiSyaty etad astraM hi garbhe tasyA mayodyatam 10016007c virATaduhituH kRSNa yAM tvaM rakSitum icchasi 10016008 vAsudeva uvAca 10016008a amoghaH paramAstrasya pAtas tasya bhaviSyati 10016008c sa tu garbho mRto jAto dIrgham Ayur avApsyati 10016009a tvAM tu kApuruSaM pApaM viduH sarve manISiNaH 10016009c asakRtpApakarmANaM bAlajIvitaghAtakam 10016010a tasmAt tvam asya pApasya karmaNaH phalam Apnuhi 10016010c trINi varSasahasrANi cariSyasi mahIm imAm 10016010e aprApnuvan kva cit kAM cit saMvidaM jAtu kena cit 10016011a nirjanAn asahAyas tvaM dezAn pravicariSyasi 10016011c bhavitrI na hi te kSudra janamadhyeSu saMsthitiH 10016012a pUyazoNitagandhI ca durgakAntArasaMzrayaH 10016012c vicariSyasi pApAtman sarvavyAdhisamanvitaH 10016013a vayaH prApya parikSit tu vedavratam avApya ca 10016013c kRpAc chAradvatAd vIraH sarvAstrANy upalapsyate 10016014a viditvA paramAstrANi kSatradharmavrate sthitaH 10016014c SaSTiM varSANi dharmAtmA vasudhAM pAlayiSyati 10016015a itaz cordhvaM mahAbAhuH kururAjo bhaviSyati 10016015c parikSin nAma nRpatir miSatas te sudurmate 10016015e pazya me tapaso vIryaM satyasya ca narAdhama 10016016 vyAsa uvAca 10016016a yasmAd anAdRtya kRtaM tvayAsmAn karma dAruNam 10016016c brAhmaNasya sataz caiva yasmAt te vRttam IdRzam 10016017a tasmAd yad devakIputra uktavAn uttamaM vacaH 10016017c asaMzayaM te tad bhAvi kSudrakarman vrajAzv itaH 10016018 azvatthAmovAca 10016018a sahaiva bhavatA brahman sthAsyAmi puruSeSv aham 10016018c satyavAg astu bhagavAn ayaM ca puruSottamaH 10016019 vaizaMpAyana uvAca 10016019a pradAyAtha maNiM drauNiH pANDavAnAM mahAtmanAm 10016019c jagAma vimanAs teSAM sarveSAM pazyatAM vanam 10016020a pANDavAz cApi govindaM puraskRtya hatadviSaH 10016020c kRSNadvaipAyanaM caiva nAradaM ca mahAmunim 10016021a droNaputrasya sahajaM maNim AdAya satvarAH 10016021c draupadIm abhyadhAvanta prAyopetAM manasvinIm 10016022a tatas te puruSavyAghrAH sadazvair anilopamaiH 10016022c abhyayuH sahadAzArhAH zibiraM punar eva ha 10016023a avatIrya rathAbhyAM tu tvaramANA mahArathAH 10016023c dadRzur draupadIM kRSNAm ArtAm ArtatarAH svayam 10016024a tAm upetya nirAnandAM duHkhazokasamanvitAm 10016024c parivArya vyatiSThanta pANDavAH sahakezavAH 10016025a tato rAjJAbhyanujJAto bhImaseno mahAbalaH 10016025c pradadau tu maNiM divyaM vacanaM cedam abravIt 10016026a ayaM bhadre tava maNiH putrahantA jitaH sa te 10016026c uttiSTha zokam utsRjya kSatradharmam anusmara 10016027a prayANe vAsudevasya zamArtham asitekSaNe 10016027c yAny uktAni tvayA bhIru vAkyAni madhughAtinaH 10016028a naiva me patayaH santi na putrA bhrAtaro na ca 10016028c naiva tvam api govinda zamam icchati rAjani 10016029a uktavaty asi dhIrANi vAkyAni puruSottamam 10016029c kSatradharmAnurUpANi tAni saMsmartum arhasi 10016030a hato duryodhanaH pApo rAjyasya paripanthakaH 10016030c duHzAsanasya rudhiraM pItaM visphurato mayA 10016031a vairasya gatam AnRNyaM na sma vAcyA vivakSatAm 10016031c jitvA mukto droNaputro brAhmaNyAd gauraveNa ca 10016032a yazo 'sya pAtitaM devi zarIraM tv avazeSitam 10016032c viyojitaz ca maNinA nyAsitaz cAyudhaM bhuvi 10016033 draupady uvAca 10016033a kevalAnRNyam AptAsmi guruputro gurur mama 10016033c zirasy etaM maNiM rAjA pratibadhnAtu bhArata 10016034 vaizaMpAyana uvAca 10016034a taM gRhItvA tato rAjA zirasy evAkarot tadA 10016034c guror ucchiSTam ity eva draupadyA vacanAd api 10016035a tato divyaM maNivaraM zirasA dhArayan prabhuH 10016035c zuzubhe sa mahArAjaH sacandra iva parvataH 10016036a uttasthau putrazokArtA tataH kRSNA manasvinI 10016036c kRSNaM cApi mahAbAhuM paryapRcchata dharmarAT 10017001 vaizaMpAyana uvAca 10017001a hateSu sarvasainyeSu sauptike tai rathais tribhiH 10017001c zocan yudhiSThiro rAjA dAzArham idam abravIt 10017002a kathaM nu kRSNa pApena kSudreNAkliSTakarmaNA 10017002c drauNinA nihatAH sarve mama putrA mahArathAH 10017003a tathA kRtAstrA vikrAntAH sahasrazatayodhinaH 10017003c drupadasyAtmajAz caiva droNaputreNa pAtitAH 10017004a yasya droNo maheSvAso na prAdAd Ahave mukham 10017004c taM jaghne rathinAM zreSThaM dhRSTadyumnaM kathaM nu saH 10017005a kiM nu tena kRtaM karma tathAyuktaM nararSabha 10017005c yad ekaH zibiraM sarvam avadhIn no guroH sutaH 10017006 vAsudeva uvAca 10017006a nUnaM sa devadevAnAm Izvarezvaram avyayam 10017006c jagAma zaraNaM drauNir ekas tenAvadhId bahUn 10017007a prasanno hi mahAdevo dadyAd amaratAm api 10017007c vIryaM ca girizo dadyAd yenendram api zAtayet 10017008a vedAhaM hi mahAdevaM tattvena bharatarSabha 10017008c yAni cAsya purANAni karmANi vividhAny uta 10017009a Adir eSa hi bhUtAnAM madhyam antaz ca bhArata 10017009c viceSTate jagac cedaM sarvam asyaiva karmaNA 10017010a evaM sisRkSur bhUtAni dadarza prathamaM vibhuH 10017010c pitAmaho 'bravIc cainaM bhUtAni sRja mAciram 10017011a harikezas tathety uktvA bhUtAnAM doSadarzivAn 10017011c dIrghakAlaM tapas tepe magno 'mbhasi mahAtapAH 10017012a sumahAntaM tataH kAlaM pratIkSyainaM pitAmahaH 10017012c sraSTAraM sarvabhUtAnAM sasarja manasAparam 10017013a so 'bravIt pitaraM dRSTvA girizaM magnam ambhasi 10017013c yadi me nAgrajas tv anyas tataH srakSyAmy ahaM prajAH 10017014a tam abravIt pitA nAsti tvad anyaH puruSo 'grajaH 10017014c sthANur eSa jale magno visrabdhaH kuru vai kRtim 10017015a sa bhUtAny asRjat sapta dakSAdIMs tu prajApatIn 10017015c yair imaM vyakarot sarvaM bhUtagrAmaM caturvidham 10017016a tAH sRSTamAtrAH kSudhitAH prajAH sarvAH prajApatim 10017016c bibhakSayiSavo rAjan sahasA prAdravaMs tadA 10017017a sa bhakSyamANas trANArthI pitAmaham upAdravat 10017017c Abhyo mAM bhagavAn pAtu vRttir AsAM vidhIyatAm 10017018a tatas tAbhyo dadAv annam oSadhIH sthAvarANi ca 10017018c jaGgamAni ca bhUtAni durbalAni balIyasAm 10017019a vihitAnnAH prajAs tAs tu jagmus tuSTA yathAgatam 10017019c tato vavRdhire rAjan prItimatyaH svayoniSu 10017020a bhUtagrAme vivRddhe tu tuSTe lokagurAv api 10017020c udatiSThaj jalAj jyeSThaH prajAz cemA dadarza saH 10017021a bahurUpAH prajA dRSTvA vivRddhAH svena tejasA 10017021c cukrodha bhagavAn rudro liGgaM svaM cApy avidhyata 10017022a tat praviddhaM tadA bhUmau tathaiva pratyatiSThata 10017022c tam uvAcAvyayo brahmA vacobhiH zamayann iva 10017023a kiM kRtaM salile zarva cirakAlaM sthitena te 10017023c kimarthaM caitad utpATya bhUmau liGgaM praveritam 10017024a so 'bravIj jAtasaMrambhas tadA lokagurur gurum 10017024c prajAH sRSTAH pareNemAH kiM kariSyAmy anena vai 10017025a tapasAdhigataM cAnnaM prajArthaM me pitAmaha 10017025c oSadhyaH parivarteran yathaiva satataM prajAH 10017026a evam uktvA tu saMkruddho jagAma vimanA bhavaH 10017026c girer muJjavataH pAdaM tapas taptuM mahAtapAH 10018001 vAsudeva uvAca 10018001a tato devayuge 'tIte devA vai samakalpayan 10018001c yajJaM vedapramANena vidhivad yaSTum IpsavaH 10018002a kalpayAm Asur avyagrA dezAn yajJocitAMs tataH 10018002c bhAgArhA devatAz caiva yajJiyaM dravyam eva ca 10018003a tA vai rudram ajAnantyo yAthAtathyena devatAH 10018003c nAkalpayanta devasya sthANor bhAgaM narAdhipa 10018004a so 'kalpyamAne bhAge tu kRttivAsA makhe 'maraiH 10018004c tarasA bhAgam anvicchan dhanur Adau sasarja ha 10018005a lokayajJaH kriyAyajJo gRhayajJaH sanAtanaH 10018005c paJcabhUtamayo yajJo nRyajJaz caiva paJcamaH 10018006a lokayajJena yajJaiSI kapardI vidadhe dhanuH 10018006c dhanuH sRSTam abhUt tasya paJcakiSkupramANataH 10018007a vaSaTkAro 'bhavaj jyA tu dhanuSas tasya bhArata 10018007c yajJAGgAni ca catvAri tasya saMhanane 'bhavan 10018008a tataH kruddho mahAdevas tad upAdAya kArmukam 10018008c AjagAmAtha tatraiva yatra devAH samIjire 10018009a tam AttakArmukaM dRSTvA brahmacAriNam avyayam 10018009c vivyathe pRthivI devI parvatAz ca cakampire 10018010a na vavau pavanaz caiva nAgnir jajvAla caidhitaH 10018010c vyabhramac cApi saMvignaM divi nakSatramaNDalam 10018011a na babhau bhAskaraz cApi somaH zrImuktamaNDalaH 10018011c timireNAkulaM sarvam AkAzaM cAbhavad vRtam 10018012a abhibhUtAs tato devA viSayAn na prajajJire 10018012c na pratyabhAc ca yajJas tAn vedA babhraMzire tadA 10018013a tataH sa yajJaM raudreNa vivyAdha hRdi patriNA 10018013c apakrAntas tato yajJo mRgo bhUtvA sapAvakaH 10018014a sa tu tenaiva rUpeNa divaM prApya vyarocata 10018014c anvIyamAno rudreNa yudhiSThira nabhastale 10018015a apakrAnte tato yajJe saMjJA na pratyabhAt surAn 10018015c naSTasaMjJeSu deveSu na prajJAyata kiM cana 10018016a tryambakaH savitur bAhU bhagasya nayane tathA 10018016c pUSNaz ca dazanAn kruddho dhanuSkoTyA vyazAtayat 10018017a prAdravanta tato devA yajJAGgAni ca sarvazaH 10018017c ke cit tatraiva ghUrNanto gatAsava ivAbhavan 10018018a sa tu vidrAvya tat sarvaM zitikaNTho 'vahasya ca 10018018c avaSTabhya dhanuSkoTiM rurodha vibudhAMs tataH 10018019a tato vAg amarair uktA jyAM tasya dhanuSo 'cchinat 10018019c atha tat sahasA rAjaMz chinnajyaM visphurad dhanuH 10018020a tato vidhanuSaM devA devazreSTham upAgaman 10018020c zaraNaM saha yajJena prasAdaM cAkarot prabhuH 10018021a tataH prasanno bhagavAn prAsyat kopaM jalAzaye 10018021c sa jalaM pAvako bhUtvA zoSayaty anizaM prabho 10018022a bhagasya nayane caiva bAhU ca savitus tathA 10018022c prAdAt pUSNaz ca dazanAn punar yajJaM ca pANDava 10018023a tataH sarvam idaM svasthaM babhUva punar eva ha 10018023c sarvANi ca havIMSy asya devA bhAgam akalpayan 10018024a tasmin kruddhe 'bhavat sarvam asvasthaM bhuvanaM vibho 10018024c prasanne ca punaH svasthaM sa prasanno 'sya vIryavAn 10018025a tatas te nihatAH sarve tava putrA mahArathAH 10018025c anye ca bahavaH zUrAH pAJcAlAz ca sahAnugAH 10018026a na tan manasi kartavyaM na hi tad drauNinA kRtam 10018026c mahAdevaprasAdaH sa kuru kAryam anantaram